Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

[fol. 29v]

Het v. Capittel.

1 Christus leert de scharen uyt het schip Petri. 4 ende na eenen mirakeleusen visch-vangh, belooft hy hem ende sijne medegesellen te maken tot visschers der menschen. 12 Reynight eenen melaetschen. 17 geneest eenen geraeckten. 21 ende bewijst daer uyt dat hy macht hadde de sonden te vergeven. 27 Beroept Levi op den tol sittende, 29 eet met hem ende andere tollenaren. 31 ende geeft daer van reden. 33 Verdedight sijne discipelen met verscheydene gelijckenissen, waerom sy niet en vasteden.

1

^a ENde het geschiedde als de schare ¹ op hem aendrongh, om het woort Godts te hooren, dat hy stont by ² het meyr Gennesaret.

a Matth. 13.2. Marc. 4.1.

1 Gr. op, ofte, tegen hem lagh.

2 Wort anders genaemt de Galileesche zee, ende de zee Tiberiadis: zijnde een inlants meyr, nergens in de zee uytkomende.

2

Ende hy sagh twee schepen aen [den oever] van het meyr ³ liggende, ende de visschers waren daer uyt gegaen, ende spoelden de netten.

3 Gr. aen het meyr staende.

3

Ende hy gingh in een van die schepen, het welcke ⁴ Simonis was, ende badt hem, dat hy een weynigh van het lant afstake: ende neder sittende leerde hy de scharen uyt het schip.

4 Namel. Petri. Siet vers 8.

4

Ende als hy afliet van spreken, seyde hy tot Simon, ^b Steeckt af na de diepte, ende werpt uwe netten uyt ⁵ om te vangen.

b Ioan. 21.6.

5 Gr. tot den vangh.

5

Ende Simon antwoordde ende seyde tot hem, ⁶ Meester wy hebben den geheelen nacht over gearbeyt, ende niet gevangen: doch op uw’ ⁷ woort sal ick het net uytwerpen.

6 Gr. Epistata, het welck beteeckent yemant, die over andere gestelt is, waer voor d’andere Euangelisten ’t Hebreeusch woort Rabbi, ende ’t Griecks woort didascale gebruycken.

7 D. bevel, waer in sy oock verstonden eene toesegginge begrepen te zijn.

6

Ende als sy dat gedaen hadden, besloten sy een groote menighte visschen, ende haer net scheurde.

7

Ende sy wenckten hare ⁸ medegenooten, die in het ander schip waren, dat sy haer souden komen ⁹ helpen. Ende sy quamen, ende vulden beyde de schepen, soo dat sy by na soncken.

8 D. die met hen in een gemeenschap ofte compagnie waren.

9 Gr. medevangen, of, mede optrecken.

8

Ende Simon Petrus [dat] siende ¹⁰ viel neder aen de knijen Iesu, seggende, Heere ¹¹ gaet uyt van my, want ick ben een sondigh ¹² mensche.

10 Overmits hy uyt dit mirakel erkende de Godtheyt Christi.

11 Namel. als die onweerdigh ben, dat ick in u geselschap soude blijven: gelijck den Hooftman over hondert oock seyde, Matth. 8.8.

12 Gr. man.

9

Want verbaestheyt hadde hem bevangen, ende alle die met hem waren, over den vangh der visschen, die sy gevangen hadden.

10

Ende desgelijcks oock Iacobum ende Ioannem de sonen Zebedei, die Simonis medegenooten waren. Ende Iesus seyde tot Simon, En vreest niet: ^c Van nu aen sult ghy ¹³ menschen vangen.

c Ierem. 16.16. Ezech. 47.9. Matth. 4.19. Marc. 1.17.

13 Namel. door de predicatie des Euangeliums, welcke by een net wort vergeleken, Matth. c. 13. vers 47. Siet van het Griecks woort de aenteeckeninge op 2.Timoth. 2.26.

11

Ende als sy de schepen aen lant gestiert hadden, ^d verlieten sy alles, ende volghden hem.

d Matth. 4.20. ende 19.27. Marc. 10.28. Luce 18.28.

