Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het viij. Capittel.

Door het gesichte van eenen korf met somervruchten wort afgebeelt, dat Israëls eynde was nakende, vers 1, etc. om de onderdruckinge der armen, godtloose gierigheyt, bedrieghlicken koophandel, schenderije, ende afgodisch sweeren, 4, etc. (item 14.) sweert Godt Israël d’uyterste algemeyne ruïne ende rouwe, 7. met troosteloosheyt, vermits gebreck van sijn woort, 11.

1

DE Heere HEERE deed’my aldus ¹ sien: ende siet, een ² korf met somervruchten.

1 Als boven c. 7. versen 1, 4, 7.

2 Sommige verstaen door het Hebreeusch woort, eenen haeck, daer men de vruchten, die in de toppen der boomen sitten, mede afneemt. Ierem. 5. vers 27. wort het genomen voor een vogelkorf, ofte kouwe.

2

Ende hy seyde; Wat siet ghy Amos? ende ick seyde, Eenen korf met somervruchten: doe seyde de HEERE tot my; Het ³ eynde is gekomen over mijn volck Israël, ick

3 In het Hebreeusch komt het woort somer, ofte, somervrucht, ende het woort eynde seer na over een, sulcks dat de naem van ’t een aen ’t ander konde doen gedencken. Vergelijckt Ierem. cap. 1. vers 11.

[fol. 114v]

en sal het voortaen niet meer ⁴ voor by gaen.

4 Siet boven 7. op vers 8.

3

Maer de gesangen des ⁵ tempels sullen ⁶ te dien dage huylen, spreeckt de Heere HEERE: vele doode lichamen sullender zijn, in alle ⁷ plaetsen sal ⁸ mense stilswijgens wech werpen.

5 Het gesangh, of, de musijcke, die sy in den afgodischen tempel te Bethel ende elders plachten te gebruycken (bov. 5. vers 23.) sal in gehuyl verandert worden. Siet onder vers 10.

6 Ter tijt der straffe.

7 Hebr. plaetse.

8 Ofte, [men sal hooren] werpt wech, swijght. Of, in alle plaetsen sal hy [diese] wech geworpen heeft, [seggen,] swijght. Vergelijckt boven 6.10. De sin is, datter sulcke menighte van dooden sal zijn, dat men daer van geen werck en sal maken, noch sich moeijen met begraeffenisse, maer men salse stillekens ende sonder beweginge wech werpen, ofte wech stoppen.

4

Hooret dit, ghy die ⁹ den nootdruftigen ¹⁰ opslocket: ende dat om te ¹¹ vernielen de ¹² elendige des lants:

9 Ofte, [na] den nootdruftigen hijget.

10 Hebr. opslorpt.

11 Hebr. doen ophouden, ende voorts wech doen, vernielen, vvech schaffen, gelijck ’t Hebreeusch woort oock gebruyckt wort.

12 Ofte, sachtmoedige, nedrige.

5

Seggende; Wanneer sal ¹³ de nieuwe mane over gaen, dat wy lijftocht mogen verkoopen? ende de Sabbath, dat wy ¹⁴ koorn mogen openen? verkleynende den ¹⁵ Epha, ende den ¹⁶ Sikel vergrootende, ende ¹⁷ verkeerdelick handelende ^a [met] bedrieghlicke weeghschalen:

13 Wanneer men moeste vyeren ende den Godtsdienst waer nemen. Siet Num. 10.10. ende cap. 28. vers 11, etc. Dit was dese wolven verdrietlick, dat sy soo lange moesten stil staen. Anders, dese maent, datter een ander mach komen, daer in alles dieder zy: maer het volgende van den Sabbath past beter op de nieuvve maent, ofte, mane.

14 D. de koornhuysen openen, om koorn veyl te houden.

15 Siet Levit. 5. op vers 11. Ezech. 45. versen 10, 11. gebruyckende kleyne ende valsche mate in het uytleveren ende verkoopen, ende nemende ter contrarie hoogen prijs ende swaer gelt, gebruyckende een swaer gewichte in het ontfangen van gelt, tegen de wet, Deut. 25.13.

16 Siet Genes. 23. vers 15. ende 24.22. met d’aenteeck. item Ezech. cap. 45. vers 12. De sikel wort hier genomen voor het gewichte des sikels.

17 Dat is, dat wy de wage vervalschende, daer mede bedriegen mogen. Ofte aldus: verkeerende [den koop] met bedrieghlicke, ofte, valsche vveeghschalen. Hebr. verkeerende de vveeghschalen des bedroghs.

a Hose. 12.8.

6

Dat wy de arme voor ^b gelt mogen ¹⁸ koopen, ende den nootdruftigen om een paer schoenen: ¹⁹ dan sullen wy ²⁰ het kaf van het koorn verkoopen.

b Amos 2.6.

18 Niet alleen haer van goet berooven, maer oock hare persoonen ons tot slaven mogen maken, tegen Godts wet, Levit. cap. 25. versen 39, 40. Vergelijckt boven 2.6.

19 Ofte, ja dat vvy mogen, etc.

20 Hebr. den afval, D. het kaf ende andere vuyligheyt die van het koorn afvalt. And. kaf [voor] koorn.

7

De HEERE heeft gesworen by Iacobs ²¹ heerlickheyt: ²² Soo ick ²³ alle hare wercken in eeuwigheyt sal vergeten!

