Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiij. Capittel.

Prophetie van de vergevinge ende afwasschinge der sonden door Christum, vers 1. Van uytroeyinge des afgodischen dienstes, ende der valscher leere, 2. Van het lijden ende sterven Christi, 7. Van den ondergangh der godtloosen, ende behoudenisse der uytverkorenen, na dat sy door het kruyce souden beproeft ende geloutert zijn, 8, etc.

1

¹ TE dien dage salder ² een fonteyne ³ geopent zijn ⁴ voor het huys Davids, ende voor de inwoonders van Ierusalem, ⁵ tegen de sonde, ende tegen ⁶ de onreynigheyt.

1 T.w. als de Messias sal gekomen zijn.

2 Of, springh-ader, born-quelle, D. de genade Godes van de vergevinge der sonden door ’t bloet Iesu Christi, in het welcke wy gewasschen zijn.

3 T.w. geopent zijnde, of wordende, door de predicatie des Heyligen Euangelij.

4 D. voor de geloovige kinderen Godes.

5 D. tot afwasschinge der sonde, ende aller onreynigheden uyt ende met de sonde ontstaende.

6 Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick de afsonderinge van wegen de onsuyverheyt der maentstonden, van dewelcke gehandelt wort Levit. cap. 12. ende cap. 15.

2

Ende het sal te dien dage geschieden, spreeckt de HEERE der heyrscharen, dat [kolom] ick uytroeijen sal uyt den lande, ⁷ de namen der ⁸ afgoden, datse niet meer gedacht en sullen worden: ja oock ⁹ de propheten, ende ¹⁰ den onreynen geest ¹¹ sal ick uyt den lande wech doen.

7 D. alle afgoderije, alsoo datse niet meer onder u-lieden en sal genoemt worden. Vergel. Psalm 16. vers 4. Hose. 2.16.

8 Van ’t woort afgoden, siet 1.Sam. cap. 31. vers 9.

9 T.w. de valsche propheten. Anders, [hare] propheten, T.w. der afgoden.

10 D. de valsche leeraers, die eene onreyne leere drijven door ingevinge des boosen onreynen geestes, T.w. des duyvels. vergelijckt 1.Ioan. 4.1, 2, 3.

11 ’t Zy door straffe uytroeyinge, Deut. cap. 13. of door overredinge tot verloocheninge desselven.

3

Ende het sal geschieden, wanneer yemant ¹² meer propheteert, ¹³ dat sijn vader ende sijne moeder, die hem gegenereert hebben, tot hem sullen seggen, ¹⁴ Ghy en sult niet leven, dewijle ghy valsheyt gesproken hebt in den name des HEEREN: ende sijn vader ende sijne moeder, die hem gegenereert hebben, ¹⁵ sullen hem doorsteken, wanneer hy ¹⁶ propheteert.

12 T.w. valschelick, makende Godt tot eenen deckmantel sijner leugenen: of wanneer yemant meer propheteert door ingeven des onreynen geestes.

13 De sin is, By de geloovige sal sulcken yver zijn, dat sy geenen valschen propheet ofte leeraer en sullen konnen dulden noch lijden, alsoo dat selfs sijne eygene ouders of naeste bloetvrienden hem verwijsen sullen, achtervolgens de Wet Godes Deut. 13.6, 8.

14 D. ghy en zijt niet weert dat ghy leeft, ghy en behoordet niet langer te leven: Maer ghy zijt weerdigh gedoodet te worden, achtervolgens de Wet Deut. cap. 13. vers 1, etc.

15 Gedreven zijnde door eenen Goddelicken yver, sullen sy hem den Richteren overleveren om gestraft te worden. Doch andere meynen dat het Hebreeusch woort hier beteeckent bestraffen, niet alleen met woorden, maer oock met harde slagen.

16 T.w. valschelick.

4

Ende het sal geschieden te dien dage, dat ¹⁷ die propheten ¹⁸ beschaemt sullen worden, een yegelick van wegen ¹⁹ sijn gesichte, wanneer hy propheteert: ende sy en sullen ²⁰ geenen hayren mantel aendoen, om te liegen.

17 T.w. die valsche Propheten.

18 Overtuyght zijnde van valsche leere door het klare licht der waerheyt, ende van hare eygene ouders.

19 D. sijne valsche prophetie.

20 Gelijck eertijts Elias gedaen heeft, 2.Reg. 1.8. ende Ioannes de Dooper, Matth. 3.4. Vergel. Iesa. 20.2. Dit deden de valsche propheten, om hare woorden des te grooteren schijn van heyligheyt te geven.

5

Maer ²¹ hy sal seggen, Ick en ben geen Propheet, ²² ick ben een man die ’t lant bouwt, want ²³ een mensche heeft my [daer toe] geworven van mijner jeught aen.

