Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vj. Capittel.

Het achtste gesichte van vier wagenen, aenwijsende dat Godt sijne gerichten voltrecken soude over de vyanden sijner Kercke, vers 1, etc. Een bevel van kroonen te maken, daer door het Konincklicke ende ’t Priesterlicke ampt des Heeren Christi beduydt wort, die den tempel des Heeren, dat is, sijne Kercke opbouwen soude, daer toe de Heydenen oock souden geroepen worde, 9, etc.

1

¹ ENde ick hief mijne oogen weder op, ende ick sagh, ende siet, ² vier wagenen gingender uyt ³ van tusschen twee bergen, ende die bergen waren bergen van koper.

1 Hebr. ende ick keerde vveder, ende hief mijne oogen op.

2 Beteeckenende die vier Engelen, die uytgesonden waren, om haestelick ’t oordeel Godes te volvoeren in de vier hoecken der werelt: de peerden, versen 2, 3. beteeckenen snelligheyt. Sommige verstaen dat dit mede siet op de vier Monarchien.

3 Verstaet hier, door bergen van koper, den eeuwigen ende onbeweeghlicken raet ende het besluyt der voorsichtigheyt Godes, die voor alle eeuwigheden heeft bestemt ende besloten watter tot aller tijt geschieden sal.

2

Aen den eersten wagen waren ⁴ roode peerden: ende aen den tweeden wagen waren swarte peerden.

4 De verscheydenheyt deser verwen beteeckent, na sommiger meyninge, de verscheydene werckingen der Goddelicke voorsichtigheyt: svvart, droefheyt: vvit, blijdtschap: root, bloetvergietinge: hagelvleckigh, onderscheydelicke werckingen.

3

Ende aen den derden wagen witte peerden: ende aen den vierden wagen, ⁵ hagelvleckige peerden die ⁶ sterck waren.

5 Siet Genes. 31. op vers 10.

6 Ofte, asch-vervvige. alsoo in het volgende.

4

Ende ick antwoordde, ende seyde tot

[fol. 129v]

den Engel, die ⁷ met my sprack: Wat zijn dese, mijn heere?

7 Ofte, in my.

5

Ende de Engel antwoordde, ende seyde tot my: Dese zijn ⁸ de vier winden des hemels, uytgaende van daer sy ⁹ stonden voor ¹⁰ den Heere der gantscher aerde.

8 Ofte, de vier geesten, D. de vier Engelen, die in alle de vier winden, of hoecken der werelt, de oordeelen Godts verrichten souden.

9 Ofte, daer sy haer gestelt hadden. Siet 1.Reg. 22.19. ende Iob 1.6.

10 Eene beschrijvinge des waren Godts, als elders meer.

6

¹¹ Aen welcken [wagen] de swarte peerden zijn, [die peerden] gaen uyt ¹² na ’t noorderlant, ende de witte gaen uyt, deselve achter na: ende de hagelvleckige gaen uyt ¹³ na het zuyderlant.

11 And. die aen desen [wagen] zijn, [ende] de swarte peerden gaen uyt na, etc. Verstaende, dat het eerste lidt siet op den eersten wagen met de roode peerden: maer andere, die dit nemen op de vier Monarchien, meynen dat den eersten wagen verswegen wort, om dat d’eerste Monarchie voorby was.

12 D. na Babylonien, den lande Iuda noordwaerts liggende.

13 D. na ’t Ioodsche lant, het welck Babylonien tegen het Zuyden leyt.

7

Ende die stercke [peerden,] gingen uyt ende sochten voort te gaen, om’t lant te doorwandelen: want ¹⁴ hy hadde geseyt, Gaet henen, doorwandelt het lant, ende ¹⁵ sy doorwandelden het lant.

14 T.w. de Engel die met my sprack, T.w. Christus.

15 T.w. alle die peerden.

8

Ende ¹⁶ hy riep my, ende sprack tot my, seggende: Siet, dese die uytgegaen zijn ¹⁷ na het noorderlant, ¹⁸ hebben mijnen Geest doen rusten in het noorderlant.

16 Ofte, hy dede my roepen.

17 Uyt welcken hoeck de Ioden aldermeest zijn gequelt geweest van de Babyloniers.

18 D. hebben my te vreden gestelt, namelick door dien sy mijne gerichten tegen de Babyloniers voltrecken, ende mijn volck te dege wreken. Vergel. Ezech. 5. op vers 13.

