Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het Eerste Capittel.

1 Afkomste Iesu Christi na den vleesche uyt de voorvaderen van Abraham af. 18 Sijne ontfangenisse van den Heyligen Geest ende geboorte uyt de maget Maria. 22 Gelijck voorseght was door den Propheet.

1

HET ¹ boeck des geslachtes JESU CHRISTI, ² des soons ^a Davids, des soons Abrahams.

1 D. geslacht-register, ofte boom der voorouderen Christi. Is een Hebreeusche wijse van spreken. Siet Genes. 5.1.

2 Dese twee David ende Abraham worden hier voor aengestelt, ende Chrittus wort bysonderlick haer beyder sone genaemt, om dat desen beyden bysondere beloften waren gedaen, dat hy uyt haren zade soude geboren worden. siet Gen. 22. vers 18. 2.Sam. 7. vers 12. Psal. 89.30. ende 132.11. Waerom oock Mattheus dit geslacht-register eerst van Abraham heeft willen beginnen: gelijck hy oock vers 6. David bysonderlick een Koningh noemt, om dat David d’eerste Koningh uyt den stamme Iude is geweest, ende een klaer voorbeelt van Christi eeuwigh Koninckrijck, Luce cap. 1. vers 32.

a Luce 1.31, 32.

2

^b Abraham ³ gewan Isaac. ende ^c Isaac gewan Iacob. ende ^d Iacob gewan Iudam, ende sijne broeders.

b Genes. 21.2.

3 De andere oversettinge heeft, gegenereert, het welcke alsoo het is een Latijnsch woort, is beter geacht te behouden het woort gewinnen, het welck meest alle oude Nederduytsche oversettingen hier gebruycken.

c Genes. 25.26.

d Genes. 29.35.

3

Ende ^e Iudas gewan Phares ende Zara ⁴ by Thamar. ende ^f Phares gewan Esrom. Ende ^g Esrom gewan Aram.

e Genes. 38.27, 29.

4 Gr. uyt. Dese vrouwe, als oock hier na Rachab ende Ruth, vers 5. ende Bathseba, vers 6. worden van den Euangelist hier verhaelt, om dat de Schrifture van deselve yet seght dienende tot den staet der vernederinge Christi, ende oock om dat eenige der selve van Heydensche afkomste zijn geweest: op dat daer mede aengewesen soude worden, dat oock groote sondaren, ende de Heydenen selve, deel souden hebben aen de vruchten der geboorte Christi.

f Ruth 4.18. 1.Chron. 2.5.

g Ruth 4.19. 1.Chron. 2.9.

4

Ende ⁵ Aram gewan Aminadab. ende Aminadab gewan Naasson. ende Naasson gewan Salmon.

5 Dese Aram wort Ram genaemt, Ruth 4.19.

5

Ende Salmon gewan Booz by Rachab. ende Booz gewan Obed by Ruth. ende Obed gewan Iesse.

6

Ende ^h Iesse gewan David den Koningh. ende David de Koningh gewan ⁶ Salomon by ⁷ de gene die Urias [wijf was geweest.]

h Ruth 4.22. 1.Sam. 16.1. ende 17.12. 1.Chron. 2.15. ende 12.18.

6 Lucas stelt in plaetse van Salomon ende sijne nakomelingen, Nathan, een ander sone Davids, met sijne nakomelingen. De reden van dese verscheydenheyt siet op Luce 3. vers 31.

7 Namel. Bathseba. siet 2.Sam. 11.3, 27. ende 12.24. by welcke David Salomon gewan, als sy na haer mans Urie doot met hem getrouwt was.

7

Ende ⁱ Salomon gewan Roboam. ende Roboam gewan Abia. ende Abia gewan Asa.

i 1.Reg. 11.43. 1.Chron. 3.10.

8

Ende Asa gewan Iosaphat. ende Iosaphat gewan Ioram. ende Ioram gewan ⁸ Oziam.

8 Hier worden drie Koningen over geslagen ende voorby gegaen, namelick Ochosias, Ioas, ende Amasias, om het getal van veertien niet te buyten te gaen, vers 17. Van dergelijcke uytlatinge siet een exempel, Ezra. 7.3. vergeleken met 1.Chron. 6.7. ende wort dese Ozias oock Azarias genaemt, 1.Chron. 3.12.

9

Ende Ozias gewan Ioatham. ende Ioatham gewan Achaz. ende Achaz gewan Ezekiam.

