Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het ij. Capittel.

1 Christus predickt wederom binnen Capernaum met grooten toeloop des volcks. 3 tot hem wort gebracht een geraeckte, ofte lamme, welcken hy de sonden vergeeft ende geneest, bewijsende tegen de Schriftgeleerde, dat hy oock macht heeft de sonden te vergeven. 13 beroept Mattheum van den tol. 15 eet ende drinckt met de tollenaers ende sondaers, ende verantwoort dat selve. 18 geeft redenen waerom sijne discipelen als doen niet en vasteden, gelijck de discipelen Ioannis ende der Pharizeen deden. 23 De discipelen plucken op den Sabbath koorn-aren, ende worden van Christo verdedight.

1

ENde ^a na ¹ [sommige] dagen is hy wederom binnen Capernaum ² gekomen, ende het wiert gehoort dat hy in ³ huys was.

a Matth. 9.1 Luce 5.17.

1 Het woort sommige wort by den Hebreen veeltijts nagelaten, wanneer daer eenigen tijt tusschen beyden komt, Genes. cap. 4. vers 3. ende 24.55. ende nochtans daer by verstaen.

2 Namel. stillekens ende onverwacht.

3 Nam. daer hy in woonde. Of, te huys was. siet Matt. 4.13.

2

Ende terstont vergaderden [daer] vele, alsoo dat oock selfs de [plaetsen] ontrent de deure [haer] niet meer en konden vaten, ende hy sprack ⁴ het woort tot haer.

4 Namel. des Koninckrijks, ofte des Euangeliums.

3

^b Ende daer quamen [sommige] tot hem, brengende eenen ⁵ geraeckten, die van vier ⁶ gedragen wiert.

b Matth. 9.1. Luce 5.18.

5 Of, lammen, gelijck Matth. 4.24.

6 Gr. opgenomen.

4

Ende niet konnende tot hem genaken overmits de schare, ontdeckten sy het ⁷ dack daer hy was: ende [dat] ⁸ opgebroken hebbende, lieten sy het ⁹ beddeken neder daer de geraeckte op lagh.

7 Of, solderinge.

8 Gr. uytgegraven. Want de daken waren boven plat, ende met gebackene steenen ofte tegelen gedeckt, diese hier uytgroeven. siet Luce 5.19.

9 Gr. Crabbaton, het welck was een licht beddeken, gelijck een matras, daer men des middaeghs plagh op te rusten, ende daer men de siecke veel op plagh te leggen om bequaemlick van de eene plaetse tot d’andere te dragen.

5

Ende Iesus ¹⁰ haer geloove siende, seyde tot den geraeckten, Sone, uwe sonden zijn u vergeven.

10 Namel. soo des geraeckten, als der gene die hem droegen.

6

Ende sommige van de Schriftgeleerde saten aldaer, ende overdachten in hare herten,

7

Wat spreeckt dese aldus ¹¹ [Godts-]lasteringen? ^c Wie kan de sonden vergeven dan alleen Godt?

11 Siet hier van de aent. Matth. 9.3.

c Psalm 32.5. ende 51.3. Iesa. 43.25.

8

Ende Iesus terstont in sijnen ¹² geest bekennende dat sy alsoo in haer selven overdachten, seyde tot haer, Wat overdenckt ghy dese dingen in uwe herten?

12 D. in sijne ziele, namelick door de openbaringe sijner Godtheyt die oock door het woort geest dickwils uytgedruckt wort, Rom. 1. vers 4. Hebr. 9.14. 1.Petr. cap. 3. vers 18.

9

¹³ Wat is lichtelicker, te seggen tot den geraeckten, De sonden zijn u vergeven: ofte te seggen, Staet op, ende neemt uw’ beddeken op, ende wandelt?

13 Siet hier van, ende van het volgende, d’aent. Matth. 9. vers 5, etc.

10

Doch op dat ghy meught weten, dat de Sone des menschen macht heeft om de sonden op der aerden te vergeven (seyde hy tot den geraeckten.)

11

Ick segge u, Staet op ende neemt uw’ beddeken op, ende gaet henen na uw’ huys.

12

Ende terstont stont hy op, ende het beddeken opgenomen hebbende, gingh hy uyt in aller tegenwoordigheyt: soo dat sy haer alle ontsetteden, ende verheerlickten Godt, seggende, Wy en hebben noyt ¹⁴ sulcks gesien.

14 Gr. alsoo.

13

^d Ende hy gingh wederom uyt ¹⁵ na de zee, ende de geheele schare quam tot hem, ende hy leerdese.

d Matth. 9.9. Luce 5.27.

15 Namel. ’t meyr van Galilea of Gennezareth, aen ’t welcke Capernaum lagh.

14

Ende voorby gaende sagh hy ¹⁶ Levi [den sone] Alphei sitten ¹⁷ in het tolhuys, [kolom] ende seyde tot hem, Volght my, Ende hy opstaende volghde hem.

