Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xv. Capittel.

1 Christus wort van de Ioden Pilato overgelevert, ende voor hem beschuldight: waer van ondervraeght zijnde, swijght stille. 6 Pilatus tracht hem los te laten, maer op het aendringen des volcks laet hy Barabbam los, ende geeft Christum over om gekruyst te worden. 16 welcken de krijghsknechten bespotten ende mishandelen. 21 Simon van Cyrenen wort gedwongen sijn kruys te dragen. 23 Hem wort myrrhenwijn aengeboden. 24 hy wort gekruyst met twee moordenaren. 29 ende van de voorby gaende gelastert. 33 Duysternisse komt op der aerden. 34 Christus roept tot sijnen Vader, ende wort daer over bespot. 36 ende als hem edick toegereyckt was, geeft hy sijnen geest. 38 De voorhangh des tempels scheurt. 40 Eenige vrouwen sien van verre toe. 42 Christus wort van Ioseph van Arimathea begraven.

1

ENde ^a terstont des morgens vroegh hielden de Overpriesters te samen raet, met de Ouderlingen ende Schriftgeleerde, ende den geheelen Raet, ende Iesum gebonden hebbende, brachten sy [hem] henen, ende ¹ gaven [hem] ^b aen Pilatum over.

a Psalm 2.2. Matth. 27.1. Luce 22.66. ende 23.1. Ioan. 18.28.

1 D’oorsake waerom sy hem Pilato overleverden, siet Matth. 27.2.

b Actor. 3.13.

2

^c Ende Pilatus vraeghde hem, Zijt ghy de Koningh der Ioden? Ende hy antwoordende seyde tot hem, ² Ghy seght het.

c Matth. 27.11. Luce 23.3. Ioan. 18.33.

2 Van dese wijse van spreken siet de aenteeck. Matt. 26. vers 25.

3

Ende de Overpriesters beschuldighden hem van vele [saken:] maer hy en antwoorde niets.

4

^d Ende Pilatus vraeghde hem wederom, seggende, En antwoort ghy niet? Siet, hoe vele [saken] sy tegen u getuygen.

d Matth. 27.13. Ioan. 19.10.

5

Ende Iesus en heeft ³ niet meer geantwoort, soo dat Pilatus hem verwonderde.

3 Gr. niet meer yet. De reden van dit swijgen siet Matth. cap. 27. vers 14.

6

^e Ende ⁴ op het feest liet hy haer eenen gevangenen los, wien sy oock begeerden.

e Matth. 27.15. Luce 23.17. Ioan. 18.39.

4 Of, op elck feest, namelick van Paesschen. siet Ioan. 18. vers 39.

7

^f Ende daer was een, genaemt Barabbas, gevangen met [andere] mede-oproermakers, die in den oproer eenen dootslagh gedaen hadde.

f Matth. 27.16. Luce 23.19. Ioan. 18.40.

8

Ende de schare riep uyt, ende begon te [kolom] begeeren, [dat hy dede] ⁵ gelijck hy haer altijt gedaen hadde.

5 Namelick, dat hy haer eenen gevangenen los liete.

9

Ende Pilatus antwoordde haer, seggende, Wilt ghy dat ick u den Koningh der Ioden los late?

10

(Want hy wist, dat hem de Overpriesters door nijdt overgelevert hadden)

11

^g Maer de Overpriesters beweeghden de schare, dat hy haer liever Barabbam soude los laten.

g Matth. 27.20. Luce 23.18. Ioan. 18.40. Actor. 3.14.

12

Ende Pilatus antwoordende seyde wederom tot haer, Wat wilt ghy dan dat ick [met hem] doen sal, dien ghy een Koningh der Ioden noemt?

13

Ende sy riepen wederom, Kruyst hem.

14

Doch Pilatus seyde tot haer, Wat heeft hy dan quaets gedaen? Ende sy riepen te meer, Kruyst hem.

15

^h Pilatus nu willende de schare genoegh doen, heeft haer Barabbam los gelaten, ende ⁶ gaf Iesum over, als hy [hem] gegeesselt hadde, om gekruyst te worden.

h Matth. 27.26. Ioan. 19.1.

6 Namelick, aen den Hooftman ende krijghsknechten.

16

ⁱ Ende de krijghsknechten leydden hem binnen in de zale, welck is ⁷ het rechthuys, ende riepen de gantsche bende te samen.

i Matth. 27.27. Ioan. 19.2.

7 Gr. Praitorion, waer mede uytgedruckt wort het Latijnsch woort Praetorium: het welck beteeckent de plaetse daer de Romeynsche Stadthouders woonden, ende haer vyerschare hielden.

