Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het v. Capittel.

1 Christus drijft een legioen duyvelen uyt een besetene. 12 ende laet deselve toe in de swijnen te varen. 13 die alle in de zee verdrincken. 14 De herders boodtschappen sulcks aen de Gadarenen. 17 welcke Christum bidden, dat hy uyt hare lantpalen vertrecke. 18 het welck hy doet, ende gebiedt den genesenen daer te blijven om dese weldaet bekent te maken. 21 Christus gaet met Iairo om sijn dochterken te genesen. 24 ende verlost onder wegen een vrouwe van een twaelfjarigh bloetvloeijen. 36 verweckt Iairi dochterken nu gestorven zijnde.

1

^a ENde sy quamen over op d’ander zijde der zee, in het lant der ¹ Gadarenen.

a Matth. 8.28. Luce 8.26.

1 Mattheus seght, der Gergesenen. siet daer van d’aenteeck. op Matth. 8.28.

2

Ende soo hy uyt het schip gegaen was, terstont ontmoetede hem uyt de graven een mensche ² met eenen onreynen geest.

2 Gr. in eenen onreynen geest. Matth. cap. 8. vers 28. seght datter twee besetene waren, doch Marcus en vermelt maer van eenen, om dat dese ofte de elendighste was, ofte meest het woort gevoert ende met Christo gesproken heeft.

3

Dewelcke [sijne] wooninge ³ in de graven hadde, ende niemant en konde hem binden, oock selfs niet met ketenen.

3 Siet hier van Matth. 8.28.

4

Want hy was menighmael met boeijen ende ketenen gebonden geweest, ende de ketenen waren van hem in stucken getrocken, ende de boeijen verbrijselt, ende niemant was machtigh om hem te temmen.

5

Ende hy was altijt nacht ende dagh ^* op de bergen ende in de graven, roepende ende slaende hemselven met steenen.

* Gr. in de bergen, D. in de speloncken die in de bergen waren.

6

Als hy nu Iesum van verre sagh, liep hy [toe,] ende aenbadt hem.

7

Ende met een groote stemme roepende, seyde hy, Wat hebbe ick met u [te doen,] Iesu, ghy Sone Godts des Allerhooghsten. ⁴ Ick besweere u by Godt, dat ghy my niet en ⁵ pijniget.

4 D. ick mane u in de name Godts. Want besweeren is met aenroepinge ofte meldinge van Godts name yemant yet opleggen, ofte van yemant yet begeeren. siet Act. 19. vers 13. ende 1.Thess. 5. vers 27.

5 D. in den afgront werpt, om daer gepijnight te worden, Luce 8.31.

8

(Want ⁶ hy seyde tot hem, Ghy onreyne geest gaet uyt van den mensche.)

6 Namel. Iesus.

9

Ende hy vraeghde hem, Welck is uwen naem? ende hy antwoordde, seggende, Mijnen naem is ⁷ Legio, want wy zijn vele.

7 Legio was een regiment krijghsknechten, waer van siet Matth. 26.53.

10

Ende ⁸ hy badt hem seer, dat hy haer buyten dat lant niet wech en sonde.

8 Namel. een van dese duyvelen, die als het Hooft van d’andere ’t woort voerde.

[fol. 19v]

11

Ende aldaer aen de bergen was een groote kudde swijnen weydende.

12

Ende alle de duyvelen baden hem, seggende, ⁹ Sendt ons in die swijnen, op dat wy in deselve mogen ¹⁰ varen.

9 Dit begeerense van Christo om hem daer mede hatigh te maken by de inwoonders aldaer.

10 Gr. ingaen.

13

Ende Iesus ¹¹ liet het haer terstont toe: ende de onreyne geesten ¹² uytgevaren zijnde, ¹³ voeren in de swijnen, ende de kudde stortede van de steylte af in de zee, (daer warender nu ontrent twee duysent) ende ¹⁴ versmoorden in de ¹⁵ zee.

11 Siet d’aenteeck. op Matth. 8.30.

12 Gr. uytgegaen.

13 Gr. gingen in.

14 Gr. verstickten.

15 D. in het meyr dat omtrent Gadara was, het welck voor de Galileesche zee selve wort gehouden, daer Gadara aen lagh. siet d’aent. op Matth. 8.28.

14

Ende die de swijnen weydden zijn gevlucht, ende boodtschapten [sulcks] in de stadt, ende op ’t lant, ende sy gingen uyt om te sien wat het was, datter geschiet was.

15

Ende sy quamen tot Iesum ende sagen den besetenen sittende, ende gekleet, ende wel by sijn verstant, [namelick] die ’t legioen gehadt hadde, ende sy wierden bevreest.

16

Ende die het gesien hadden vertelden haer ¹⁶ wat den besetenen geschiet was, ende [oock] van de swijnen.

16 Gr. hoe het, D. hoe de genesinge aen hem geschiet was.

17

^b Ende sy begonnen hem te bidden, ¹⁷ dat hy van hare lantpalen wech ginge.

b Actor. 16.39.

17 Namelick, uyt vreese van meer schade te lijden, toonende daer mede datse liever hadden hare tijtlicke goederen, als Christum ende sijn Euangelium.

18

^c Ende ¹⁸ als hy in het schip gingh, badt hem de gene die beseten was geweest, dat hy met hem mochte zijn.

c Luce 8.38.

18 Namelick, om weder over te varen na Galileen.

19

Doch Iesus en liet hem [dat] niet toe, maer seyde tot hem, Gaet henen na uw’ huys tot de uwe, ende boodtschapt haer wat groote dingen u de Heere gedaen heeft, ende [hoe] hy sich uwer ontfermt heeft.

