Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xviij. Capittel.

1 Christus leert door het exempel van een kindeken, wie de meeste is in ’t Rijck der hemelen. 6 wat straffe sy weerdigh zijn die ergernisse geven. 8 Hoe nauwe men sich moet wachten van te ergeren den kleynen, voor dewelcke selfs de Engelen sorgen. 11 ende Christus gekomen is om haer saligh te maken: gelijck hy verklaert door de gelijckenisse van een verloren schaep. 15 Hoe men sal handelen met een broeder die tegen ons gesondight heeft, ende wat in desen het ampt ende de macht der Gemeynte is. 19 Hoe krachtigh het gemeen gebedt der geloovigen is. 21 Dat men altijt moet bereyt zijn te vergeven: het welck verklaert wort door de gelijckenisse van een Koningh, die met sijne knechten reeckenschap houdt.

1

^a TE dier selver ¹ ure quamen de discipelen tot Iesum, seggende, Wie ² is doch de meeste in ’t Koninckrijck der hemelen?

a Marc. 9.34. Luce 9.46. ende 22.24.

1 Dat is, tijt.

2 D. sal doch de meeste zijn.

2

Ende Iesus een kindeken tot hem geroepen hebbende, stelde dat in het midden van haer,

3

Ende seyde, Voorwaer segge ick u, ^b indien ghy u niet en ³ verandert, ende wort gelijck de ⁴ kinderkens, soo en sult ghy in het Koninckrijck der hemelen geensins ingaen.

b Matth. 19.14. 1.Cor. 14.20. 1.Petr. 2.2.

3 Gr. keert, D. afkeert, namelick van dese hooghmoedt ende eergierigheyt.

4 Namelick, gelijck David van hemselven getuyght Psalm 131.

4

^c Soo wie dan hemselven sal vernederen gelijck dit kindeken, dese is de meeste in het Koninckrijck der hemelen.

c 1.Petr. 5.6.

5

^d Ende soo wie soodanigh een ⁵ kindeken ontfanght in mijnen name, die ontfanght my.

d Marc. 9.37. Luce 9.48. Ioan. 13.20.

5 Namelick, niet alleen in ouderdom, maer oock de gene die als kinderen nedrigh van gemoedt zijn, gelijck het volgende genoegh uytwijst, vers 6.

6

^e Maer soo wie een van dese kleynen, die in my gelooven, ⁶ ergert, het ware hem nutter dat een ⁷ meulensteen aen sijnen hals gehangen, ende dat hy versoncken ware in de diepte der zee.

e Marc. 9.42. Luce 17.2.

6 Dat is, yet doet, spreeckt ofte leert, waer door hy een ander tot sondigen ofte afval beweeght.

7 Gr. ezels meulensteen: gelijck wy souden seggen, een ros-meulensteen.

7

Wee der werelt van de ergernissen: ^f want het is ⁸ nootsakelick dat de ergernissen komen: ^g Doch wee dien mensche door welcken de ergernisse komt.

f 1.Cor. 11.19.

8 Namelick, ten aensien van de boosheyt des duyvels, der menschen verdorventheyt, ende Godts rechtveerdige toelatinge ende oordeel. Siet 1.Corinth. cap. 11. vers 19. 2.Thess. cap. 2. versen 11, 12.

g Matth. 26.24. Actor. 2.23. ende cap. 4. versen 27, 28.

8

^h Indien dan uwe ⁹ hant ofte uwe voet u ergert, houwt’se af ende werpt’se van u. Het is u beter tot den leven in te gaen, kreupel, ofte verminckt [zijnde,] dan twee handen ofte twee voeten hebbende in ’t eeuwige vyer geworpen te worden.

h Deut. 13.6. Matth. 5.29, 30. Marc. cap. 9. vers 43.

9 Siet hier van de aenteeckeninge Matth. 5.29.

9

Ende indien uwe ooge u ergert treckt-

[fol. 10r]

se uyt, ende werptse van u. Het is u beter maer een ooge hebbende tot het leven in te gaen, dan twee oogen hebbende in ’t helsche vyer geworpen te worden.

10

Siet toe dat ghy niet een van dese kleynen en veracht: want ick segge u-lieden, ⁱ dat ¹⁰ hare Engelen in de hemelen altijt ¹¹ sien het aengesicht mijns Vaders, die in de hemelen is.

i Psalm 34.8.

