Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

Godt wil Israël straffen, om hare ondanckbaerheyt, vers 1, etc. bewijst dat sijne dreygementen ende straffen rechtveerdigh zijn ende seker gaen, 3. verwijt van hare onbeweeghlickheyt tegen alle waerschouwingen, 6. Godt roept de Heydenen tot getuygen tegen Israël, 9. seyt haer des vyants komste aen, 11. wiens gewelt seer weynige met groot perijckel sullen ontkomen, 12. voorseyt de uytroeyinge harer afgoderije, ende pracht, 13.

1

HOoret dit woort, dat de HEERE tegen u-lieden spreeckt, ghy kinderen van Israël: namelick tegen het gantsche geslachte, dat ick uyt Egyptenlant hebbe opgevoert, seggende:

2

Uyt alle geslachten des aerdbodems heb ick u-lieden alleen ¹ gekent: Daerom sal ick alle uwe ongerechtigheden over u-lieden besoecken.

1 D. tot mijn volck uytverkoren ende aengenomen, bysonderlick lief gehadt ende besorght. Vergel. Hose. 13.5. ende siet Psalm 1. op vers 6.

3

² Sullen twee te samen wandelen, ³ ’ten zy datse by een gekomen zijn?

2 Godt stelt hier sijnen volcke door verscheydene gelijckenissen voor, dat de Propheten recht hadden om haer te straffen, dreygen, ende allerleije plagen te voorseggen: ende dat tot waerschouwinge, om het aenstaende quaet door bekeeringe t’ontgaen: alsoo het geene ydele dreygementen en waren.

3 And. ’t en zy datse over een gekomen zijn. Ick ende mijne getrouwe dienstknechten, (wil Godt seggen) wy zijn het eens, (siet Hose. 9.8. Malach. 2.6.) ende ghy sult met my ende mijne Propheten moeten eens worden, soo ghy wilt dat ick u vrient ende leytsman zy, anders sal ick u moeten verlaten.

4

⁴ Sal een leeuw brullen in den woude, als hy geenen roof en heeft? Sal een jonge leeuw uyt sijn hol sijne stemme ⁵ verheffen, ’t en zy dat hy [wat] gevangen hebbe?

4 Godt ende sijne Propheten en straffen noch dreygen niet sonder groote reden, ende aenstaende noot: daerom behoorden de Israëliten by tijts op te waken, eer Godt haer den vyant tot eenen roof over gaf: welcks haer soo sekerlick was nakende, als het gewis is, dat de leeuw wat gevangen heeft als hy brult.

5 Hebr. geven.

5

Sal een ⁶ vogel in’t strick ⁷ op de aerde vallen, als’er geen strick voor hem en is? Sal men het strick van den aerdbodem op nemen, ⁸ als men ⁹ gantschelick niet en heeft gevangen?

6 De minste ongelucken ende tegenspoeden worden door Godts voorsienigheyt geregeert. Daerom behoorden de Israëliten in allen desen op Godt te sien, met welcken sy te doen hadden, ende wiens netten ende stricken sy niet en souden konnen ontgaen, soo sy haer niet en bekeerden.

7 Ofte, strick der aerde, D. dat op de aerde geleyt ofte gestelt is.

8 Of, als het, T.w. strick.

9 Hebr. vangende niet sal gevangen hebben.

6

Sal de basuyne in de stadt geblasen worden, dat het volck niet en ¹⁰ tsittere? Salder een ^{a 11} quaet in de stadt zijn, dat de HEERE niet en doe?

10 Ende ghy en ontsettet u niet over alle de dreygementen ende straf-predicatien, die ick u laet voordragen! Anders, tsitterende, ofte, haestelick aenkome, toeloope. Gelijck Hose. cap. 3. vers 5. ende cap. 11. vers 11.

a Iesa. cap. 45. vers 7. Thren. cap. 3. versen 37, 38.

11 Der straffe. Siet Genes. cap. 19. op vers 19. ende vergelijckt Iesa. 45.7.

7

¹² Gewislick de Heere HEERE en sal geen dingh doen; ’t en zy dat hy sijne ¹³ verborgentheyt aen sijne knechten, de Propheten, ¹⁴ geopenbaert hebbe.

12 De twee volgende verssen dienen tot verklaringe ende toepassinge van de voorgaende gelijckenissen.

13 Dat is, sijnen raet van bysondere oordeelen ende lantplagen.

14 Om sijn volck te voren te doen waerschouwen.

8

De ¹⁵ leeuw heeft gebrult, wie en soude niet vreesen? de Heere HEERE heeft gesproken, wie en soude niet propheteeren?

15 De Heere heeft sijnen toorn te kennen gegeven, ende sijnen knechten gelast daer van te propheteeren. Siet boven 1. vers 2. ende Hose. cap. 11. vers 10.

