Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

De Ioden vragende de Priesters ende Propheten, of sy de feestdagen, welcke hare voorouders eertijts hadden ingestelt door nootdrangh, schuldigh waren noch te onderhouden? vers 1, etc. antwoort haer de Heere door Zacharia, dat hy haer sulck vasten niet bevolen en hebbe, 4. maer wel, dat sy recht, gerechtigheyt, ende barmhertigheyt tegen haren evennaesten oeffenen souden, 9. Het welck dewijle sy niet gedaen en hadden, soo was hy veroorsaeckt haer te straffen, 11. [kolom]

1

HEt gebeurde nu in den vierden jare des Koninghs ¹ Darij, [dat] het woort des HEEREN geschiedde tot Zacharia, op den vierden der negender maent, [namelick] in ² Chisleu.

1 Siet boven 1. op vers 1.

2 Dese maent komt meerendeels met onsen November over een. Siet Nehem. 1. op vers 1.

2

Doe men ³ [na] het Huys Godes ⁴ gesonden hadde ⁵ Sarezer, ende ⁵ Regem-Melech, ⁶ ende sijne mannen, om het aengesichte des HEEREN te smeecken:

3 D. na den tempel, daer de Priesters ende Propheten waren, als af te nemen is uyt vers 3. And. als Bethel, D. de Kercke Godes, gesonden hadde Sarezer.

4 T.w. van wegen het volck, als blijckt uyt vers 5. het welck uyt de Babylonische gevangenisse weder gekomen was: ofte, soo andere meynen, van wegen het volck dat noch in Babylonien was.

5 5 Dit zijn buyten allen twijffel, van d’aldertreffelickste mannen onder de Ioden in die tijden geweest.

5 5 Dit zijn buyten allen twijffel, van d’aldertreffelickste mannen onder de Ioden in die tijden geweest.

6 D. mitsgaders de andere mannen, die desen in dese legatie bygevoeght waren. Ofte, met hare mannen, D. met hare dienaers.

3

Seggende tot de Priesters, die in het Huys des HEEREN der heyrscharen waren, ende ⁷ tot de Propheten, seggende: Moet ick ⁸ weenen ⁹ in de vijfste maent, ¹⁰ my afsonderende, gelijck als ick gedaen hebbe nu soo vele jaren?

7 T.w. Haggai, Zacharia, ende Maleachi.

8 D. treuren, droeve zijn, ende vasten. De sin is, Is men verbonden dien vastendagh, met weenen en treuren te onderhouden, (nu de tempel by na herbouwt is) die voortijts is ingestelt ter gedachtenisse van de verwoestinge des tempels? siet 2.Reg. c. 25. versen 8, 9. ende Ierem. 52.13.

9 Ten deele met Iulio over een komende. In dese maent is de tempel ende stadt gedestrueert geworden, 2.Reg. 25.9. ende Ierem. c. 52. vers 12.

10 D. my onthoudende, T.w. van eten en drincken, ende andere verquickingen des lichaems, ende mijne ziele quellende. Siet Ioël 2. vers 15, etc.

4

Doe geschiedde het woort des HEEREN der heyrscharen tot my, seggende,

5

Spreeckt tot den gantschen volcke deses lants, ende tot de Priesters, seggende: Doe ghy vastedet, ende rouwklaeghdet, ¹¹ inde vijfste, ende ¹² in de sevenste [maent,] namelick ¹³ nu seventigh jaren, hebt ghylieden ¹⁴ my, my ¹⁵ eenighsins gevastet?

11 Ter gedachtenisse van de destructie des tempels, Ierem. 52.12.

12 Desen vastdagh was ingestelt ter gedachtenisse van Gedalja, die in die maent verraderlick vermoort was, 2.Reg. 25. vers 25. Ierem. 41.2.

13 Namelick, soo lange als de Babylonische gevangenisse geduert heeft, ende daer na tot desen tijt toe.

14 Dat is, my te gevalle, alsoo dat het my soude behaeght hebben? ofte, dat my daer mede eenige bysondere eere ofte eenigen Godtsdienst soude aengedaen zijn? De sin is, Dat de ware Godtsdienst niet eygentlick en besta in het vasten, ofte in eten ende drincken, maer in het onderhouden der geboden Godes.

15 Hebr. vastende gevast?

6

Of als ghy atet, ende als ghy droncket, ¹⁶ en waert ghy het niet die daer atet, ende ghy die daer droncket?

16 Dat is, hebt ghylieden niet voor u selven gegeten ende gedroncken? Ick en hebber geen voordeel van gehadt, maer ghylieden.

7

¹⁷ Zijn het niet de woorden welcke de HEERE uytriep ¹⁸ door den dienst der voriger Propheten, ¹⁹ doe Ierusalem bewoont ende gerust was, ende hare steden rontom haer? ende ²⁰ het zuyden, ende de leeghte bewoont was?

