Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxv. Capittel.

1 Door de gelijckenisse van vijf wijse, ende vijf dwase maeghden, vermant Christus wederom tot waken tegen sijne toekomste. 14 Ende door de gelijckenisse van de dienstknechten, die elck hare talenten van den Heere ontfangen hadden, om daer mede winste te doen, vermaent hy tot getrouwe bestedinge der gaven van Godt een yeder gegeven. 31 Daer na beschrijft hy sijne laetste toekomste ten oordeele, hoe hy sijne schapen van de bocken onderscheyden, ende over beyde vonnisse spreken ende uytvoeren sal.

1

¹ ALsdan sal het Koninckrijck der hemelen ² gelijck zijn tien maeghden, welcke hare lampen namen ende gingen uyt den Bruydegom te gemoet.

1 Namelick, als de Heere Christus sal komen ten oordeel, waer van in het eynde des voorgaenden Capittels gesproken wort.

2 Dese gelijckenisse wort genomen van het gene gebruyckelick was in de bruyloften van dien tijt, die des nachts gehouden wierden, in dewelcke de bruydegom met de sijne van eenige maeghden ingehaelt, ende tot de bruyt geleydet wiert met brandende lampen ofte fackelen. Siet oock Luce 12. vers 35. van diergelijcke wijse. Ende wort verstaen door de komste des bruydegoms de toekomste Christi ten oordeele, vers 13. Door de maeghden alle die den Christelicken name voeren. Door de wijse, alle oprechte ware geloovige. Door de dwase, alle mont-Christenen ende geveynsde. Door de lampen de belijdenisse des Christelicken geloofs. Door de olie ende licht, het ware geloove door de liefde krachtigh. Door de middernacht, den onverwachten tijt van Christi komste. Ende door de bruyloft, de vreught des eeuwigen levens.

2

Ende vijf van haer waren ³ wijse, ende de vijf waren dwase.

3 Gr. voorsichtige.

3

Die dwaes [waren] hare lampen nemende, en namen geen olie met haer.

4

Maer de wijse namen olie in hare vaten met hare lampen.

5

Als nu de Bruydegom vertoefde, wierden sy ⁴ alle sluymerigh, ende vielen in slaep.

4 Namelick, soo wel de wijse als de dwase. Want oock de ware geloovige somtijts wel sluymeren, doch haer geloove ende liefde wort daer na wederom wacker.

6

Ende te middernacht geschiedde een geroep, Siet de Bruydegom komt, gaet uyt hem te gemoet.

7

Doe stonden alle die maeghden op ende ⁵ bereydden hare lampen.

5 Gr. verçierden.

8

Ende de dwase seyden tot de wijse, Geeft ons van uwe olie, want onse lampen gaen uyt.

9

Doch de wijse antwoordden, seggende, [Geensins,] op datter misschien voor ons ende voor u niet genoegh en zy: maer gaet liever tot de verkoopers, ende koopt voor u selven.

10

Als sy nu henen gingen om te koopen, quam de Bruydegom, ende die gereet [waren] gingen met hem in tot de bruyloft, ende de deure wiert gesloten.

11

Daer na quamen oock de andere maeghden, seggende, ⁶ Heere, Heere, doet ons open.

6 Het welck dewijle het dan te late sal zijn, soo wort daer mede alleen te kennen gegeven, dat wy ons in tijts moeten voorsien, Ioan. cap. 9. vers 4.

12

Ende hy antwoordende seyde, Voorwaer segge ick u, ⁷ ick en ^a kenne u niet.

7 Namelick, voor de mijne. Siet Matth. cap. 7. vers 23.

a Matth. 7.23. Luce 13.25.

13

^b Soo waeckt dan, want ghy en weet den dagh niet, noch de ure, in dewelcke de Sone des menschen komen sal.

b Matth. 24. vers 42. Marc. 13. versen 33, 35.

14

^c Want [het is] ⁸ gelijck een mensche

c Luce 19.12.