21 Of, excellentie, hoogheyt, uytnementheyt, Dat is, by sich selven, die Israëls eere ende roem was, ende behoorde te zijn. Siet Psalm 106.20. met d’aenteeckeninge. Vergelijckt boven cap. 4. vers 2. ende 6.8. met d’aenteeckeninge.

22 Een afgebroken reden in het eedtsweeren gebruycklick. Siet Ezech. cap. 34. op vers 8, etc.

23 Ofte, eenige van [dese] hare vvercken, etc.

8

²⁴ Soude het lant hier over niet beroert worden? ende al wie daer in woont treuren? Ia ²⁵ het sal geheel oprijsen als eene ²⁶ riviere, ende het sal heen ende weder ²⁷ gedreven ende verdroncken worden, als [door] de ²⁸ riviere van Egypten.

24 Als of Godt seyde: En souden sulcke sonden niet genoegh zijn, om het gantsche lant met plagen te ruïneeren, ende te doen overswemmen, gelijck de riviere Nilus Egyptenlant jaerlicks overloopt? Immers ja. Vergelijckt onder cap. 9. vers 5. Verstaet door het lant, d’inwoonders, als volght.

25 Lant. And. en soude het [niet] geheel, etc. ende alsoo het volgende vraeghswijse.

26 Die opswelt ende overloopt. Ofte, als de riviere, namelick, Nilus: als in het volgende.

27 Als de baren van eene golle zee. And. vvech geraept vvorden.

28 Siet Ezech. 29.3.

9

Ende het sal te dien dage geschieden, spreeckt de Heere HEERE, dat ick de sonne op den ²⁹ middagh sal doen ³⁰ ondergaen, ende het lant by ³¹ lichten dage verduysteren.

29 Als sy sullen meynen in haren fleur te zijn, sal ickse met d’uyterste elenden overvallen, beteeckent door de duysternisse, etc. Siet Genes. 15. op vers 12. ende vergel. Iesa. 59.9, 10. Ier. 15.9. Ioël 2.2, 30, 31. met d’aenteeck.

30 Hebr. ingaen, T.w. in sijne slaepkamer, D. ondergaen. Siet Psalm 19.6.

31 Hebr. dagh des lichts.

10

Ende ick sal uwe feesten in rouwe, ende alle uwe liederen in weeklage veranderen, ende op alle lendenen eenen ³² sack, ende op allen hoofde ³³ kaelheyt opbrengen: ende ick sal het ³⁴ [lant] stellen in rouwe, alsser is over eenen eenigen [sone,] ende ³⁵ des selven eynde, als eenen bitteren dagh.

32 Siet Gen. 37. op vers 34. ende vergel. Ies. 15.3. Ier. 48.37. Ezech. 7.18, etc.

33 Siet Ierem. 16. op vers 6.

34 D. ick sal maken, dat de inwoonders des lants over mijne plagen soo bitterlick sullen treuren, als ouders over den doot eens lieven eenigen soons plegen te doen. Siet Ier. 6.26. Zach. 12.10.

35 T.w. lants, sal ick stellen, maken, etc. Ofte aldus: Des selven eynde (Hebr. achterste, uyterste, laetste. Siet Psalm 37. op vers 37.) [sal zijn] als een bitteren dagh.

11

Siet, de dagen komen, spreeckt de Heere HEERE, dat ick eenen honger ³⁶ in ’t lant sal senden: niet eenen honger na broot, noch dorst na water, maer om te hooren de ³⁷ woorden des HEEREN.

36 Of, op der aerden.

37 Om door deselve eenigen troost ende verlichtinge te verkrijgen, ende uyt den mont eens Propheten te vernemen, wanneerder eens een eynde sal zijn van alle dese elenden. Vergelijckt Psalm 74. vers 9. met d’aenteeckeninge.

12

Ende sy sullen swerven van zee tot zee, ende van ’t Noorden tot het ³⁸ Oosten: sy sullen omloopen om het woort des HEEREN te soecken, maer en sullen ’t niet vinden.

38 Hebr. opgangh, Te weten, der sonne, Dat is, Oosten.

13

Te dien dage sullen de schoone jonckvrouwen, ende de jongelingen, van dorst ³⁹ versmachten:

39 Ofte, besvvijcken, besvvijmen. Vergelijckt Hose. cap. 2. vers 2.

14

Die daer sweeren by de ⁴⁰ schult van Samaria, ende seggen; [Soo waerachtigh als] [kolom] uwe Godt ⁴¹ van Dan leeft; ende, de ⁴² wegh van ^c Ber-Seba leeft: ende sy sullen vallen, ende niet weder ⁴³ opstaen.

40 Dat is, by d’afgoden, door dewelcke de Israëliten haer schuldigh maeckten voor Godt, te Samaria, Dan, etc. daer deselve afgoden waren opgericht. Vergelijckt Deuter. cap. 9. vers 21. Iesa. 27.9. Hose. 10.8. met d’aenteeckeninge.

41 Ofte, ô Dan.

42 D. de Godt, die te Beer-seba, als Godt, ge-eert ende gedient wort, na den Godtsdienst, die aldaer gebruycklick is. siet boven 5.5. met d’aenteeck. Wegh, voor, Godtsdienst, religie, vvijse van Godt te dienen, hier in ’t quade, elders in ’t goede. Siet Ierem. 32. op vers 39.

c Amos 5.5.

43 Als boven 5.2.