Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

Door drie gesichten, het eerste van sprinckhanen, vers 1, etc. het tweede, van een verteerende vyer, 4. in welcke beyde straffen Godt des Propheten voorbede aenneemt; ende het derde, van een pas loot ofte richtsnoer, 7. wort afgebeelt, dat Godt, na langh gedult, Israël niet meer en wil verschoonen, ende de nakomelingen des Koninghs uytroeijen, 8. De Priester Amazia beklaeght Amos by den Koningh van conspiratie ende oproer, 10. gebiedt hem, dat hy sich van Bethel sal wech packen na Iuda, 12. maer Amos verdedight sich met Godts beroep, ende seyt Amazia ende den sijnen Godts oordeel aen, 14.

1

DE Heere HEERE dede my aldus ¹ sien; ende siet, ² hy formeerde ³ sprinckhanen, in het begin des opkomens van het nagras: ende siet, het was het nagras, na des Koninghs ⁴ afmaeyingen.

1 D. openbaerde my dit volgende gesichte. Siet Ier. 24. op vers 1.

2 De Heere.

3 Beteeckenende eenen grooten aenstaenden hongers noot, vermits het verderf der lantvruchten, door ongedierte, als Ioël 1. vers 4, etc. ofte, (als sommige) den overval der Assyriers, die alles, als wilde sprinckhanen, souden bederven, soo Godt het niet en verhoedde.

4 D. na dat de Koningh hadde laten maeijen, misschien tot voeder voor sijne peerden, ofte, om dat d’eerste maeyinge hem mach hebben toebehoort. Hebr. scheeringen: maer het Hebreeusch woort wort alsoo van afgemaeyt gras oock gebruyckt, Psal. 72.6.

2

Ende het geschiedde, als ⁵ sy het kruyt des lants ⁶ geheel souden hebben afgegeten, dat ick seyde; Heere HEERE, ⁷ vergeeft doch; wie souder [van] ⁸ Iacob ⁹ blijven staen? want hy is ¹⁰ kleyn.

5 Hebr. hy, T.w. de sprinckhaen, D. de voorseyde sprinckhanen.

6 Hebr. ge-eyndight, ofte, volbracht soude hebben af te eten. And. als sy ’t gantsch afgegeten hadden.

7 T.w. de sonden des volcks, ende houdt op van dese straffe, of, en gaet soo niet voort te plagen.

8 De Israëliten, Iacobs nakomelingen.

9 D. over blijven, in het leven konnen blijven, wanneer het lant van vruchten gantsch soude berooft zijn? And. hoedanigh (D. in wat staet) soude Iacob [dan] staen? wie soude hy dan wesen? hoe soud’hy der uytsien: ofte, hoe soud’hy konnen opstaen, weder rijsen? alsoo vers 5.

10 Ofte, geringh, D. daer is, ofte zijn, weynigh overigh.

3

[Doe] ¹¹ berouwde sulcks den HEERE: het en sal niet ¹² geschieden, seyde de HEERE.

11 Siet Genes. cap. 6. op vers 6.

12 Te weten, dat sy ’t alles af eten.

4

[Wijders] deed’my de Heere HEERE aldus sien; ende siet, de Heere HEERE riep uyt, dat hy wilde ¹³ twisten met ¹⁴ vyer: ende het verteerde eenen ¹⁵ grooten afgront; oock verteerd’et een stuck lants.

13 Ofte, pleyten, rechten, ende volgens, straffen. Siet Hose. cap. 4. vers 1. met de aenteeckeninge.

14 Van krijgh ende oorloge, als boven 1. versen 4, 7, 10. Sommige verstaen het na de letter van eenen hemelschen brant, als Sodom ende Gomorra over quam, ofte anderen gemeynen brant, ofte groote drooghte. Siet Ioël 1. vers 19. met d’aenteeckeninge.

15 Dat is, diepte van wateren: waer door eenige verstaen ’t Koninckrijck van Syrien, verwoest door Tiglath-Pileser, 2.Reg. 16. vers 9. ende door het stuck lants, een gedeelte van Israël, in Gilead, over de Iordane. Siet 2.Reg. cap. 15. vers 29. 1.Chron. cap. 5. vers 26.

5

Doe seyd’ick; Heere HEERE, houdt doch op; wie souder [van] Iacob blijven staen? want hy is kleyn.

6

[Doe] berouwde sulcks den HEERE: oock dit en sal ¹⁶ niet geschieden, seyde de Heere HEERE.