10 Dat is, die tot hare beschuttinge ende dienst gesonden worden, Hebr. c. 1. vers 14.

11 Dat is, hebben altijt toegangh tot den throon Godts, om bevelen te ontfangen tot harer bescherminge, ende tot straffe der genen die haer souden mogen verachten ofte verdrucken. Een gelijckenisse genomen van de Koningen in het Oosten, die hare voornaemste dienaers, door welcke sy haer Rijck regeerden, toegangh gaven om haer aengesicht te sien: gelijck te sien is Esth. 1.14. siet oock Luce 1. vers 19. Apoc. 8.2.

11

^k Want de Sone des menschen is gekomen om saligh te maken dat verloren was.

k Luce 19.10.

12

^l Wat dunckt u, ¹² indien eenigh mensche hondert schapen hadde, ende een uyt de selve afgedwaelt ware, en sal hy niet de negen en tnegentigh laten, ende op de bergen henen gaende het afgedwaelde soecken?

l Luce 15.3.

12 Met dese gelijckenisse wil Christus leeren, dat wanneer yemant van de geloovige soude verleydt worden, hy niet op en houdt voor dat hy deselve te rechte gebracht sal hebben.

13

Ende indien het geschiet, dat hy het selve vindt: Voorwaer ick segge u, dat hy hem meer verblijdt over het selve, dan over de negen en tnegentigh, die niet afgedwaelt en zijn geweest.

14

Alsoo en is de wille niet ¹³ uwes Vaders die in de hemelen is, dat een van ¹⁴ dese kleyne verloren ga.

13 Gr. voor uwen Vader.

14 Namelick, die in my gelooven, gelijck vers 6. uytgedruckt staet.

15

^m Maer indien uwe broeder ¹⁵ tegen u gesondight heeft, gaet henen ende ¹⁶ bestraft hem tusschen u ende hem alleen: indien hy u hoort, soo hebt ghy uwen broeder gewonnen.

m Levit. 19.17. Prov. 17.10. Luce 17.3. Iacob. 5.19.

15 Dat is, u eenigen aenstoot geeft, het zy dat hy u selfs verongelijckt, of andersins tegen Godt ofte den naesten misdoet met uwe kennisse, sonder dat sulcks openbaer is. Want openbare sonden moeten openbaerlick bestraft worden, 1.Tim. 5.20.

16 D. vermaent ende overtuyght hem van sijne misdaet.

16

Maer indien hy [u] niet en hoort, soo neemt noch een ofte twee met u: ⁿ op dat in den mont van twee ofte drie getuygen ¹⁷ alle woort besta.

n Num. 35.30. Deut. 17.6. ende 19.15. Ioan. 8.17. 2.Cor. 13.1. Hebr.10.28.

17 Dat is, alle sake, ofte waerheyt, voor vast gehouden werde, Deut. c. 19. vers 15.

17

Ende indien hy deselve geen gehoor en geeft, ^o soo seght het der ¹⁸ gemeynte: ende indien hy oock der gemeynte geen gehoor en geeft, ^p soo zy hy u ¹⁹ als de Heyden ende de tollenaer.

o 2.Thess. 3.14.

18 Dat is, de Regeerders der gemeynte, die de gantsche gemeynte gelijck als representeeren. Siet 1.Cor. c. 12. vers 28. ende 2.Cor. 2.6.

p 1.Cor. 5.9. 2.Thess. 3.14.

19 Dat is, als een die vreemt is van de gemeynte Christi, Actor. 10.28.

18

^qVoorwaer segge ick u: ²⁰ al wat ghy op der aerden binden sult, sal in den hemel gebonden wesen: ende al wat ghy op der aerden ontbinden sult, sal in den hemel ontbonden wesen.

q Matth. 16.19. Ioan. 20.23.

20 Siet hier van Cap. 16. vers 19.

19

Wederom segge ick u, indien daer twee van u t’samen stemmen op der aerden, over eenige sake, ²¹ die sy souden mogen begeeren, dat die haer sal ²² geschieden van mijnen Vader die in de hemelen is.

21 Namelick, uyt den geloove, ende na Godts wille, Iacob. cap. 1. vers 6. ende 1.Ioan. 5.14.

22 Of, gewerden.

20

^r Want waer twee ofte drie vergadert zijn in mijnen name, ²³ daer ben ick in het midden van haer.

r Luce 24.15, 36.