16 Die oock Mattheus genaemt was. siet Matth. 9.9.

17 Of, op den tol, of, aen het tolhuys.

15

Ende het geschiedde als hy ¹⁸ aensat in des selven huys, dat oock vele tollenaren ende sondaren aensaten met Iesu ende sijne discipelen: want sy waren vele, ende waren hem gevolght.

18 Namelick, ter tafel.

16

Ende de Schriftgeleerde ende de Pharizeen, siende hem eten met den ¹⁹ tollenaren ende sondaren, seyden tot sijne discipelen, Wat [is’t] dat hy met de tollenaren ende sondaren eet ende drinckt?

19 Siet de aent. Matth. 9.10.

17

Ende Iesus [dat] hoorende seyde tot haer, Die gesont zijn en hebben den medicijnmeester niet van nooden, maer die ²⁰ sieck zijn: ^e Ick en ben niet gekomen om te roepen rechtveerdige, maer sondaers tot bekeeringe.

20 Gr. die qualick hebben, D. die qualick te passe, ofte qualick gestelt zijn.

e Matth. 9.13. ende 21.31. Luce 5.32. ende 19.10. 1.Timoth. 1.15.

18

^f Ende de discipelen Ioannis ende der Pharizeen ²¹ vasteden, ende sy quamen ende seyden tot hem, ²² Waerom vasten de discipelen Ioannis ende der Pharizeen, ende uwe discipelen en vasten niet?

f Matth. 9.14. Luce 5.33.

21 Namel. dickwils, gelijck verklaert wort Matt. 9. vers 14. en Luce 5. vers 33.

22 Siet oock van dese geheele historie ende gelijckenissen, Matth. 9.14.

19

Ende Iesus seyde tot haer, ^g Konnen oock de bruylofts-kinderen vasten, terwijle de bruydegom by haer is? Soo langen tijt sy de bruydegom by haer hebben, en konnen sy niet vasten.

g Iesa. 62.5. 2.Corinth. 11.2.

20

Maer de dagen sullen komen, wanneer de bruydegom van haer sal wech genomen zijn, ende als dan sullen sy vasten in deselve dagen.

21

Ende niemant en naeyt eenen lap ongevolt lakens op een oudt kleet, anders scheurt des selven nieuwe aengenaeyde lap [yet] af van het oude [kleet,] ende daer wort een erger scheure.

22

^h Ende niemant en doet nieuwen wijn in oude [leder-]sacken: anders de nieuwe wijn doet de [leder-]sacken ²³ bersten, ende de wijn wort uytgestort, ende de [leder-]sacken ²⁴ verderven: maer nieuwen wijn moet men in nieuwe [leder-]sacken doen.

h Matth. 9.17.

23 Of, scheuren.

24 Ofte, gaen verloren.

23

ⁱ Ende het geschiedde, dat hy op eenen ²⁵ Sabbathdagh ²⁶ door het gezaeyde gingh, ende sijne discipelen begonsten ²⁷ al gaende aren te plucken.

i Matth. 12.1. Luce 6.1. Deuter. 23.25.

25 Gr. Sabbathen.

26 Siet hier van oock de verklaringe in de aenteeckeninge op Matth. 12.1.

27 Gr. te gaen aren pluckende.

24

Ende de Pharizeen seyden tot hem, Siet, waerom doen sy op den ²⁸ Sabbathdag ^k dat niet geoorloft en is?

28 Gr. Sabbathen.

k Exod. 20.10.

25

Ende hy seyde tot haer, Hebt ghy noyt gelesen wat ^l David gedaen heeft, als hy noot hadde, ende hem hongerde, ende den genen die met hem [waren?]

l 1.Sam. 21.6.

26

Hoe hy ingegaen is in het huys Godts, ten tijde ²⁹ Abjathars des Hoogenpriesters, ende de toonbrooden gegeten heeft, die niemant en zijn geoorloft te eten ^m dan den Priesteren, ende oock gegeven heeft den genen die met hem waren?

29 Dese Abiathar wort Achimelech genaemt 1.Sam. 21.1. ende sijn soon wort Abiathar genaemt. Doch het blijckt uyt verscheyden plaetsen der Schrifture dat den vader ende den sone beyde dese namen gegeven worden. siet 2.Sam. 8. vers 17. ende cap. 15. versen 29, 35. 1.Reg. 2. versen 26, 27. ende 1.Paral. 24.6.

m Levit. 24.9.

27

Ende hy seyde tot haer, de Sabbath is ³⁰ gemaeckt ³¹ om den mensche, niet de mensche om den Sabbath.

30 Gr. geworden.

31 Namelick, om den mensche te dienen tot versterckinge na de ziele, ende verquickinge na sijn lichaem: ende niet om hem te laten vergaen.

28

ⁿ Soo is dan de Sone des menschen een Heere oock van den Sabbath.

n Matth. 12.8. Luce 6.5.