Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

1 Christus geneest een mensche die een verdorde hant hadde, ende bewijst dat den Sabbath daer mede niet en wort ontheylight. 6 De Pharizeen ende Herodianen houden tegen hem raet, welcker lagen hy ontwijckt, ende heeft eenen grooten toeloop des volcks van alle kanten, onder welcke hy vele geneest, gebiedende de duyvelen, die hy uytwerpt, hem niet openbaer te maken. 13 Verkiest twaelf Apostelen. 16 Welcker namen verhaelt worden. 21 Sijne magen houden hem voor uytsinnigh. 22 De Schriftgeleerde lasteren sijne wonderwercken, dat hy die door Beelzebul soude doen: welcke lasteringe hy met verscheyden gelijckenissen wederleght. 28 Leert dat de lasteringe tegen den Heyligen Geest nimmermeer en wort vergeven. 31 ende verklaert wie sijn moeder, broeder, ende suster is.

1

^a ENde hy gingh wederom in de ¹ Synagoge, ende aldaer was een mensche hebbende een verdorrede ² hant.

a Matth. 12.9. Luce 6.6.

1 Want de Ioden op alle Sabbathen in hare Synagogen vergaderden om de wet te hooren verklaren. Siet Actor. 15.21.

2 Luce 6.6. blijckt dattet sijn rechterhant was.

[fol. 18v]

2

Ende ³ sy namen hem waer, of hy op den ⁴ Sabbath hem genesen soude, op dat sy hem beschuldigen mochten.

3 Namelick, de Schriftgeleerde ende Pharizeen, Luce 6. vers 7.

4 Gr. Sabbathen.

3

Ende hy seyde tot den mensche, die de verdorrede hant hadde, Staet op in ’t midden.

4

Ende hy seyde tot haer, Is het geoorloft op Sabbathdagen goet te doen, ofte quaet te doen? ⁵ een mensche te behouden, ofte te dooden? Ende sy swegen stille.

5 Gr. een ziele, het welck oock somtijts voor het leven, somtijts voor den geheelen mensch genomen wort.

5

Ende als hyse ⁶ met toorne rontom aengesien hadde, met eenen bedroeft zijnde over de ⁷ verhardinge van haer herte, seyde hy tot den mensche, Streckt uwe hant uyt. Ende hy strecktese uyt, ^b ende sijne hant wiert herstelt, gesont gelijck de andere.

6 Dese toorne is geweest een yverige beweginge des gemoedts tegen de sonde, ende verhardinge deses volcks: welcke in haer selven goet is, blijvende binnen de behoorlicke palen, Eph. 4.26.

7 Het Griecksch woort beteeckent eygentlick, sulck een hardigheyt, als aen handen ende voeten komt, door weer ofte eelt, waer doorse hardt ende ongevoeligh worden.

b 1.Reg. 13.6.

6

^c Ende de Pharizeen uytgegaen zijnde, hebben terstont met den ⁸ Herodianen t’samen raet gehouden tegen hem, hoe sy hem souden dooden.

c Matth. 12.14. Ioan. 10.39. ende 11.53.

8 Van de Herodianen, siet Matth. 22. vers 16.

7

Ende Iesus ⁹ vertrock met sijne discipelen na de zee, ^d ende hem volghde een groote menighte van Galilea, ende van Iudea.

9 Namel. om hare lagen te ontgaen, Matth. 12.15.

d Matth. 4.25. Luce 6.17.

8

Ende van Ierusalem, ende van ¹⁰ Idumea, ende [van] over den Iordaen: ende die [van] ontrent ¹¹ Tyrus ende Sidon, ¹² een groote menighte, gehoort hebbende hoe groote dingen hy dede, quamen tot hem.

10 Daer de nakomelingen van Esau, ofte de Edomiten woonden, Num. 20. vers 14.

11 Van dese twee steden siet Matt. 11. vers 21.

12 Of, met groote menighte, ofte makende te samen een groote menighte.

9

Ende hy ¹³ seyde tot sijne discipelen, dat een schipken stedes ontrent hem blijven soude, om der scharen wille, op dat sy hem niet en souden verdringen.

13 D. beval, gelijck Matth. 8.8.

10

Want hy hadder vele genesen, alsoo dat hem alle de gene die [eenige] ¹⁴ qualen hadden, overvielen: op dat sy hem mochten aenraken.

14 Gr. geessels, met welck woort de sieckten ende gebreken der menschen genaemt worden, om dat Godt door deselve de menschen straft ofte tuchtight, Marc. cap. 5. vers 29. Hebr. 12.6.

11

Ende de onreyne geesten als sy hem sagen, ¹⁵ vielen voor hem neder ende riepen, seggende, Ghy zijt de Sone Godts.

15 Namelick, in de menschen die sy beseten hadden.

12

Ende hy ¹⁶ geboodt haer scherpelick, dat sy hem niet en souden openbaer maken.

16 De reden hier van siet te voren Cap. 1. vers 25.

13

^e Ende hy ¹⁷ klam op den bergh, ende riep tot hem die hy wilde, ende sy quamen tot hem.

e Matth. 10.1. Marc. 6.7. Luce 6.13. ende 9.1.

17 Namel. om te bidden, ende daer na sijne Apostelen te kiesen.

14

Ende hy ¹⁸ stelder twaelve, op datse met hem souden zijn, ende op dat hy deselve soude uytsenden om te prediken:

18 Gr. maeckte, namelick tot sijne Apostelen, Luce 6.13.

15

Ende om macht te hebben, de sieckten te genesen, ende de duyvelen uyt te werpen.