23 Namelick, met mijnen Geest ende genade, Ioan. 14. versen 16, 23.

21

Doe quam Petrus tot hem, ende seyde, Heere hoe menighmael sal mijn broeder tegen my sondigen, ende ick hem vergeven? ^s Tot seven mael?

s Luce 17.4.

22

Iesus seyde tot hem, ick en segge u niet tot seven mael, maer ^t tot ²⁴ seventigh mael seven [mael.]

t Matth. 6.14. Marc. 11.25. Coloss. 3.13.

24 Dat is, soo menighmael als hy u misdoet: een seker getal voor een groot ende onseker getal genomen zijnde, gelijck Genes. 4.24.

23

Daerom wort het Koninckrijck der hemelen vergeleken by een seker Koningh, die reeckeninge met sijne dienstknechten ²⁵ houden wilde.

25 Gr. opnemen.

24

Als hy nu begon te reeckenen, wiert tot hem gebracht ²⁶ een die hem schuldigh was tien duysent ²⁷ talenten.

26 Gr. een schuldenaer van tien duysent talenten.

27 Een gemeen talent wort geschat op ses hondert gouden kroonen.

25

^v Ende als hy niet en hadde om te betalen, beval sijn Heere, dat men hem soude ²⁸ verkoopen, ende sijn wijf ende kinderen, ende al wat hy hadde, ende dat [de schult] soude betaelt worden.

v Matth. 5. vers 25.

28 Dit was in ’t Oude Testament gebruycklick, dat de kinderen met hare ouders om derselver schult mochten tot slaven verkocht worden. siet Exod. 22.3. ende 2.Reg. cap. 4. vers 1.

26

De dienstknecht dan nedervallende aenbadt hem, seggende, Heere weest lanck-[kolom]moedigh over my, ende ick sal u alles betalen.

27

Ende de Heere deses dienstknechts met barmhertigheyt innerlick beweeght zijnde, heeft hem ontslagen, ende de schult hem quijt gescholden.

28

Maer deselve dienstknecht uytgaende heeft gevonden eenen sijner mede-dienstknechten, die hem hondert ²⁹ penningen schuldigh was, ende hem aenvattende ³⁰ greep [hem] by de kele, seggende, Betaelt my dat ghy schuldigh zijt.

29 Gr. Denarien. Een Denarius was een stuck silvergelts wegende ontrent een drachme ofte vierendeel loots silver, weerdigh zijnde ontrent een enckel reael of ses stuyvers.

30 Gr. worghde. Dat is, greep hem by de kele, dat hy hem by na worghde.

29

Sijn mede-dienstknecht dan neder vallende aen sijne voeten, badt hem, seggende, Zijt lanckmoedigh over my, ende ick sal u alles betalen.

30

Doch hy en wilde niet: maer gingh henen, ende wierp hem in de gevangenisse, tot dat hy de schult soude betaelt hebben.

31

Als nu sijne mede-dienstknechten sagen het gene geschiet was, zijn sy seer bedroeft geworden, ende komende verklaerden sy haren Heere al watter geschiet was.

32

Doe heeft hem sijn Heere tot hem geroepen, ende seyde tot hem, Ghy boose dienstknecht, alle die schult hebbe ick u quijt gescholden, dewijle ghy my gebeden hebt.

33

Behoordet ghy oock niet u over uwen mede-dienstknecht te ontfermen, gelijck ick oock my over u ontfermt hebbe?

34

Ende sijn Heere vertoornt zijnde, ³¹ leverde hem den pijnders over, ³² tot dat hy soude betaelt hebben al wat hy hem schuldigh was.

31 Het ooghmerck Christi en is hier niet om te leeren, dat Godt de sonden eens vergeven hebbende deselve daer na noch soude straffen. Want dat en doet Godt niet, Hebr. 8. vers 12. maer hy verklaert sijn ooghmerck selve vers 35. ende het is bekent dat de parabelen ofte gelijckenissen, niet verder en behooren getrocken te worden, als het voornaemste ooghmerck der selver lijden kan.

32 Dat is, in der eeuwigheyt. Want de sondaer en kan voor sijne sonden nimmermeer voldoen, Matth. c. 16. vers 26. ende cap. 25. vers 46.

35

^x Alsoo sal oock mijn hemelsche Vader u doen, indien ghy niet ³³ van herten en vergeeft een yegelick sijnen broeder sijne misdaden.

x Matth. cap. 6. vers 14. Marc. cap. 11. vers 26. Iacob. cap. 2. vers 13.

33 Gr. van uwen herten.