12

^e Ende het geschiedde als hy in eene dier ¹⁴ steden was, siet daer [was] een man vol melaetsheyt, ende Iesum siende viel hy op het aengesicht, ende badt hem, seggende, Heere, soo ghy wilt, ghy kondt my reynigen.

e Matth. 8.2. Marc. 1.40.

14 Hoewel de melaetsche in de steden niet en mochten woonen, soo schijnt nochtans datse in deselve wel komen mochten, mits roepende, onreyn, Levit. 13.45. Luce 17.12.

13

Ende hy de hant uytstreckende raeckte hem aen, ende seyde, Ick wil, wort gereynight. Ende terstont gingh de melaetsheyt van hem.

14

Ende hy geboodt hem, dat hy het niemant seggen en soude: maer gaet henen [seyde hy] ¹⁵ vertoont u selven den Priester, ende offert voor uwe reyninge, ^f gelijck Moses geboden heeft, haer tot een getuygenisse.

15 Siet de redenen hier van Matth. 12. vers 16.

f Levit. 13.2. ende 14.2. Matth. 8.4.

15

Maer ¹⁶ het geruchte van hem gingh te meer voort: ende vele scharen quamen te samen om [hem] te hooren, ende door hem genesen te worden van hare kranckheden.

16 Gr. het woort.

16

Maer ¹⁷ hy vertrock in de woestijnen, ende badt [aldaer.]

17 Gr. hy was vertreckende ende biddende, daer mede hier te kennen gegeven wort, dat hy sulcks dickwils dede. Siet hier na Cap. 6. vers 12. ende cap. 9. versen 18, 28.

17

Ende het geschiedde in een dier dagen, dat hy leerde, ende [daer] saten Pharizeen ende Leeraers der wet, die van alle vlecken van Galileen, ende Iudea, ende Ierusalem gekomen waren: ende de kracht des Heeren was [daer] ¹⁸ om haer te genesen. [kolom]

18 Namelick, van dewelcke gesproken is vers 15. die haer alhier vertoonden, om dat sy met een vast vertrouwen tot Christum quamen, gelijck te sien is vers 20.

18

^g Ende siet [eenige] mannen brachten op een bedde eenen mensche die ¹⁹ geraeckt was: ende sochten hem in te brengen, ende voor hem te leggen.

g Matth. 9.1. Marc. 2.3. Actor. 9.33.

19 Gr. die de zenuwen los, ofte, slap geworden zijn, gelijck de geraeckte ofte beroerde gemeynlick zijn.

19

Ende niet vindende, waer door sy hem inbrengen mochten, overmits de schare, soo klommen sy ²⁰ op het dack, ende lieten hem door ²¹ de tichelen neder met het beddeken, in het midden, voor Iesum.

20 Van de gelegentheyt der daken by de Ioden, siet Matth. 10.27.

21 Ofte, tegelen.

20

Ende hy ²² siende ²³ haer geloove seyde tot hem, Mensche uwe sonden zijn u vergeven.

22 Ofte, kennende.

23 Namelick, soo des geraeckten, als der gene die hem brachten.

21

Ende de Schriftgeleerde ende de Pharizeen begonden te overdencken, seggende, Wie is dese, die [Godts-] lasteringe spreeckt? ^h Wie kan de sonden vergeven dan Godt alleen?

h Psalm 32.5. Iesa. 43.25. Ioan. 14.4.

22

Maer Iesus hare overdenckingen bekennende, antwoordde ende seyde tot haer, Wat overdenckt ghy in uwe herten?

23

Welck is ²⁴ lichtelicker te seggen, Uwe sonden zijn u vergeven, ofte te seggen, Staet op ende wandelt?

24 Siet Matth. 9. vers 5.

24

Doch op dat ghy meught weten, dat de Sone des menschen macht heeft op der aerden de sonden te vergeven, (seyde hy tot den geraeckten) Ick segge u staet op ende neemt uw’ beddeken op, ende gaet henen na uw’ huys.

