Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

[fol. 112r]

Het ij. Capittel.

Godts oordeel over Moab, vers 1, etc. over Iuda, 4. ende over Israël, wiens grouwelicke sonden particulierlick vermelt worden, als, onderdruckinge der vromen ende armen in’t gerichte, 6, 7. verfoeijelicke onkuysheyt, 7. onbeschaemtheyt in hare schenderije ende afgoderije, 8. ondanckbaerheyt tegen Godts weldadigheyt van oudts af, 9. onheyligheyt ende trotz, tegen Nazireen, ende Propheten, 12. dies haer Godt dreyght een hardt ende onvermijdelick verderf, 13.

1

ALsoo seyt de HEERE; ¹ Om drie ovetredingen Moabs, ende om viere, en sal ick dat niet afwenden: om dat ² hy de ³ beenderen des Koninghs van Edom tot kalck verbrant heeft.

1 Siet boven 1. op vers 3.

2 Moab, ende specialick de Koningh der Moabiten.

3 Hier van en wort nergens elders in de H. Schrift vermeldt. Sommige willen het duyden op de historie 2.Reg. 3.27. siet de aenteeck. aldaer. Andere meynen, dat seker Koningh der Moabiten eenen Koningh van Edom hebbe laten verbranden tot assche, ende daer van eenen kalck doen maken, daer mede hy de mueren van sijn palleys hebbe laten bestrijcken. In allen gevalle is’er eene extraordinare onmenschelicke wreetheyt gepleeght, die Godt niet heeft willen ongestraft laten.

2

Daerom sal ick een ⁴ vyer in Moab senden; dat sal de palleysen van ⁵ Kerijot verteeren: ende Moab sal ⁶ sterven met groot ⁷ gedruys, met ⁸ gejuych, met geluyt der basuyne.

4 Als boven 1.4. ende onder vers 5.

5 Eene stadt der Moabiten. Siet Ierem. 48.24.

6 D. onder gaen, sijnen staet verliesen. Vergel. Hose. 13.1. met de aent. Doch men kan het hier eygentlick verstaen, dat de Moabiten omgebracht sullen worden door den vyant.

7 Van oorlogh ende vyantlicken overval.

8 Als boven 1.14. siet aldaer.

3

Ende ick sal den ⁹ Richter uyt het midden van ¹⁰ haer uytroeijen: ende alle hare Vorsten sal ick met ¹¹ hem dooden, seyt de HEERE.

9 Ofte, Regent.

10 Moabs lant, of, Kerijoth.

11 Moab, specialick den Moabitischen Koningh.

4

Alsoo seyt de HEERE; Om drie overtredingen van Iuda, ende om viere, en sal ick dat niet afwenden: om dat sy de wet des HEEREN verworpen, ende sijne insettingen niet bewaert en hebben; ende hare ¹² leugenen haer verleydt hebben, die hare vaders hebben na gewandelt.

12 Afgoden, afgoderije, superstitie, ende alle aenklevende ydelheden.

5

Daerom sal ick een vyer in Iuda senden, dat sal Ierusalems palleysen verteeren.

6

Alsoo seyt de HEERE; Om drie overtredingen ¹³ Israëls, ende om viere, en sal ick dat niet afwenden: om dat sy den ¹⁴ rechtveerdigen voor ^a gelt verkoopen, ende den nootdruftigen om een paer schoenen.

13 Der tien stammen.

14 Den vromen, onschuldigen, die eene rechtveerdige sake heeft, in’t gerichte verdrucken, ende den armen, die niets en heeft te geven, maer selfs behoeftigh is, om eene kleyne gifte der rijcken, verdoemen, ende in de macht sijns wederpartijders overleveren. Siet onder 8. vers 6.

a Amos 8.6.

7

Die daer na hijgen, dat het ¹⁵ stof der aerde op het hooft der armen zy, ende den ¹⁶ wegh der ¹⁷ sachtmoedigen ¹⁸ verkeeren: ende de ¹⁹ man ende sijn vader gaen tot eene jonge dochter, om ²⁰ mijnen heyligen name te ²¹ ontheyligen.

15 D. die niet en rusten, voor dat sy den armen, die doch bereets uytgeputt is, als in’t stof der aerden onder hare voeten vertreden, ende in d’uyterste nietigheyt als langhs der aerden sleypen. Vergelijckt de aenteeckeninge op 1.Reg. cap. 16. vers 2. ende Iob cap. 16. vers 15, etc. item onder cap. 5. vers 11. Ofte, dat d’arme, als schuldige ende misdadige, met aerde op het hooft, voor het gerichte mogen staen treuren, den rijcken (die geschencken gaven) te gevalle.

16 Dat is, het voornemen ende doen des genen, die geern in stilligheyt Gode soude gehoorsamen, ten erghsten duyden, verdraeijen, hem in alle manieren beletten, lastigh vallen ende quellen: Item, heeft hy eene goede sake voor in het gerichte, die buygen ende verderven sy, wendende sijn recht van hem. Sommige nemen ’t alsoo, dat sy met haer gewelt ende stoutigheyt sulcken schrick onder de lieden maeckten, dat de vrome haer den wegh moesten wijcken, als niet dervende onder hare oogen komen.