16

Ende ¹⁹ Simoni gaf hy den [toe-]naem ²⁰ Petrus.

19 Sommige hebben, namelick, Simon, dien hy den toenaem gaf van Petrus.

20 Dat is, steen, Ioan. 1.43. De reden hier van wort verklaert Matth. 16. vers 18.

17

Ende Iacobum den [sone] Zebedei, ende Ioannem den broeder Iacobi, ende gaf haer [toe]namen ²¹ Boanerges, het welck is, sonen des donders.

21 Dit is een gebroken Hebreeusch ofte Syrisch woort, beteeckenende, gelijck hier verklaert wort, sonen des donders: ende wort haer desen name gegeven van wegen haren bysonderen yver ende doordringende kracht in ’t prediken, gelijck men noch sien kan in de schriften Ioannis.

18

Ende Andream ende Philippum, ende Bartholomeum, ende Mattheum, ende Thomam, ende Iacobum, den [sone] Alphei, ende ²² Thaddeum, ende Simonem ²³ Cananiten:

22 Anders genaemt Lebbeus. siet Matth. 10.3.

23 Siet Matth. 10. vers 4. gelijck oock van de andere.

19

Ende Iudam Iscarioth, die hem oock verraden heeft.

20

Ende sy quamen ²⁴ in huys, ende daer vergaderde wederom een schare, alsoo dat sy oock selfs ^f niet en konden ²⁵ broot eten.

24 Namel. te Capernaum, daer hy woonde, Matth. 4. vers 13. om voortaen hem te volgen, ende hem ten dienste te staen.

f Marc. 6.31.

25 D. hare spijse ofte nootdruft op sijnen tijt nemen.

21

Ende als de gene ²⁶ die hem bestonden, [dit] hoorden, gingen sy uyt om hem vast te houden, want sy seyden, Hy is ²⁷ buyten sijne sinnen.

26 Gr. die van hem, of, van de sijne waren. Want oock vele van sijne bloetverwanten in hem niet en geloofden, Ioan. 7.5.

27 Gr. buyten hemselven gestelt.

22

Ende ²⁸ de Schriftgeleerde, die van Ierusalem afgekomen waren, seyden, ^g Hy heeft Beelzebul, ende door den Oversten der duyvelen werpt hy de duyvelen uyt.

28 Siet hier van Matth. cap. 10. vers 25.

g Matth. 9.34. ende 12.24. Luce 11.15. Ioan. 8.48.

23

Ende haer tot hem geroepen hebbende, ^h seyde hy tot haer in gelijckenissen, Hoe kan de satan den satan uytwerpen?

h Matth. 12.25.

24

Ende indien een Koninckrijck tegen [kolom] hemselven verdeelt is, soo en kan dat Koninckrijck niet bestaen.

25

Ende indien een huys tegen hemselven verdeelt is, soo en kan dat huys niet bestaen.

26

Ende indien de satan tegen hemselven opstaet, ende verdeelt is, soo en kan hy niet bestaen, maer ²⁹ heeft een eynde.

29 D. het is met hem ende met sijn Rijck gedaen.

27

ⁱ Daer en kan niemant in ³⁰ eens stercken huys ingaen ende sijne vaten ontrooven, ^k indien hy niet eerst den stercken binde: ende alsdan sal hy sijn huys berooven.

i Matth. 12.29.

30 Siet de verklaringe Matth. c. 12. vers 29.

k Coloss. 2.15.

28

Voorwaer ick segge u, ^l dat alle de sonden ³¹ den kinderen der menschen sullen vergeven worden, ende allerley lasteringen daer mede sy sullen gelastert hebben:

l 1.Sam. 2.25. Matth. 12.31. Luce 12.10. 1.Ioan. 5.16.

31 Dat is, den menschen. Een maniere van spreken by de Hebreen seer gebruyckelick.

29

^m Maer soo wie gelastert sal hebben ³² tegen den Heyligen Geest, die en heeft geen vergevinge in der eeuwigheyt, maer hy is schuldigh des eeuwigen ³³ oordeels.

m 1.Ioan. 5.16.

32 Van dese lasteringe tegen den Heyligen Geest, siet Matth. 12.31.

33 D. verdoemenisse, die hy niet alleen verdient heeft, maer oock sekerlick sal onderworpen zijn.

30

Want sy seyden, Hy heeft eenen onreynen geest.

31

ⁿ Soo quamen dan sijne ³⁴ broeders ende sijne moeder: ende buyten staende sonden sy tot hem, ende riepen hem.

n Matth. 12.46. Luce 8.19.

34 D. bloetverwanten. Siet in d’aent. Matth. 12. vers 46. ende 13.55.

32

Ende de schare sat rontom hem: ende sy seyden tot hem, Siet, uwe moeder ende uwe broeders daer buyten soecken u.

33

Ende hy antwoordde haer, seggende, ³⁵ Wie is mijne moeder, ofte mijne broeders?

35 Christus en wil hier mede sijn moeder niet verachten, maer toonen dat het geestelick maeghschap in saken der saligheyt gestelt moet worden voor ’t vleeschelick.

34

Ende rontom oversien hebbende die om hem saten, seyde hy, Siet mijne moeder, ende mijne broeders.

35

^o Want soo wie ³⁶ den wille Godts doet, die is mijn broeder, ende mijne suster, ende moeder.

o Ioan. 15.14. 2.Cor. 5.16, 17.

36 Den wille Godts doen, is in 1.Thess. 4.3.