Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiiij. Capittel.

1 Het gevoelen Herodis van Christo. 3 Verhael van Ioannis des Doopers gevangenisse ende onthoofdinge op het versoeck van Herodias dochter. 13 Christus verzadight in de woestijne over de vijf duysent menschen met vijf brooden ende twee visschen. 22 Komt tot sijne discipelen die op zee in noot waren, ende wandelt op het water. 28 ende op sijn gebodt oock Petrus, die bevreest voor den wint begint te sincken, maer wort behouden van Christo. 32 Die het onweder stilt, waer door hy bekent wort Godts Sone te zijn. 34 Christus komt weder in ’t lant van Gennesareth ende geneest vele krancken.

1

^a TE dier selver tijt hoorde ¹ Herodes de ² Viervorst het geruchte van Iesu.

a Marc. 6.14. Luce 9.7.

1 Dese was een soon van Herodes de Groote, ende was toegenaemt Antipas.

2 Gr. Tetrarches, D. een Vorst over een vierdendeel van een Rijck. Want na de doot van Herodes de Groote, is sijn Rijck van den Keyser Augusto verdeelt onder sijne sonen: waer van by na de helft, namelick Iudea, Samaria, ende Idumea, hadde Archelaus de oudtste sone: een vierde part, namelick Galilea ende ’t lant over den Iordaen dese Herodes. Ende ’t laetste vierde part, namelick Iturea ende Trachonitis hadde Philippus de jonghste sone. Siet Matt. 2.22. Luce 3. versen 1, 19. ende by Ioseph. Antiq. lib. 17. cap. 13. Dese Tetrarchen worden oock Koningen genaemt, om datse als Koningen regeerden. Siet hier vers 9. Marc. 6. vers 14. Actor. 25.24.

2

Ende seyde tot sijne knechten, Dese is Ioannes de Dooper: hy is opgeweckt van de dooden, ende daerom wercken die krachten in hem.

3

^b Want ³ Herodes hadde Ioannem gevangen genomen, ende hem gebonden, ende in den kercker geset, om ⁴ Herodias de huysvrouwe Philippi sijns broeders wille.

b Marc. 6.17. Luce 3.19.

3 Dese historie wort hier by occasie verhaelt, hoewelse te voren geschiet is. Siet Matth. 4.12.

4 Dese Herodias was de huysvrouwe Philippi des broeders Herodis, van welcken sy verleydt zijnde, haren man verlaten heeft, ende by het leven des selven van Herode tot sijn wijf genomen was. siet Ioseph. Antiq. lib. 18. capp. 7.9.

4

Want Ioannes seyde tot hem, ^c Het en is u niet geoorloft haer ⁵ te hebben.

c Levit. 18.16.

5 Nam. ten wijve.

5

Ende willende hem dooden, vreesde hy het volck, ^d om dat sy hem hielden voor een Propheet.

d Matth. 21.26.

6

Maer als ^e de dagh van Herodis ⁶ geboorte gehouden wiert, danste de dochter van Herodias in het midden [van haer,] ende sy behaeghde Herodi.

e Genes. 40.20. Marc. 6.21.

6 Van sulck vyeren der geboortsdagen heeft men noch een exempel Genes. 40.20.

7

^f Waerom hy haer met eede beloofde te geven, wat sy oock eysschen soude.

f Iudic. 11.30.

8

Ende sy ⁷ te voren onderrecht zijnde van hare moeder, seyde, Geeft my hier in een schotel het hooft Ioannis des Doopers.

7 Of, opgemaeckt ende aengestouwet zijnde, na datse daer over hare moeder raet gevraeght hadde, Marc. 6.24.

9

Ende de Koningh wiert ⁸ bedroeft, doch om ⁹ de eeden, ende de gene die [met hem] aensaten, geboodt hy, dat het [haer] soude gegeven worden.

8 Niet soo seer om Ioannis wille, als om den ondanck des volcks, dat hy vreesde.

9 Namel. die hy dese lichtveerdige dansersse onbehoorlick gedaen hadde, vers 7.

10

Ende ¹⁰ sandt henen, ende onthoofde Ioannem in den kercker.

10 Nam. eenen trauwant ofte scherprechter, gelijck te sien is Marc. 6.27.

11

Ende sijn hooft wert gebracht in een schotel, ende het dochterken gegeven, ende sy droegh het hare moeder.

12

Ende sijne discipelen quamen, ende namen het lichaem wech, ende begroeven het selve: ende gingen ende boodschapten het Iesu.

13

^g Ende [als] Iesus [dit] hoorde, ¹¹ vertrock hy van daer te schepe, na een [kolom] woeste plaetse ¹² alleen: ende de scharen [dat] hoorende, zijn hem ¹³ te voete gevolght uyt de steden.

g Marc. 6.31. Luce 9.10. Matth. 12.15.

11 Niet alleen om het perijckel te ontgaen, alsoo sijne ure noch niet gekomen en was, maer oock om dat sijne discipelen ruste van nooden hadden, Marc. 6. versen 30, 31.

12 Ofte, uyt de wege, aen d’een zijde.

13 Want Christus en was niet gevaren aen d’ander zijde van de zee, maer over een inham, blijvende aen deselve zijde, daerse hem te voete konden volgen.