8 Door dese gelijckenisse worden wy vermaent, de gaven die Godt ons verleent, elck na de mate der selve waer te nemen, ende te besteden tot de meeste stichtinge van andere: met belofte van genadige belooninge hier ende hier namaels voor de gene die sulcks doen, ende dreygingen van sware straffen tegen de gene die sulcks nalaten, siet Ioan. 15.2. 1.Cor. 12.5, 6, 7.

[fol. 14r]

die buyten ’s lants reysende sijne dienstknechten riep, ende gaf haer sijne goederen over.

15

Ende den eenen gaf hy vijf talenten, ende den anderen twee, ende den derden een, een yegelick na sijn ⁹ vermogen, ende verreysde terstont.

9 Dat is, begrijp ofte bequaemheyt, namelick om te handelen ende winste te doen. Waer uyt niet en kan besloten worden dat een mensche uyt hemselven kracht ofte bequaemheyt heeft om de gaven Godts recht te gebruycken. Want in de Schrifture wort doorgaens getuyght dat alle onse bequaemheyt uyt Gode is. siet Ioan. 15. vers 5. 1.Corint. 15. vers 10. 2.Cor. 3.5.

16

Die nu de vijf talenten ontfangen hadde gingh henen ende handelde daer mede, ende ¹⁰ wan andere vijf talenten.

10 Gr. maeckte.

17

Desgelijcks oock die de twee [ontfangen hadde,] die wan oock andere twee.

18

Maer die het een ontfangen hadde, gingh henen ende groef in de aerde, ende verberghde het gelt sijns heeren.

19

Ende ¹¹ na eenen langen tijt quam de heere van deselve dienstknechten, ende hieldt reeckeninge met haer.

11 Gr. na veel tijts.

20

En die de vijf talenten ontfangen hadde, quam ende bracht tot hem andere vijf talenten, seggende, Heere, vijf talenten hebt ghy my gegeven, siet, andere vijf talenten hebbe ick ¹² boven deselve gewonnen.

12 Of, met, door.

21

Ende sijn heere seyde tot hem, ¹³ Wel, ghy goede ende getrouwe dienstknecht, ^d over weynigh zijt ghy getrouw’ geweest, over vele sal ick u setten: ¹⁴ Gaet in in de vreughde uwes heeren.

13 Of, het is wel, het gaet wel, ghy hebt wel gedaen.

d Matth. 24.45. Luce 12.42.

14 Dat is, gaet in met uwen heere ter plaetse daer hy sijne vreught ende heerlickheyt heeft. Siet Ioan. c. 17. vers 24. Luce 22.30.

22

Ende die de twee talenten ontfangen hadde, quam oock tot hem ende seyde, Heere twee talenten hebt ghy my gegeven, siet, twee andere talenten hebbe ick boven deselve gewonnen.

23

Sijn heere seyde tot hem, Wel, ghy goede ende getrouwe dienstknecht, over weynige zijt ghy getrouw’ geweest, over vele sal ick u setten: gaet in in de vreughde uwes heeren.

24

Maer die het een talent ontfangen hadde, quam oock ende seyde, Heere, ick kende u dat ghy een ¹⁵ hardt mensche zijt, ¹⁶ maeijende daer ghy niet gezaeyt en hebt, ende vergaderende van daer, [waer] ghy niet gestroyt en hebt.

15 Ofte, straf.

16 Dit was een spreeckwoort, waer mede beschreven wiert een mensche, die alles op ’t scherpste ende nauwste tot sijnen voordeel treckt.

25

Ende bevreest zijnde ben ick henen gegaen, ende hebbe uw’ talent verborgen in de aerde: siet, ghy hebt het uwe.

26

Maer sijne heere antwoordende seyde tot hem, ¹⁷ Ghy boose ende luije dienstknecht, ghy wist dat ick maeije daer ick niet gezaeyt en hebbe, ende van daer vergadere waer ick niet gestroyt en hebbe.