21 D. een yegelick deser propheten.

22 Als of hy seyde, Ick hebbe die professie verlaten, de lantbouwerije is de hanteeringe die ick geleert ende gedaen hebbe van mijner jeught aen, daer hebbe ick my nu wederom toe begeven.

23 Ofte, men heeft my gestelt over het vee, of, het vee leeren opvoeden, etc. ofte, want men heeft my geleert met het vee om te gaen, etc.

6

Ende soo yemant tot hem seyt, ²⁴ Wat zijn dese wonden in uwe handen? soo sal hy seggen, Het zijn [de wonden] daer mede ick geslagen ben [in] het huys ²⁵ mijner liefhebbers.

24 D. wat beduyden dese wonden, Hebr. slagen, D. lijckteeckenen van wonden, vergel. 1.Reg. 18.28. in uwe handen. Verstaet hier by, ende oock voorder in u lichaem. Ofte aldus: Waerom zijn dese wonden in uwe handen? soo sal hy seggen, Om dat ick geslagen ben, etc.

25 D. der gener die my lief hebben, of beminnen, T.w. mijner ouderen, of naeste vrienden, die door harde slagen (daer ick noch de lijckteeckenen van drage) my hebben afgewent, ende afgehouden van leugenen te spreken, ende van valsche prophetien. Men seyt gemeynlick, harde slagen leeren wel, ende tot eenen harden noest moet men eenen scherpen beytel gebruycken.

7

²⁶ Sweert, ontwaeckt tegen mijnen herder, ende tegen den man, ²⁷ die mijn metgeselle is, spreeckt de HEERE der heyrscharen: ^a slaet dien herder, ende de schapen sullen verstroyt worden, maer ick sal mijne hant tot ²⁸ de kleyne ²⁹ wenden.

26 Dewijle in het naestvoorgaende vers geseyt is, hoe de valsche propheet van sijne eygene vrienden, zy getracteert, Soo neemt de Heere, namelick Godt de Vader, daer uyt aenleydinge, om te voorseggen, hoe Christus sijn lieve Soon, ende opperste Herder, als of hy oock een valsch propheet ware, geslagen ende omgebracht soude worden. Doch sulcks en soude niet by gevalle geschieden, maer na sijne Goddelicke ordonnantie. Vergel. Matth. 26.31. Ioan. capp. 14. 16. 18. Actor. 2. vers 23. ende 4.28.

27 Namel. mijn eenighgeboren Soon, eenes wesens met my.

a Matth. 26.31. Marc. 14.27.

28 Door de kleyne worden hier verstaen de Discipelen Christi, die slechte onaensienlicke mannen waren, van dewelcke Christus tot de gene die hem vingen, seyde, Soeckt ghy my, soo laet dese gaen. Ende na dat sy verstroyt waren, heeftse de Heere wederom vergadert, Ioan. 18.8. Doch men kan hier oock door de kleyne verstaen, de uytverkorene kinderen Godes, die kleyn zijn voor de oogen der werelt. siet Matth. 18.10, 14.

29 T.w. om haer te versamelen, ende in ’t geloove te stercken. Van de maniere van spreken siet Ezech. c. 38. op vers 12. And. Ende ick sal mijne hant tegen de kleyne wenden: die mede vervolginge sullen lijden gelijck hare herders.

8

Ende het sal geschieden in den gantschen lande, spreeckt de HEERE, ³⁰ de twee deelen daer in sullen uytgeroeyt worden, [ende] ³¹ den geest geven, maer ³² het derde deel sal daer in over blijven.

30 Hebr. de mont van tween, als Deut. 21.17. D. de twee deelen. De sin is, dat verre het grootste deel der menschen soude verworpen worden, ende in sijne sonden ende ongeloove blijven liggen, ende verderven: de kleynste hoop sal saligh worden. Siet Matth. 7.13. Luce 8.5, etc.

31 Vergel. soo veel de beteeckenisse des woorts belanght, Genes. 6.17. ende Num. 17.12, 13.

32 T.w. die ick uyt genade sal verschoonen ende sparen.

9

Ende ick sal ³³ dat derde deel ³⁴ in het vyer brengen, ende ick sal ’t louteren, gelijck men silver loutert, ende ick sal ’t beproeven, ^b gelijck men gout beproeft: ^{35 c} het sal mijnen name aenroepen, ende ick sal het verhooren, ick sal seggen, ^d Het is mijn volck, ende het sal seggen, De HEERE is mijn Godt.

33 T.w. dat derde deel, het welck mijne uytverkorene zijn.

34 Verstaet hier, het vyer der vervolginge, ende des kruyces. Siet Iesa. 1.25. ende 48.10. ende 1.Petr. 1.7.

b 1.Petr. 1.6, 7.

35 Het derde deel. De sin is, Een yegelick deser uytverkorenen die ick alsoo sal beproeft hebben, sal mijnen name aenroepen, etc.

c Psalm 50.15. ende 91.15.

d Psalm 144.15. Ioan. 20.28.