25

Ende hy terstont voor haer opstaende, [ende] opgenomen hebbende ²⁵ het gene daer hy op gelegen hadde, gingh henen na sijn huys, Godt ²⁶ verheerlickende.

25 Namelick, het bedde met sijne toebehoorte.

26 Ofte, prijsende.

26

Ende ²⁷ ontsettinge heeft [haer] alle bevangen, ende sy verheerlickten Godt, ende wierden vervult met vreese, seggende, Wy hebben heden ²⁸ ongeloovelicke dingen gesien.

27 Ofte, verruckinge van sinnen.

28 ’t Griecks woort beteeckent dingen, die buyten gemeyne meyninge ofte verwachtinge zijn.

27

ⁱ Ende na desen ²⁹ gingh hy uyt, ende sagh eenen tollenaer, met name ³⁰ Levi, sitten in het tolhuys, ende seyde tot hem, Volght my.

i Matth. 9.9. Marc. 2.14, 15.

29 Namel. na de zee tot Capernaum. Siet Marc. cap. 2. versen 1, 13.

30 Anders oock Mattheus genaemt, een sone Alphei. van dese geheele historie siet Matth. 9. vers 9. Marc. 2.14.

28

Ende hy alles verlatende stont op, ende volghde hem.

29

Ende Levi rechtede hem een groote maeltijt aen, in sijn huys: ^k ende [daer] was een groote schare van tollenaren, ende van andere die met haer aensaten.

k Matth. 9.10. Marc. 2.15. Luce 15.1.

30

Ende ³¹ hare Schriftgeleerde ende de Pharizeen murmureerden tegen sijne discipelen, seggende, Waerom eet ende drinckt ghy met tollenaren ende sondaren?

31 Namelick, der scharen, die daer ontrent waren.

31

Ende Iesus antwoordende seyde tot haer, Die gesont zijn en hebben den medicijnmeester niet van nooden, maer die ³² sieck zijn.

32 Gr. die qualick te passe, of, qualick gestelt zijn.

32

^l Ick en ben niet gekomen om te roepen rechtveerdige, maer sondaren tot bekeeringe.

l Matth. 9.13. Luce 19.10. 1.Timoth. 1.15.

33

^m Ende sy seyden tot hem, Waerom ³³ vasten Ioannis discipelen dickmaels, ende doen gebeden, desgelijcks oock [de discipelen] der Pharizeen, maer de uwe ³⁴ eten ende drincken?

m Matth. 9.14.

33 Namel. met ordinaris strengh vasten, ende dat op sekere tijden gedaen wort.

34 Dat is, leven gelijck andere gemeene menschen.

34

Doch hy seyde tot haer, ⁿ Kondt ghy de ³⁵ bruylofts kinderen, terwijle de bruydegom by haer is, doen vasten?

n Iesa. 62.5. 2.Corinth. 11.2.

35 Gr. sonen der bruylofts kamer. siet Matth. 9.15.

35

Maer de dagen sullen komen, wanneer de bruydegom van haer sal wech genomen zijn, dan sullen sy vasten in die dagen.

36

Ende hy seyde oock tot haer een ³⁶ gelijckenisse, Niemant en set eenen lap van een nieuw’ kleet, op een oudt kleet: anders soo scheurt oock dat nieuwe [het oude,] ende de lap van het nieuwe en komt met het oude niet over een.

36 Gr. parabel, waer van siet de toe-eygeninge Matth. 9.16. Marc. 2.19.

37

Ende niemant en doet ^o nieuwen wijn in oude [leder-] sacken: anders soo sal de nieuwe wijn de [leder-] sacken doen bersten, ende de [wijn] sal uytgestort worden, ende de [leder-] sacken sullen verderven.

o Matth. 9.17. Marc. 2.22.

[fol. 30r]

38

Maer nieuwen wijn moet men in nieuwe [leder-] sacken doen, ende sy worden beyde te samen behouden.

39

Ende niemant die ouden drinckt, begeert terstont nieuwen: want hy seght, De oude is ³⁷ beter.

37 D. aengenamer, overmits men daer aen gewent is. ofte, gesonder.