17 Als of hy seyde, Uwe vrage is licht te beantwoorden, leest het gene dat de Propheten hier te voren meermaels gepredickt hebben, soo sult ghy daer vinden wat ick van u-lieder vasten houde. Siet Iesa. cap. 58. versen 3, 4. maer andere vertalen de woorden des texts aldus: [Soudt] ghy niet [behooren te doen] de woorden die de Heere uytgeroepen heeft door, etc. Of aldus: [En hebt] ghy niet [gehoort] etc.

18 Hebr. door de hant, als onder vers 12.

19 Te weten, voor de Babylonische gevangenisse: ofte, doe Ierusalem noch floreerde.

20 Siet Iosu. cap. 15. versen 1, 2. De sin is, doe het Koninckrijcke van Iuda noch in staet was, ende die stammen in haer geheel.

8

Voorder geschiedde het woort des HEEREN tot Zacharia, seggende:

9

Alsoo ²¹ sprack de HEERE der heyrscharen, seggende: ²² Richtet ²³ een waerachtigh gerichte, ende doet goedertierenheyt, ende barmhertigheden ²⁴ de eene aen den anderen:

21 Te weten, tot uwe vaders.

22 De sin is, Dit is een recht vasten dat my behaeght. Siet van een recht vasten breeder Iesa. 1. versen 16, 17, 18. Matth. cap. 23. vers 23.

23 Hebr. een gerichte der waerheyt, ofte, der trouwe.

24 Hebr. de man met sijnen broeder, ofte, met sijnen naesten.

10

Ende en verdruckt ^a de weduwe, noch den weese, den vreemdelingh, noch den elendigen niet: ende en ²⁵ denckt niet in u herte ²⁶ d’een des anderen ²⁷ quaet.

a Exod. 22. vers 22.

25 Want men oock met gedachten sondight.

26 Hebr. des mans sijnes broeders quaet.

27 D. qualickvaert, schade.

11

Maer ²⁸ sy weygerden op te mercken, ende ²⁹ togen hare schouder te rugge, ende ³⁰ sy verswaerden hare ooren, op dat sy niet en hoorden.

28 T.w. uwe vaders, ende voorouders. Siet boven 1. vers 4.

29 D. sy en wouden des Heeren jock niet dragen. Hebr. sy gaven eene afvvijckende schouder. Siet Nehem. cap. 9. op vers 29.

30 Vergelijckt Iesa. cap. 6. vers 10.

12

Ende sy ³¹ maeckten haer herte ³² [als] een diamant, op dat sy niet en hoorden ³³ de wet, ende de woorden die de HEERE der heyrscharen sondt ³⁴ in sijnen Geest, door den dienst der voriger Propheten, waer uyt ontstaen is eenen grooten toorn van den HEERE der heyrscharen.

31 Hebr. stelden, setteden.

32 Dat is, gantsch hardt ende wederspannigh. Vergelijckt Iesa. cap. 48. vers 4. Ezech. cap. 11. vers 19. ende cap. 36. vers 26. Hebr. als eenen duerachtigen [steen]. Siet de aenteeckeninge Ierem. 17. op vers 1.

33 Te weten, de wet des Heeren.

34 Hier uyt blijckt dat sy wederspannigh geweest zijn, niet soo seer tegen de Propheten, als tegen den Geest Godes die in ende door de Propheten sprack.

13

Daerom is’t geschiet, gelijck als ³⁵ hy geroepen hadde, doch sy niet gehoort en hebben: ^b alsoo riepen sy oock, maer ick en hoorde

35 Te weten, de Heere, ofte, de Propheet des Heeren. Siet boven vers 7. Hose. cap. 11. vers 2. ende Mich. cap. 3. vers 4

b Iesa. 1.15. Ierem. 11.11. ende 14.2. Prov. 1.28.

[fol. 130r]

niet, seyt de HEERE der heyrscharen:

14

Maer ick hebse wech gestormt onder alle Heydenen, welcke sy niet en kenden, ende het lant ³⁶ wiert achter haer verwoest, ³⁷ soo datter niemant door en gingh, noch wederkeerde: want ³⁸ sy stelden ³⁹ ’t gewenschte lant tot eene verwoestinge.

36 Ende het bleef lange woest liggen, T.w. na dat sy gevangelick zijn wech gevoert geworden.

37 Wy souden, na onse maniere van spreken, seggen, Soo datter niemant uyt noch in en gingh, Ende dit duerde soo lange tot dat ick u-lieden daer wederom inbracht.

38 T.w. uwe vaders. als boven vers 11. And. alsoo stelden sy het, etc.

39 T.w. het Ioodsche lant. De sin is, Sy zijn door hare ongehoorsaemheyt ende wederspannigheyt, selfs oorsake geweest, dat het edele lant, het welck ick haer ten erfdeele gegeven hadde, soo jammerlick is verwoest geworden: Gelijck sy dit selfs bekennen, Dan. 9.16.