16 Dat het gantsche lant op ditmael soude verteert worden door het vyer.

7

[Noch] deed’hy my aldus sien; ende siet, de Heere stont op eenen muer, ¹⁷ die na het pas-loot gemaeckt was: ende een ¹⁸ pas-loot was in sijne hant.

17 Hebr. eenen muer des pas-loots, Dat is, die na het richtsnoer wel gemaeckt was. Waer door men (met sommige) kan verstaen de Republijcke Israëls, die Godt door sijne heylige wetten, ende sijnen genadigen zegen, wel ende heerlick gesticht ende gebouwt hadde: ende door het pas-loot, dat Godt nu in sijne hant hadde, sijn strengh ende rechtveerdigh oordeel, dat hy na langhdurige verdraeghsaemheyt ende verschooninge (waer van in het voorgaende) over Israël wilde uytvoeren: om datse alles omgekeert ende geschendt hadden, als boven cap. 6. vers 12, etc. Vergelijckt onder cap. 8. vers 2.

18 Het Hebreeusch woort wort alleenlick hier in dese beyde verssen gevonden.

8

Ende de HEERE seyde tot my; wat siet ghy, Amos? ende ick seyde, Een pas-loot: Doe seyde de Heere; Siet ick sal het ¹⁹ pas-loot stellen in het midden van mijn volck Israël, ick en sal ²⁰ het ²¹ voortaen niet meer ²² voorby gaen.

19 Mijns rechtveerdigen oordeels.

20 Mijn volck.

21 Hebr. ick sal niet meer voort gaen, ofte, voortvaren voorby, ofte, over te gaen.

22 D. ongestraft laten, oversien, verschoonen, gelijck ick tot noch toe gedaen hebbe. Vergelijckt de maniere van spreken met Proverb. cap. 19. vers 11. Mich. cap. 7. vers 18. ende siet d’aenteeckeninge aldaer. Alsoo onder cap. 8. vers 2.

9

Maer ²³ Isaacx hooghten sullen verwoest, ende Israëls ²⁴ heylighdommen verstoort worden: ende ick sal tegen ²⁵ Iero-[kolom]beams ²⁶ huys opstaen met den ²⁷ sweerde.

23 Daer sy hare afgoderije bedreven, verschoonende deselve met den naem ende het exempel haers voorvaders Isaacx ende Iacobs, als dewelcke aldaer in voortijden den waren Godt altaren opgericht ende geoffert hadden. Siet Genes. 26.25. ende 35.7.

24 Afgodische tempelen.

25 Die een sone was van Ioas, boven 1.1.

26 Sijn soon Zacharia (die maer ses maenden regeerde) is van Sallum in het openbaer, ter presentie van het volck, verslagen, 2.Reg. 15. vers 10.

27 Het is aenmerckelick, dat de Propheet hier tegen dit oordeel Godts niet meer en repliceert, gelijck hy in de twee voorgaende gesichten sijne voorbede hadde gedaen, ende was verhoort.

10

²⁸ Doe sondt Amazia, de Priester te Beth-El, tot Ierobeam, den Koningh Israëls, seggende: Amos heeft eene ²⁹ verbintenisse tegen u gemaeckt, in het midden des huyses Israëls; ’t lant en sal alle sijne woorden niet konnen ³⁰ verdragen.

28 Als de Propheet dese gesichten den volcke hadde voorgedragen.

29 Ende behoort dien volgens (wil hy seggen) als een conspirateur gestraft te worden: voorts oock als een oproermaker, om dat hy in ’t openbaer voor al ’t volck tegen u propheteert.

30 ’t Volck (wil hy seggen) sal tot oproer tegen u door hem verweckt worden. De staet des lants ende des Koninghs authoriteyt vereyschen dan, dat hier in versien worde. Hebr. vatten, houden.

11

Want alsoo seyt Amos; ³¹ Ierobeam sal door het sweert sterven: ende Israël sal ³² voorseker uyt sijn lant gevangelick worden wech gevoert.

31 Amos hadde gesproken van Ierobeams huys, vers 9.

32 Hebr. gevangelick wech gevoert wordende gevangelick worden wech gevoert.

12

Daer na seyde Amazia tot Amos; Ghy ³³ Siender, gaet wech, ³⁴ vliedt in het lant van ³⁵ Iuda: ende ³⁶ eet aldaer broot, ende propheteert aldaer.