10

Ende Ezekias gewan Manasse. ende Manasse gewan Amon. ende Amon gewan Iosiam.

11

Ende ^k Iosias gewan ⁹ Iechoniam, [kolom] ende sijne broeders ¹⁰ ontrent de Babylonische overvoeringe.

k 1.Chron. 3.16.

9 Eenige voegen hier by Iakim, ende Iakim gewan Iechoniam, het welck schijnt met het register der Koningen Iude, 1.Chron. 3.16, etc. ende met het getal van veertien alhier, vers 17. niet qualick over een te komen. Dan alsoo meest alle oude boecken ende oversettingen dit byvoeghsel van Iakim niet en hebben, soo wort dat selve hier nagelaten: te meer om dat door Iechonias in ’t 11 vers verstaen kan worden de vader, die oock Ioakim is genaemt, ende door Iechonias in ’t 12 vers de sone die oock Ioachin is genaemt, ende aldus wort hier het getal van veertien oock vervult.

10 Of, in, of, ten tijde, D. tegen den tijt van de gevangelicke wechvoeringe der Ioden na Babylon.

12

Ende na de Babylonische overvoeringe gewan ^l Iechonias ¹¹ Salathiël. ende ^m Salathiël gewan Zorobabel.

l 1.Chron. 3.17.

11 Vele meenen dat dese Salathiël niet en is geweest een natuerlicke sone van Iechonias, alsoo hy Luce 3.27. geseght wort te zijn een sone Neri, ende ’t schijnt Ierem. c. 22. vers 30. dat Iechonias geen kinderen nagelaten heeft: maer dat hy sijnen sone genaemt soude worden, om dat hy, als sijn naeste bloetverwant, hem in de regeeringe van het Israëlitische volck gevolght is. Gelijck 1.Chron. 3. vers 16. Sedekias genaemt wort een sone van Iechonias, om dat hy hem oock in ’t Rijck gevolght is, die nochtans 2.Reg. c. 24. vers 17. sijn oom genaemt wort. Te meer om dat Luce 3.27. geseyt wort, dat Salathiël afkomstigh is geweest van het geslachte Nathans, by het welcke na de Babylonische gevangenisse de regeeringe des Iodischen volcks is geweest, gelijck schijnt afgenomen te konnen worden uyt Zach. 12.12. Doch andere meenen, dat dese Salathiël is geweest een natuerlicke sone van Iechonias, ende dat Salathiël van welcke Lucas spreeckt c. 3. vers 27. een ander Salathiël is geweest als dese, alsoo deselve aldaer genaemt wort een sone Neri. siet de aenteeck. aldaer.

m Ezra 3.2.

13

Ende Zorobabel gewan Abiud. ende Abiud gewan Eliakim. ende Eliakim gewan Azor.

14

Ende Azor gewan Sadok. ende Sadok gewan Achim. ende Achim gewan Eliud.

15

Ende Eliud gewan Eleazar. ende Eleazar gewan Matthan. ende Matthan gewan Iacob.

16

Ende Iacob gewan ¹² Ioseph, den man van Maria, uyt welcke geboren is JESUS, ¹³ geseght Christus.

12 Dit geslacht-register wort gebracht op Ioseph, om dat het by de Hebreen niet gebruyckelick was de geslacht-registers te brengen op de vrouwen; nochtans kan daer uyt blijcken dat Christus is uyt den geslachte Davids, om dat het by de Ioden gewoonlick was in sijn geslachte te trouwen: ende Mattheus hier voren vers 1. getuyght dat hy hier het geslacht-register Iesu Christi verhaelt. Want dat Christus uyt Iuda ende David afkomstigh is, wort doorgaens in de heylige Schrifture klaerlick geleert. Siet Luce 1.32. Rom. 1.3. Hebr. 7.14.

13 D. die toegenaemt wort. siet van dese naem Ioan. 1.42.

17

Alle de geslachten dan van Abraham tot David [zijn] veertien geslachten, ende van David tot de Babylonische overvoeringe [zijn] ¹⁴ veertien geslachten, ende van de Babylonische overvoeringe tot Christum [zijn] veertien geslachten.

14 De Euangelist heeft oock maer veertien Koningen ende Vorsten uytgedruckt, om dat van Abraham tot David maer veertien geslachten van voorvaders zijn geweest. Daerom hy eenige geslachten der Koningen ende Vorsten heeft over geslagen. Siet op vers 8. en Luce 3. vers 24, etc.