17 Siet Psalm 10. op vers 17.

18 Ofte, afwenden, buygen.

19 De sone ende de vader.

20 Hebr. naem mijner heyligheyt, Dat is, mijnen heyligen naem, na welcken sy genoemt zijn.

21 Door onbeschaemde onkuysheyt te onteeren, ende verachtelick te maken.

8

Ende sy ²² leggen sich neder by elcken altaer op de ²³ verpandde kleederen, ende drincken den wijn der ²⁴ geboeteden, [in] het huys harer goden.

22 Hebr. buygen sich, Dat is, sy zijn soo onbeschaemt, dat sy alle boosheyt aen den nootdruftigen gepleeght hebbende, dan noch in de Tempelen harer afgoden derven verschijnen, om aldaer met haer onrechtveerdigh gewin te proncken, ende daer van op hare afgodische feestdagen te bancketteeren, verswarende haer gewelt door afgoderije, ende de afgoderije door haer gewelt.

23 Die aen hen versett zijn, die sy te pande hebben genomen. Siet Exod. cap. 22. vers 26.

24 Dat is, dien sy koopen voor de voeten der gener, die sy onschuldigh hebben veroordeelt.

9

Ick daer-en-tegen hebbe den ^{b 25} Amoriter voor haerlieder aengesichte verdelght; ²⁶ wiens hooghte was als de hooghte der cederen, ende hy was sterck als de eycken: maer ick hebbe sijne ²⁷ vrucht van boven, ende sijne wortelen van onderen verdelght.

b Num. 21.24. Deut. 2.31. Iosu. 24.8.

25 Dat is, de Canaanitische Heydensche volcken, alsoo somtijts genoemt na de principaelste natie, namelick, Amoriters.

26 Verbloemde manieren van spreken. siet Num. 13. versen 28, 32, 33.

27 Maniere van spreken, beteeckenende de uyterste ruïne. Siet Hose. cap. 9. op vers 16.

10

Oock heb ick u-lieden uyt ^c Egyptenlant opgevoert: ende ick heb u veertigh jaer in de woestijne geleydet, op dat ghy des Amoriters lant erflick besatet.

c Exod. cap. 12. vers 51.

11

Ende ick hebbe [sommige] uyt uwe sonen tot Propheten verweckt, ende uyt uwe jongelingen tot ²⁸ Nazireen: ²⁹ en is dit niet alsoo, ghy kinderen Israëls, spreeckt de HEERE?[kolom]

28 Siet Numer. cap. 6. op vers 2.

29 Als of Godt seyde: Immers is dit waer, ende ghy en kondt het selfs niet ontkennen.

12

Maer ghylieden hebt den Nazireen ³⁰ wijn te drincken gegeven: ende ghy hebt ³¹ den Propheten ^d geboden, seggende; ³² Ghy en sult niet propheteeren.

30 Tegen Godts uytgedruckte bevel, Num. 6.3. om hem te tergen, ende met alle Godtsaligheyt te spotten.

31 Hebr. aen, over, of, tegen den Propheten geboden, D. hen verboden. Alsoo wort het woort gebieden somtijts gebruyckt. siet Genes. 2. vers 16. Levit. 4.2. Deut. 2. vers 37. ende 4.23. met d’aenteeck.

d Amos 7.12, 13.

32 Vergel. Ies. 30. vers 10. Ierem. 11. vers 21. ond. 7.13.

13

Siet, Ick sal ³³ uwe plaetsen drucken: gelijck als een wagen druckt, die vol garven is.

33 Dat is, het lant met de inwoonders, met mijne straffende hant, door den vyant, soo perssen ende benauwen, gelijck een volgeladene wagen met koorn druckt ende perst dat gene, ofte den genen, dien deselve overrijdt. Vergelijckt onder 6.14.

14

³⁴ Soo dat de snelle niet en sal ontvlieden, ende de stercke sijne kracht niet ³⁵ verkloecken: ende een heldt en sal sijne ³⁶ ziele niet bevrijden.

34 Hebr. ende de toevlucht sal van den snellen, of, lichten, (T.w. op de voeten, als in het volgende vers) vergaen, of, verloren zijn.

35 Hy sal sijne kracht niet konnen gebruycken, of, soo hyse aenleyt, ’t sal vergeefs zijn.

36 D. leven. siet Genes. 19. op vers 17. alsoo in ’t volgende vers.

15

Ende die den boge handelt en sal niet ³⁷ bestaen; ende die licht is op sijne voeten, en sal sich niet bevrijden: oock en sal, die te peerde rijdt, sijne ziele niet bevrijden.

37 Of, blijven staen, die andersins een kloeck ende dapper krijghsman plagh te zijn.

16

Ende de ³⁸ kloeckhertighste onder de helden, sal te dien dage ³⁹ naeckt henen vlieden, spreeckt de HEERE.

38 Hebr. de stercke sijns herten, ofte, die sterck [is met] sijn herte. Vergelijckt Psalm 76. vers 6.

39 Wapen ende kleet wech werpende, om te lichter op de vlucht te zijn.