14

^h Ende Iesus uytgaende sagh een ¹⁴ groote schare, ende ⁱ wiert innerlick met ontferminge over haer beweeght, ende genas hare krancken.

h Ioan. 6.5.

14 D. datter veel volcks was.

i Matth. 9.36.

15

^k Ende als het nu avont wiert, quamen sijne discipelen tot hem, seggende, Dese plaetse is woest, ende ¹⁵ de tijt is nu voorby gegaen: laet de scharen van u, op dat sy henen gaen in de vlecken, ende haer selven spijse koopen.

k Marc. 6.35. Luce 9.12.

15 Gr. de ure, Nam. van eten, ofte voedsel te nemen, ofte des daeghs, om ’t volck niet langer op te houden.

16

Maer Iesus seyde tot haer, ’t En is haer niet van noode henen te gaen: geeft ghy haer te eten.

17

Doch sy seyden tot hem, Wy en hebben hier niet dan vijf brooden ende twee visschen.

18

Ende hy seyde: Brenght my deselve hier.

19

Ende hy beval de scharen neder te sitten, op het gras, ende nam de vijf brooden, ende de twee visschen, ende opwaerts siende na den hemel ^{l 16} zegende deselve: ende als hyse gebroken hadde, gaf hy de brooden den discipelen, ende de discipelen den scharen.

l 1.Sam. 9.13.

16 Het Gr. woort beteeckent somtijts wel danckseggen, maer moet hier voor zegenen dat met dancksegginge gevoeght is, genomen worden, gelijck te sien is Luce 9.16. welcke zegeninge geschiet is door een bysonder gebedt, dat dese brooden tot verzadinge van allen mochten gedijen, 1.Tim. 4.4, 5.

20

Ende sy aten alle ende wierden verzadight, ende ¹⁷ sy namen op, het overschot der brocken, twaelf volle korven.

17 Nam. de discipelen Christi, gelijck blijckt uyt Ioan. 6. vers 12.

21

Die nu gegeten hadden, waren ontrent vijf duysent mannen, sonder de vrouwen ende kinderen.

22

^m Ende terstont ¹⁸ dwanck Iesus sijne discipelen in het schip te gaen, ende voor hem af te varen na d’ander zijde, terwijle hy de scharen van hem soude laten.

m Marc. 6.45. Ioan. 6.17.

18 Nam. met ernstige woorden, alsoose van hem niet geerne en wilden scheyden.

23

ⁿ Ende als hy nu de scharen van hem gelaten hadde, klam hy op den bergh ¹⁹ alleen, om te bidden. Ende als het nu avont was geworden, soo was hy daer alleen.

n Marc. 6.46. Ioan. 6.15.

19 Siet het voorgaende 13 vers.

24

Ende het schip was nu midden in de zee, ²⁰ zijnde in noot van de baren: want de wint was [haer] tegen.

20 Gr. gepijnight, D. seer geslingert ofte geslagen van de baren.

25

Maer ter vierder ²¹ waecke des nachts, quam Iesus af tot haer, wandelende op de zee.

21 De nacht wiert doen afgedeelt in vier waken, elck van drie uren, waer van de vierde met den dagh eyndighde. Daerom deselve oock de morgenwake genoemt wort, Exod. 14.24. 1.Sam. 11.11. siet Luce 12.38.

26

Ende de discipelen siende hem op de zee wandelen, wierden ontroert, seggende, Het is een ²² spoocksel, ende sy schreeuwden van vreese.

22 D. een geest verschijnende in lichamelicke gedaente.

27

Maer terstont sprack haer Iesus aen, seggende, Zijt goets moedts, ²³ ick ben ’t, en vreest niet.

23 Namel. in der waerheyt, ende het en is geen schijnsel, ofte spoocksel.

28

Ende Petrus antwoordde hem, ende seyde, Heere, indien ghy het zijt, soo gebiedt my tot u te komen op het water.

29

Ende hy seyde, Komt: ende Petrus klam neder van het schip, ende wandelde op het water, om tot Iesum te komen.

30

Maer siende den stercken wint, wiert hy bevreest, ende als hy begon neder te sincken, riep hy, seggende, Heere behoudt my.

31

Ende Iesus terstont de hant uytstekende greep hem aen, ende seyde tot hem, Ghy kleyngeloovige, waerom hebt ghy ²⁴ gewanckelt?

24 Of, getwijfelt.

32

Ende als sy in ’t schip geklommen waren, stilde de wint.

33

Die nu in ’t schip [waren,] quamen ende aenbaden hem, seggende, Waerlick ghy zijt Godts Sone.

34

^o Ende over gevaren zijnde, quamen sy in het lant Gennesareth.

o Marc. 6.53.

35

Ende als de mannen van die plaetse hem wierden kennende, sonden sy in dat geheel omliggende lant, ende brachten tot hem alle die qualick gestelt waren.

[fol. 8v]

36

Ende baden hem, dat sy alleenlick den ²⁵ zoom sijns kleets souden mogen aenraken: ende soo vele als ²⁶ [hem] aenraeckten wierden gesont.

25 Namel. tot een teecken datse van hem wilden geholpen wesen: niet datse den zoom sulcken kracht toeschreven. Siet diergelijck Matth. cap. 9. vers 21.

26 Ofte, dien, namelick, den zoom.