17

Ende ⁸ deden hem eenen purperen mantel aen, ende eene doorne kroone gevlochten hebbende, setteden hem [die] op.

8 Gr. bekleedden hem met purper, D. met eenen purperen mantel, siet hier van breeder de aenteeck. op Matth. 27.28.

18

Ende begonden hem te groeten, [seggende,] Weest gegroet, [ghy] Koningh der Ioden.

19

Ende sloegen sijn hooft met eenen rietstock ende bespogen hem, ende vallende op de knijen ⁹ aenbaden hem.

9 Spotswijse hem eerende, gelijck de Heydenen met ernst plachten hare Koningen te eeren.

20

Ende als sy hem bespottet hadden, deden sy hem den purperen mantel af, ende deden hem sijne eygene kleederen aen, ende leydden hem uyt om hem te kruycigen.

21

^k Ende sy dwongen eenen Simon van Cyrenen, die [daer] voorby gingh, komende van den acker, den vader ¹⁰ Alexandri ende Rufi, dat hy ¹¹ sijn kruyce droege.

k Matt. 27.32. Luce 23.26.

10 Deser namen worden hier uytgedruckt, om datse daer na in de Kercke Godts vermaerde lieden zijn geweest, van welcke schijnt oock gewagh gemaeckt te worden Rom. 16.13.

11 Namel. Christi. D’oorsake siet op de aent. Matt. 27.32.

22

^l Ende sy brachten hem tot de plaetse Golgotha, het welck is, overgeset zijnde, ¹² Hooftscheel plaetse.

l Matth. 27.33. Luce 23.33. Ioan. 19.17.

12 Siet Matt. 27. vers 33.

23

Ende sy gaven hem ¹³ gemyrrheden wijn te drincken: maer hy en nam [dien] niet.

13 Hier van siet Matth. 27.34.

24

^m Ende als sy hem gekruycight hadden ⁿ verdeelden sy sijne kleederen, werpende het lot over deselve, wat een yegelick wech nemen soude.

m Matth. 27.35. Luce 23.34. Ioan. 19.23.

n Psalm 22.19.

25

Ende het was ¹⁴ de derde ure, ende sy kruycighden hem.

14 Dese uren moeten na der Ioden wijse gereeckent worden, van den opgangh der sonne tot den nedergangh. siet Matth. 20.3. ende Ioan. 11.9. Ende alsoo Paesschen doen quam ontrent den tijt, dat de dagen ende nachten even langh zijn, soo komt de derde ure over een met onse negende, de seste met onse twaelfste, ende de negende met onse derde na den middagh. Ioannes seght cap. 19. vers 14. dat het was ontrent de seste ure als hy hem voort bracht. Hoe dit over een komt siet de aenteeck. aldaer.

26

^o Ende het opschrift sijner beschuldinge was boven hem geschreven, DE KONINGH DER JODEN.

o Matth. 27.37. Luce 23.38. Ioan. 19.19.

27

Ende sy kruycighden met hem twee ¹⁵ moordenaers, eenen aen [sijn] rechter, ende eenen aen sijn slincker [zijde.]

15 Of, straetschenders.

28

^p Ende de Schrift is vervult geworden, die daer seght, Ende hy is met de misdadige gereeckent:

p Iesa. 53.12. Luce 22.37.

29

^q Ende die voorby gingen lasterden hem, schuddende hare hoofden, ende seggende, Ha! ^r ghy die den tempel afbreeckt, ende in drie dagen opbouwt.

q Psalm 22.8. ende 69.21. ende 109.25. Matth. 27.39. Luce 23.35.

r Ioan. 2.19.

30

Behoudt u selven, ende komt af van het kruys.

31

Ende insgelijcks oock de Overpriesters met de Schriftgeleerde, seyden tot malkanderen, al spottende, Hy heeft andere verlost, ¹⁶ hemselven en kan hy niet verlossen.

16 And. en kan hy hemselven niet behouden?

32

De Christus, de Koningh Israëls kome nu af van het kruys, op dat wy het sien ende gelooven mogen. Oock ¹⁷ die met hem gekruyst waren, smadeden hem.

17 Namelick, Een van deselve. Siet Matth. 27.44. ende Luce 23.39.

33

^s Ende als de seste ure gekomen was, wiert’er ¹⁸ duysternisse over de geheele aerde, tot de negende ure toe.

s Matth. 27.45. Luce 23.44.