9

Ende des HEEREN woort geschiedde tot my, seggende:

10

¹⁹ Neemt van de gevangelick wechgevoerde; van ²⁰ Cheldai, van ²¹ Tobia, ende van Iedaja, ende komt ghy te dien dage, ende gaet in ten huyse van Iosia, den sone Zephanja, ²² dewelcke uyt Babel gekomen zijn:

19 T.w. van de Ioden die in Babylonien waren gevangelick gevoert geworden van Nebucadnezar; ofte, van hare kinderen, want vermoedelick warender weynigh, of geene van de wechgevoerde te deser tijt in het leven. Neemt van deselve, T.w. het gout ende silver dat sy brengen, om in den tempel te offeren.

20 Vers 14. Chelem genoemt.

21 Hebr. Tobijahu.

22 T.w. de voornoemde helden, die van de voornaemste waren, die uyt de Babylonische gevangenisse weder gekomen waren.

11

Te weten, neemt silver ende gout, ende ²³ maeckt kroonen: ende ²⁴ setse op het hooft van Iosua, den sone Iozadaks den Hoogenpriester.

23 T.w. twee kroonen, eene van gout, ende eene van silver, d’eene beteeckenende het Priesterdom, d’andere het Koninckrijcke Christi.

24 Iosua representeerde den Messiam, die beyde Koningh, ende Hoogepriester is.

12

Ende spreeckt tot hem, seggende, Alsoo spreeckt de HEERE der heyrscharen, seggende: ²⁵ Siet, ²⁶ een man, wiens name is ²⁷ SPRUYTE, die sal ²⁸ uyt sijne plaetse spruyten, ende hy sal ²⁹ des HEEREN tempel bouwen.

25 Ofte, Siet, daer sal een man zijn, ofte, komen.

26 T.w. Christus, ware Godt, ende ware mensche, wiens voorbeelt ghy zijt.

27 Siet boven 3.8.

28 T.w. uyt Bethlehem, uyt de stamme, ofte wortel Davids, dien hy belooft was. Vergel. Iesa. 11.1, etc. Mich. 5. vers 1.

29 D. de gemeynte der geloovigen, T.w. door de predicatie des heyligen Euangelij.

13

Ia hy sal den tempel des HEEREN bouwen, ende hy sal ³⁰ den cieraet dragen, ende ³¹ hy sal sitten, ende heerschen op sijnen throon: ende hy sal Priester zijn op sijnen throon, ende ³² de raet des vredes sal tusschen die beyde wesen.

30 Of, Majesteyt, D. hy sal Koningh ende Hoogepriester zijn, waer van Iosua maer een schaduwe was. Andere verstaen dese woorden aldus: Hy sal alsoo regeeren, dat hyder eere van sal hebben.

31 D. hy sal heerschen, sittende op sijnen throon, etc.

32 D. daer sullen vreedsame raetslagen tusschen haer beyden zijn, T.w. tusschen dien Koningh ende Hoogenpriester, want hy sal te gelijcke Koningh ende Hoogepriester zijn, ’t welck door die beyde kroonen wiert aengewesen. Siet Hebr. 2.7. ende 3.3. Andere verstaen dit alsoo, als dat hier voorseyt wort, dat die beyde ampten, het Priesterlicke, ende het Konincklicke, steets ende altoos in den persoone Christi souden vereenight zijn ende blijven. Sommige verstaen door die beyde, de Ioden, ende de Heydenen, welcke Christus in sijne Kercke brengen soude, d’eene soo wel als de andere, Ephes. 2.16.

14

Ende die kroonen sullen wesen voor ³³ Chelem, ende voor Tobia, ende voor Iedaja, ende voor ³⁴ Chen den sone Zephanja, ³⁵ tot eene gedachtenisse in den tempel des HEEREN.

33 Vers 10. Cheldai genoemt.

34 Vers 10. Iosia genoemt.

35 De sin is, Na dat men dese kroonen den Hoogenpriester Iosua sal op het hooft gesett hebben, gelijck bov. vers 11 bevolen wort, ende als die prophetie sal verricht wesen, soo sullen die kroonen hem afgenomen ende in den tempel geleght worden, den vier mannen, die het silver ende gout daer toe gegeven hebben, ter gedachtenisse.

15

Ende ³⁶ die verre zijn, sullen komen, ende sullen bouwen ³⁷ in den tempel des HEEREN, ende ghylieden sult weten, dat de HEERE der heyrscharen my tot u gesonden heeft: Dit sal geschieden, indien ghy ³⁸ vlijtighlick sult hooren na de stemme des HEEREN uwes Godts.

36 D. de Heydenen sullen helpen tot de opbouwinge des geestelicken tempels. Siet Iesa. 57.19. Ephes. 2.19.

37 Ofte, aen den geestelicken tempel, selfs zijnde levendige steenen, Ephes. 2.19, etc.

38 Hebr. hoorende sult hooren, na, etc.