18

De geboorte Iesu Christi was nu aldus: ⁿ Want als Maria sijne moeder met Ioseph ondertrouwt was, ¹⁵ eer sy te samen gekomen waren, wiert sy ¹⁶ swanger bevonden ¹⁷ uyt den Heyligen Geest.

n Luce 1.27, 34.

15 D. eer hyse tot hem genomen hadde, gelijck blijckt uyt vers 20.

16 And. bevrucht. Dan het woort swanger komt hier beter, alsoo Christus eygentlick geen vrucht des Heyligen Geests, maer een vrucht des buycks van Maria is, Luce 1.42.

17 D. door de werckinge des Heyligen Geests, gelijck blijckt Luce 1.35. Soo wort het woordeken uyt oock elders genomen, als Rom. 11.36. ende 1.Ioan. 5.1. Dit en was Ioseph doe noch niet bekent, maer wort hem daer na door den Engel geopenbaert, vers 20.

19

Ioseph nu haren man, alsoo hy rechtveerdigh was, ende haer niet en wilde ¹⁸ openbaerlick te schande maken, was van wille haer heymelick ¹⁹ te verlaten.

18 Het Griecks woort beteeckent soo veel als yemant, anderen tot een exempel, openbaerlick ten toone stellen ende versmaetheyt aendoen.

19 Gr. haer te ontbinden.

20

Ende alsoo hy dese dingen in den sin hadde, siet de Engel des Heeren verscheen hem in den droom, seggende, Ioseph [ghy] sone Davids, en zijt niet bevreest Mariam uw’ wijf tot u te nemen. Want het gene in haer ²⁰ ontfangen is, dat is uyt den Heyligen Geest.

20 Gr. gegenereert, ofte, geteelt is, voor welcke woorden, alsoo het eene Latijnsch is, ende het ander duyster, bequamer geacht is het woort ontfangen te stellen. Van dese generatie ende ontfangenisse siet Luce 1.35, 42.

[fol. 12r[2r]]

21

Ende sy sal eenen sone baren, ende ^o ghy sult sijnen name heeten JESUS. Want ^p hy sal ²¹ sijn volck saligh maken van hare sonden.

o Luce 1.31.

p Actor. 4.12.

21 D. de gene die hem van den Vader gegeven waren om die te verlossen ofte behouden, Psalm 2. vers 8. Iesa. 8.18. Ioan. cap. 6. vers 37. ende cap. 17. vers 24. Actor. c. 18. vers 10. Rom. 11.1, 2.

22

Ende dit alles is geschiet, op dat vervult soude worden, ’tgene van den Heere gesproken is door den Propheet, seggende,

23

^q Siet ²² de maget sal swanger worden, ende eenen sone baren, ende ²³ ghy sult sijnen name heeten ²⁴ Emmanuel, het welcke is, overgeset zijnde, Godt met ons.

q Iesa. 7.14.

22 De Hebreeusche ende oock de Griecksche texten spreken hier van een bysondere maget.

23 And. sy sal, of, sy sullen, Dat is, men sal.

24 Wort alsoo genaemt ten aensien van sijn persoon ende ampt, om dat hy in eenen persoon beyde waerachtigh Godt ende mensche is, ende ons met Godt vereenight.

24

Ioseph dan, opgeweckt zijnde van den slaep, dede gelijck de Engel des Heeren hem ^24[25] bevolen hadde, ende heeft sijn wijf tot hem genomen.

24[25] Gr. verordineert hadde.

25

Ende en bekende haer niet, ^25[26] tot dat sy dese haren ^26[27] eerstgeboren sone gebaert hadde: ende ^r hiet sijnen name JESUS.

25[26] Hier uyt en kan men niet besluyten dat haer Ioseph daer na soude hebben bekent. Want dese maniere van spreken sulcks altijt niet mede brenght. Siet 2.Sam. 6.23. Matth. 28. vers 20.

26[27] Een eerstgeboren sone is, die de moeder eerst opent, Exod. 13. vers 2. al is ’t datter geen sonen ofte kinderen na geboren worden. Want als Exod. 11.5. geseght wort, dat de eerstgeborene van Egypten souden gedoot worden, onder deselve zijn sonder twijffel oock de eenighgeborene verstaen.

r Luce 2.21.