20

Ende hy gingh henen, ende begon te verkondigen ¹⁹ in het [lant] van Decapolis wat groote dingen hem Iesus gedaen hadde, ende sy verwonderden haer alle.

19 Van dit lant siet de aenteeck. op Matth. 4.25.

21

^d Ende als Iesus wederom in het schip over gevaren was aen d’ander zijde, vergaderde een groote schare by hem, ende hy was by de zee.

d Luce 8.40.

22

^e Ende siet, daer quam een van de ²⁰ Overste der Synagoge, met name Iairus, ende hem siende viel hy aen sijne voeten.

e Matth. 9.18. Luce 8.41.

20 Dese waren als Kerckenraden over de Synagogen gestelt, om deselve in goede orden te houden ende regeeren. siet Actor. 13.15.

23

Ende badt hem seer, seggende, Mijn dochterken ²¹ is in haer uyterste, [ick bidde u] dat ghy komt ende de handen op haer leght, op dat sy ²² behouden worde, ende sy sal ²³ leven.

21 By Matth. 9. vers 18. staet dat hy geseght heeft, Mijn dochter is gestorven, siende op het gene hem daer na geboodtschapt wiert, vers 35.

22 Namel. by het leven.

23 Dat is, levendigh blijven.

24

Ende hy gingh met hem, ende een groote schare volghde hem, ende sy verdrongen hem.

25

^f Ende een seker vrouwe, die twaelf jaren den vloet des bloets gehadt hadde,

f Levit. 15.25. Matth. 9.20. Luce 8.43.

26

Ende veel geleden hadde van vele medicijnmeesters, ende alle het hare [daer aen] te koste geleyt, ende geen bate gevonden hadde, maer met welcke het veel eer erger geworden was.

27

[Dese] van Iesu hoorende, quam onder de schare van achteren, ende raeckte sijn kleet aen.

28

Want sy seyde, Indien ick maer sijne kleederen mach ²⁴ aenraken, ick sal ²⁵ gesont worden.

24 Siet hier van d’aent. op Matth. 9. vers 21. ende 14.36.

25 Gr. behouden.

29

Ende terstont is de fonteyne hares bloets opgedrooght, ende sy ²⁶ gevoelde aen haer lichaem, dat sy van die ²⁷ quale genesen was.

26 Of, bekende.

27 Gr. geessel. Siet Cap. 3. vers 10.

30

Ende terstont Iesus bekennende in hemselven ^g de ²⁸ kracht, die van hem uytgegaen was, keerde hem om in de schare, ende seyde, Wie heeft mijne kleederen aengeraeckt?

g Luce 6.19.

28 D. de werckinge, die door sijne Godtlicke nature aen dese vrouwe was geschiet. Ofte dat dese kracht van hem uytgegaen was.

31

Ende sijne discipelen seyden tot hem, Ghy siet dat de schare u verdringht, ende seght ghy, Wie heeft my aengeraeckt?

32

Ende hy sagh rontom, om haer te sien, die dat gedaen hadde.

33

Ende de vrouwe vreesende ende bevende, wetende wat aen haer geschiet was, [kolom] quam ende viel voor hem neder ende seyde hem alle ²⁹ de waerheyt.

29 Namelick, van het gene sy gedacht ende gedaen hadde.

34

^h Ende hy seyde tot haer, Dochter, uw’ geloove heeft u behouden: gaet henen in vrede, ende zijt genesen van dese uwe quale.

h Matth. 9.22. Marc. 10.52.

35

ⁱ Dewijle hy noch sprack quamen [eenige] van des Oversten der Synagoge [huys,] seggende, Uwe dochter is gestorven, wat zijt ghy den Meester noch ³⁰ moeijelick?

i Luce 8.49.

30 Namelick, om verder te gaen.

36

Ende Iesus terstont gehoort hebbende het woort datter gesproken wiert, seyde tot den Oversten der Synagoge, En vreest niet, gelooft alleenlick.

37

Ende hy en liet niemant toe hem te volgen dan Petrum, ende Iacobum, ende Ioannem den broeder Iacobi.

38

³¹ Ende quam in’t huys des Oversten der Synagoge, ende sagh de ³² beroerte, [ende de gene] die seer weenden ende huylden.

31 Siet van dese historie verder de aenteeckeninge op Matth. 9.23.

32 Of, het getier, het gewoel.

39

Ende ingegaen zijnde, seyde hy tot haer, Wat maeckt ghy beroerte, ende [wat] weent ghy? ^k het kint en is niet gestorven, maer het slaept.

k Ioan. 11.11.

40

Ende sy belachten hem: maer hy, als hyse alle hadde ³³ uytgedreven, nam by hem den vader ende de moeder des kints, ende de gene ³⁴ die met hem [waren,] ende gingh binnen daer het kint lagh.

33 Gr. uytgeworpen.

34 Namelick, Petrum, Ioannem ende Iacobum, die hy met hem genomen hadde, vers 37.

41

Ende hy vattede de hant des kints, ende seyde tot haer, ³⁵ Talitha Kumi, het welck is zijnde overgeset, Ghy dochterken (ick segge u) staet op.

35 De Euangelist houdt de Syrische woorden die Christus gebruyckt heeft, om ons Christum gelijck als selfs in sijne tale te doen hooren spreken.

42

Ende terstont stont het dochterken op, ende wandelde, want het was twaelf jaren [oudt:] ende sy ontsetteden haer met groote ontsettinge.

43

Ende hy geboodt haer seer, dat niemant en soude dat selve weten, ende seyde dat men haer soude te eten geven.