17 D. niet de vreese van mijne hardigheyt, maer uwe eygene boosheyt ende luyigheyt is daer van de oorsake.

27

Soo moest ghy dan mijn gelt den wisselaren ¹⁸ gedaen hebben, ende ick komende soude het mijne weder genomen hebben met ¹⁹ woecker.

18 Gr. geworpen, of, geleyt, namelick, in de wisselbanck.

19 Gr. tokos, waer door allerley vrucht ofte winste van ’t gebruyck des gelts wort beteeckent, welcke al te met in het goede, al te met in het quade genomen wort, na dat de winste redelick ofte onredelick is. Siet voorder Luce 19.23.

28

Neemt dan van hem het talent wech, ende geeft het den genen, die de tien talenten heeft.

29

^c[e] Want ²⁰ een yegelick ²¹ die heeft [dien] sal gegeven worden, ende hy sal overvloedigh hebben: maer van de gene ²² die niet en heeft, van dien sal genomen worden oock dat hy heeft.

c[e] Matth. 13.12. Marc. 4.25. Luce 8.18. ende 19.26.

20 Gr. alle.

21 Dat is, die sijne gaven, die hy heeft, te wercke stelt, ende wel besteedt.

22 Dat is, die sijne gaven niet en gebruyckt, ofte ledigh laet liggen als of hyse niet en hadde gehadt.

30

Ende den onnutten dienstknecht werpt uyt in de ²³ buytenste duysternisse, ^f daer sal weeninge zijn ende knersinge der tanden.

23 Siet Matth. 8. vers 12.

f Matth. 8.12. ende 13.42. ende 22.13. ende 24.51. Luce 13.28.

31

^g Ende wanneer de Sone des menschen komen sal in sijne heerlickheyt, ende alle de heylige Engelen met hem, dan sal hy sitten ²⁴ op den ^h throon sijner heerlickheyt.

g Matth. 16.27. ende 26.64. Marc. 14.62. Luce 21.27. Actor. 1.11. 1.Thess. 4.16. 2.Thess. 1.10. Apoc. 1.7.

24 Dat is, op sijnen heerlicken throon, welcke in de wolcken sal opgerecht worden. Siet Matth. 24. vers 30. Apoc. 1.7.

h Matth. 19.28.

32

Ende voor hem sullen alle de volckeren ²⁵ vergadert worden, ⁱ ende hy salse van malkanderen scheyden, gelijck de herder de schapen van de bocken scheydet.

25 Namelick, door den dienst der Engelen. Siet Matth. cap. 13. vers 41.

i Ezech. 34.17, 20. Matth. cap. 13. vers 49.

33

Ende hy sal de schapen tot sijner [kolom] ²⁶ rechter [hant] setten, maer de bocken tot [sijner] slincker [hant.]

26 Ofte, rechter zijde: alsoo oock in het volgende.

34

Alsdan sal ²⁷ de Koningh seggen tot de gene die tot sijner rechter [hant zijn,] Komt ghy ²⁸ gezegende mijns Vaders, be-erft dat Koninckrijck, ^k het welck ²⁹ u bereyt is van de grontlegginge der werelt.

27 N. Christus, die vers 31. de Sone des menschen genaemt wort, ende nu hier Koningh, om dat hy alsdan wesen sal in de volle heerschappije sijns Rijcks.

28 Van dese zegeninge siet Ephes. 1. versen 3, 4, 5.

k Matth. 20.23. Marc. 10.40.

29 Namelick, van Godt, door ende na sijne eeuwige verkiesinge, Ephes. 1.4.

35

^l Want ick ben hongerigh geweest, ende ghy hebt my te eten gegeven: Ick ben dorstigh geweest, ende ghy hebt my te drincken gegeven: ^m Ick was een vreemdelingh, ende ghy hebt my ³⁰ geherberght.

l Iesa. 58.7. Ezech. 18.7.

m Hebr. 13.2.

30 Gr. mede geleyt, ofte, mede genomen, namelick, om te herbergen.

36

[Ick was] ⁿ naeckt, ende ghy hebt my gekleet: Ick ben kranck geweest, ende ghy hebt my ³¹ besocht: ³² Ick was ^o in de gevangenisse, ende ghy zijt tot my gekomen.

n Iesa. 58.7. Iacob. 2.15, 16.