18 Van dese duysternisse siet Matth. cap. 27. vers 45. gelijck oock van al het volgende.

[fol. 25v]

34

Ende ter negender ure, riep Iesus met grooter stemme, seggende, ^t ELOI, ELOI, LAMMA SABACHTHANI, ’t Welck is, overgeset zijnde, Mijn Godt, Mijn Godt, waerom hebt ghy my verlaten?

t Psalm 22.2. Matth. 27.46.

35

Ende sommige van die daer by stonden, [dit] hoorende seyden, Siet, hy roept Eliam.

36

^v Ende daer liep een, ende vulde een spongie met edick, ende ¹⁹ stackse op eenen rietstock, ende gaf hem te drincken, seggende, Houdt stil: Laet ons sien of Elias komt, om hem af te nemen.

v Psalm 69.22. Ioan. 19.29.

19 Ofte, leydense om.

37

Ende Iesus een groote stemme van [hem] gegeven hebbende, gaf den geest.

38

^x Ende ²⁰ ’t voorhanghsel des tempels scheurde in tween, van boven tot beneden.

x 2.Paral. 3.14. Matth. 27.51. Luce 23.45.

20 Siet hier van Matth. 27.51.

39

^y Ende de Hooftman over hondert, die daer by tegen over hem stont, siende dat hy ²¹ alsoo roepende den geest gegeven hadde, seyde, Waerlick dese mensche was Godts Sone.

y Matth. 27.54. Luce 23.47.

21 Nam. met sulcken stercken stemme, Hebr. 5.7. ende dat hy daer op soo terstont gestorven was. Ende daer by siende de mirakelen, die daer op geschiedden, gelijck verhaelt wort Matth. 27.54.

40

^z Ende daer waren oock vrouwen ^a van verre [dit] aenschouwende, onder welcke oock was Maria Magdalene, ende ²² Maria Iacobi ²³ des kleynen, ende Iose moeder, ende ²⁴ Salome.

z Matth. 27.55. Luce 23.49.

a Psalm 38.12.

22 De huysvrouwe Alphei. siet Matth. cap. 10. vers 3. ende cap. 27. vers 56.

23 D. des jongeren, die alsoo toegenaemt wiert tot onderscheyt van een ander Iacobus die Zebedei sone was: ofte van sijnen oom, de broeder Alphei, gelijck sommige meynen.

24 Dese is geweest de huysvrouwe van Zebedeus, gelijck blijckt uyt dese plaetse, vergeleecken met Matth. 27.56.

41

Welcke oock, doe hy in Galilea was, hem waren gevolght, ende ^b hem gedient hadden, ende vele andere [vrouwen,] die met hem na Ierusalem opgekomen waren.

b Luce 8.2, 3.

42

^c Ende als het nu ²⁵ avont was geworden, dewijle het ²⁶ de voorbereydinge was, welcke is de voor-Sabbath,

c Matth. 27.57. Luce 23.50. Ioan. 19 38.

25 Namel. op den dagh voor den Sabbath.

26 Namelick, van het Pascha, ’t welck de Ioden op die reyse hadden uytgestelt tot op den Sabbath. De redenen hier van worden verhaelt in d’aenteeckeninge op Matth. 26.20.

43

Quam Ioseph, die van Arimathea [was,] een eerlick Raetsheer, die oock selve ²⁷ het Koninckrijcke Godts was verwachtende, ende hem verstoutende gingh hy in tot Pilatum, ende begeerde het lichaem Iesu.

27 Namelick, dat door den Messiam soude opgerecht worden, Luce 2.25, 38.

44

Ende Pilatus verwonderde hem, dat ²⁸ hy alreede gestorven was: ende den Hooftman over hondert tot hem geroepen hebbende vraeghde hem, of hy lange gestorven was.

28 Gr. Of, indien.

45

Ende als hy het van den Hooftman over hondert verstaen hadde, schonck hy Ioseph het lichaem.

46

Ende hy kocht fijn lijnwaet, ende hem afgenomen hebbende, wandt [hem] in dat fijn lijnwaet, ende ^d leyde hem in een graf, het welck ²⁹ uyt een steenrotze gehouwen was: ende hy wentelde eenen steen tegen de deure des grafs.

d Matth. 12.40. ende 26.12. ende 27.60. Luce 23.53.

29 Dat is, uytgehouwen in een steenrotze, gelijck staet Matth. 27.60.

47

Ende ³⁰ Maria Magdalene, ende Maria [de moeder] Iose aenschouwden, waer hy geleght wiert.

30 Siet het voorgaende 40 vers