9

¹⁶ Doetet hooren in de palleysen te Asdod, ende in de palleysen in Egyptenlant: ende segget; Versamelet u op de ¹⁷ bergen

16 Hier geeft de Heere te kennen, dat Israëls boosheyt ende ondanckbaerheyt soo groot ende schandelick was, dat selfs de Heydensche natien, daer over, als Richters, geroepen zijnde, deselve souden verfoeijen, ende Godt in sijne straffen recht geven. Vergelijckt Micha 1.2, etc.

17 Dieder vele, dichte by den bergh, daer Samaria op lagh, in het Oosten, Noorden ende Zuyden gelegen waren: van waer men (om soo te spreken) als hooren ende sien konde, watter in Samaria omgingh.

[fol. 112v]

van Samaria, ende siet de groote ¹⁸ beroerten in ’t midden van haer, ende de verdruckte, binnen in haer.

18 Ofte, woelingen, rumoeren, disordren.

10

Want sy en ¹⁹ weten niet te doen dat recht is, spreeckt de HEERE: die in hare palleysen schatten vergaderen [door] ²⁰ gewelt ende verstooringe.

19 Vergel. Ier. 4. vers 22.

20 Verkregen door gewelt, overlast ende rooverije.

11

Daerom, soo seyt de Heere HEERE; De ²¹ vyant! ²² ende dat, rontom het lant: die sal ²³ uwe sterckte van u neder storten, ende uwe palleysen sullen uytgeplundert worden.

21 Een afgebroken reden, gelijck men ter tijt, wanneer de vyant onversiens ende haestelick aenkomt ende alles besett, pleeght te roepen; Vyant, vyant, over al, rontom. Of, verstaet daer op: sal der komen, ende hy sal, etc. T.w. Salmanassar de Koningh van Assyrien. Siet 2.Reg. 17.5, 6. ende vergel. Hose. 8.1.

22 Siet van sulcken gebruyck der Hebr. letter, Vau, voor, ende dat, selfs, Ier. 17. op vers 10. Ioël 2.12, 32, etc.

23 O Samaria.

12

Alsoo seyt de HEERE; Gelijck als een herder ²⁴ twee schenckelen, ofte een ²⁵ stucksken van een oore uyt des leeuwen muyl reddet: alsoo sullen de kinderen Israëls gereddet worden; die daer ²⁶ sitten te Samaria, in den hoeck van ²⁷ het bedde, ende op de ²⁸ sponde van de koetse.

24 Met dese gelijckenisse geeft Godt te verstaen, datter seer weynige, ende dat met groote swarigheyt ende perijckel, ontkomen sullen.

25 Het Hebreeusch woort wort hier alleenlick gevonden.

26 Dit verstaen sommige van de wellustige ende bancketteerende Israëliten, die sorghloos leefden ende Godts dreygementen van de aenstaende elenden in den wint sloegen. Siet onder 6. vers 4. Andere verstaen het van krancke, die te bedde mochten liggen, ofte de gene die sich hier ende daer in hoecken ende verborgene plaetsen mochten versteken, waer op de vyant in ’t moorden ende plunderen somtijts weynigh achts geeft, sulcks datse wel ontkomen.

27 Of, bed-stede.

28 Of, voet, in de zijde. Hebr. Demeschek, dat nergens meer in de Heylige Schrift gevonden wort. Sommige nemen ’t voor Dammeschek, D. Damascus, ende setten ’t over, in eene koetse van Damascus, ofte, eene Damascener, ofte, Syrische prachtige koetze.

13

²⁹ Hooret, ende betuyget in den huyse Iacobs: spreeckt de Heere HEERE, de Godt der heyrscharen;

29 Hier spreeckt Godt sijne Propheten ende de geloovige aen, dieder noch in Israël overigh waren.

14

Dat ick, ten dage als ick Israëls overtredingen over hem besoecken sal; oock besoeckinge sal doen over de ³⁰ altaren van ³¹ Beth-El: ende de hoornen des altaers sullen worden afgehouwen, ende ter aerden vallen.

30 Neffens het volck, sal ick alles wat sy tot afgoderije ende superstitie verordineert hebben, doen uytroeijen: al haer afgodisch tuygh ende gereetschap.

31 Siet Hose. cap. 4. vers 15. ende cap. 10. vers 15. met de aenteeckeninge.

15

Ende ick sal het ³² winterhuys met het somerhuys slaen: ende de ³³ elpenbeenen huysen sullen vergaen, ende de groote huysen een eynde nemen, spreeckt de HEERE.

32 Alles wat sy tot plaisier ende pracht gebouwt ende gebruyckt hebben, sal ick vernielen. Dit siet op de gewoonte der Grooten, die alomme in den lande schoone ende kostelicke vertreck ende lusthuysen, item Konincklicke palleysen, gebouwt hadden, om in den somer sonder belet van hitte, ende in den winter sonder belet van koude in allerley wellust onverhindert te bancketteeren. Vergel. Iudic. cap. 3. vers 20. Ierem. cap. 36. vers 22. met de aenteeck.

33 Siet 1.Reg. cap. 22. op vers 39.