31 Ofte, hebt opsicht over my genomen.

32 Onder dese verhaelde wercken der liefde worden alle andere vruchten des geloofs verstaen, die hier voort gebracht worden, niet als verdienende oorsaken der saligheyt, maer als openbare getuygenissen ende teeckenen hares geloofs, die om de verdiensten Christi uyt genade sullen beloont worden, om daer mede te bewijsen de rechtveerdigheyt van sijn vonnis in dit oordeel voor de geheele werelt. Gelijck blijckt uyt het vers 34. alwaer de eerste oorsake harer saligheyt gestelt wort de zegen des Vaders, ende de saligheyt een erfdeel wort genaemt, ende dese geseght wort haer bereyt of toegeschickt te zijn eer de gront des werelts geleght was, Ephes. 1. vers 4.

o 2.Tim. 1.16.

37

Dan sullen de rechtveerdige hem antwoorden, seggende, Heere, wanneer hebben wy u hongerigh gesien, ende gespijsight? ofte dorstigh, ende te drincken gegeven?

38

Ende wanneer hebben wy u een vreemdelingh gesien, ende geherberght? ofte naeckt ende gekleedet?

39

Ende wanneer hebben wy u kranck gesien, ofte in de gevangenisse, ende zijn tot u gekomen?

40

Ende de Koningh sal antwoorden ende tot haer seggen, Voorwaer segge ick u, ^p voor soo veel ghy [dit] een van dese mijne minste broeders gedaen hebt, ³³ soo hebt ghy [dat] my gedaen.

p Prov. 19.17. Matth. 10.42. Marc. 9.41. Ioan. 13.20. 2.Cor. 9.6.

33 D. dat sal ick achten als of my sulcks selve gedaen ware, Actor. 9.4.

41

Dan sal hy seggen oock tot de gene die ter slincker [hant zijn,] ^q Gaet wech van my ghy ³⁴ vervloeckte in het ^r eeuwige vyer, het welck den ³⁵ duyvel ende sijne engelen bereyt is.

q Psalm 6.9. Matth. 7.23. Luce 13.25, 27.

34 D. om dese uwe sonden na Godts rechtveerdigh oordeel de straffe des eeuwigen vloecks onderworpen.

r Iesa. 30.33. Apoc. 19.20.

35 Soo noemt hy het hooft der boose geesten, die hier oock sijne engelen genoemt worden, om dat de duyvel deselve gebruyckt tot sijne dienstboden, gelijck Christus sijne goede Engelen, Apoc. cap. 12. vers 7.

42

Want ick ben hongerigh geweest, ende ghy en hebt my niet te eten gegeven: Ick ben dorstigh geweest, ende ghy en hebt my niet te drincken gegeven.

43

Ick was een vreemdelingh, ende ghy en hebt my niet geherberght: Naeckt, ende ghy en hebt my niet gekleet: Kranck, ende in de gevangenisse, ende ghy en hebt my niet besocht.

44

Dan sullen oock dese hem antwoorden, seggende, Heere, wanneer hebben wy u hongerigh gesien, of dorstigh, of een vreemdelingh, of naeckt, of kranck, ofte in de gevangenisse, ende en hebben u niet gedient?

45

Dan sal hy haer antwoorden ende seggen, Voorwaer segge ick u: ^s voor soo veel ghy [dit] een van ³⁶ dese minste niet gedaen en hebt, soo en hebt ghy het my oock niet gedaen.

s Prov. 14.31. ende 17.5. Zach. 2.8.

36 Namelick, die hier tot mijnder rechter hant staen.

46

^t Ende dese sullen gaen in de eeuwige ³⁷ pijne: maer de rechtveerdige in dat eeuwige leven.

t Dan. 12.2. Ioan. 5.29.

37 Of, straffe, pijninge, gelijck 1.Ioan. 4.18.