33 Siet 1.Sam. 9. op vers 9.

34 Hebr. vliedt u, of, voor u, ’t woordeken u, of, voor u, wort gehouden als overtolligh ende dienende tot cieraet der sprake, andersins moest men het hier nemen, voor u, D. tot uwen besten, om in geen lijden te komen. Vergelijckt Genes. cap. 12. vers 1. Ierem. 5.5. Mich. c. 1. vers 11, etc. met d’aenteeckeninge.

35 Daer Thekoa was gelegen, des Propheten vaderlant, boven cap. 1. vers 1.

36 Dat is, geneert, onderhoudt u aldaer. Siet Genes. cap. 3. op vers 19.

13

Maer te Beth-El en sult ghy ³⁷ voortaen ³⁸ niet meer propheteeren: want dat is des Koninghs ³⁹ heylighdom, ende dat is het ⁴⁰ huys des Koninckrijcks.

37 Hebr. niet toedoen, of, voort varen meer te propheteeren.

38 Vergelijckt boven cap. 2. vers 12.

39 Dat is, de plaetse, die de Koningh voor sijn heylighdom houdt, daer hy sijnen solemneelen Godtsdienst by het gouden kalf verricht, waer tegen men hier geen propheteeren en mach lijden. Sommige verstaen hier door den Koningh, Melech, ofte, Molech, den grooten afgodt ende Koningh van Israël. siet boven 5. vers 26.

40 Dit kan men verstaen van een Konincklick hof, dat de Koningh ontwijfelick te Bethel mede gehadt heeft, als hy daer resideerde om sijne afgoderije te plegen: ofte, van de plaetse, daer het opperste recht ende de Konincklicke Rijcks-raedt geweest zijn: ofte men kan het alsoo verstaen, dat gantsch Israël hier in den afgodischen tempel (huys voor tempel) gewoon was te komen, etc. Sulcks dat het, na sijnen sin, voor Amos niet alleen niet veyligh, maer oock sulcke prophetien aldaer gantsch onlijdelick waren.

14

Doe antwoordde Amos, ende seyde tot Amazia; Ick en was geen Propheet, noch ick en was geen Propheten sone: maer ick was een ⁴¹ osse-herder, ende ⁴² las ⁴³ wilde vijgen af.

41 Het Hebreeusch woort komt, na sommiger gevoelen, van een ander dat runderen, ossen, ofte, groot vee beteeckent. Vergelijckt boven cap. 1. vers 1. Anders, maer ick socht ende las af wilde vijgen: alsoo het Hebreeusch woort eygentlick soecken beteeckent, ende in het volgende vers staet dat hy achter het kleyn vee ofte de schapen gingh.

42 Het Hebreeusch woort wort alleenlick hier gevonden. Verstaet, ofte voor hemselven tot spijse, ofte voor de beesten tot voedsel.

43 Ofte, vijgh-moerbesien. Sulcke boomen warender by menighte in Canaan. Siet 1.Reg. cap. 10. vers 27. Iesa. cap. 9. vers 9.

15

Maer de HEERE nam my van achter de ⁴⁴ kudde: ende de ⁴⁵ HEERE seyde tot my; Gaet henen, propheteert tot mijn volck Israël.

44 Het Hebreeusch woort wort eygentlick van kleyn vee gebruyckt, maer is hier breeder genomen.

45 Dien ick meer moet gehoorsamen als menschen. Vergelijckt Actor. cap. 4. vers 19. Hier uyt nemen sommige af, dat Amos niet zy gevlucht. De Ioden meynen, dat de Koningh Ierobeam d’aenklaghte Amazie niet en hebbe aengenomen, maer den Propheet laten begaen.

16

Nu dan, hoort des HEEREN woort: Ghy seght; Ghy en sult niet propheteeren tegen Israël, noch ^{a 46} druppen tegen het huys Isaacx.

a Ezech. 21.2.

46 Siet Deuter. cap. 32. vers 2. Ezech. cap. 21. vers 2. met d’aenteeckeninge.

17

Daerom seyt de HEERE alsoo; U wijf sal in de stadt ⁴⁷ hoereeren, ende uwe sonen ende uwe dochteren sullen door het sweert vallen, ende u lant sal door het ⁴⁸ snoer uytgedeylt worden: ende ghy sult in een ⁴⁹ onreyn lant sterven, ende Israël sal ⁵⁰ voorseker uyt sijn lant gevangelick worden wech gevoert.

47 Dat is, ofte sy sal haer selfs tot hoererije begeven, ofte als eene hoere van den vyant misbruyckt worden.

48 T.w. voor anderen. Siet Deut. cap. 3. op vers 4. ende Psalm 16. op vers 5.

49 Het afgodisch Assyrien.

50 Als boven vers 11.