Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxv. Capittel.

Prophetie van de uyterste verwoestingen der Edomiten, om haren gedurigen bitteren haet ende lasteringen tegen Godts volck, ende hare vreughde over desselven elenden. [kolom]

1

WYders geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende:

2

Menschen kint, ¹ sett u aengesichte tegen ² het geberghte Seïr: ende propheteert tegen het selve.

1 Siet boven 6. op vers 2.

2 Het berghachtigh lant der Edomiten, Esaus nakomelingen. siet boven 25. versen 8, 12, etc.

3

Ende seght tot het selve; Alsoo seyt de Heere HEERE; Siet ick ³ [wil] aen u, ô geberghte Seïr: ende ick sal mijne ⁴ hant tegen u uytstrecken, ende sal u stellen [tot] eene verwoestinge ⁵ ende eenen schrick.

3 Als boven 13.8.

4 Siet boven 14. op vers 9.

5 Of, tot de uyterste verwoestinge, of, ontsettinge: ofte, verwoestinge ende verwoestinge, als boven cap. 33. vers 28. ende hier onder vers 7.

4

Ick sal uwe steden stellen [tot] eensaemheyt, ende ghy sult eene verwoestinge worden: ende sult weten, dat ick de HEERE ben.

5

Om dat ghy een ⁶ eeuwige ^a vyantschap hebt; ende hebt de kinderen Israëls doen ⁷ wechvloeijen door ⁸ het gewelt des sweerts: ter tijt hares ⁹ verderfs, ter tijt der ¹⁰ uyterste ongerechtigheyt.

6 Hebr. vyantschap der eeuwigheyt, Te weten, tegen mijn volck. Vergel. bov. 25. vers 12. etc. Amos 1. vers 11.

a Ezech. 25.15.

7 Of, gestort, D. haer bloet, als water door moorderijen vergoten, ende doen wech vloeijen. Vergel. Psalm 63.11. ende Ierem. 18.21. met d’aenteeckeninge.

8 Hebr. de handen des sweerts. Siet Iob 5. op vers 20.

9 Of, onderganghs, door de Chaldeen, die de Edomiten geholpen of aengehitst hebben om Ierusalem in den gront uyt te roeijen. Siet Psalm 137.7.

10 Hebr. ongerechtigheyt des eyndes, of, des uytersten. siet bov. 21. op vers 25.

6

Daerom, [soo waerachtigh als] ick leve, spreeckt de Heere HEERE; ick sal u voorseker ten ¹¹ bloede bereyden, ende het ¹² bloet sal u vervolgen: alsoo ghy het ¹³ bloet niet en hebt gehaet, sal u het bloet oock vervolgen.

11 D. om gedoot of vermoort te worden. siet Gen. 4. op vers 10. ende bov. 16. vers 36. ende 21.32. Of, ick sal u tot bloet maken, D. u alsoo toerichten, dat het lant vol van u eygen bloet, ende (om soo te spreken) niet als louter bloet sal zijn.

12 D. dootslagh ende moort, ende voorts, de dootslagers. Ofte, het bloet sal u navolgen, als over al gestort zijnde ende vloeijende.

13 D. moort ende dootslagh mijns volcks met lust hebt aengesien, ende gevordert.

7

Ende ick sal het geberghte Seïr tot de ¹⁴ uyterste verwoestinge stellen: ende ick sal uyt het selve uytroeijen ¹⁵ dien dieder doorgaet, ende dien die weder keert.

14 Of, enckele verwoestinge, als vers 3. hoewel de Hebreeusche woorden (zijnde van eenen oorspronck) een weynigh verschelen.

15 Ick sal het soo woest maken, datter niemant woonen noch in of uyt gaen sal.

8

Ende ick sal sijne bergen met sijne verslagene vervullen: ¹⁶ uwe heuvelen, ende uwe dalen, ende alle uwe stroomen, ¹⁷ in deselve sullen de verslagene van den sweerde ¹⁸ liggen.

16 O Edom.

17 Ofte, op, by.

18 Als bov. 6.7.

9

[Tot] ¹⁹ eeuwige verwoestingen sal ick u stellen, ende uwe steden en sullen niet ²⁰ bewoont worden: alsoo sult ghy weten dat ick de HEERE ben.

19 Hebr. vervvoestingen der eeuwigheyt.

20 And. vveder keeren. De sin is, Datse niet herbouwt sullen worden om te bewoonen.

10

Om dat ghy seght, Die ²¹ twee volcken, ende die twee landen sullen my geworden, ^b ende ²² wy sullense erflick besitten, ²³ al ware schoon de HEERE daer.

21 Iuda, ende de tien stammen.

b Psal. 83.13.

22 Siet onder 36.5.

23 Of, of schoon de HEERE daer gevveest is, D. gewoont heeft. De sin is, Over Godt, over al, (als godtloose vyanden spreken) sy sullen voor ons zijn, wy zijnder nu de naeste toe, niemant salse ons konnen ontwenden. And. daer de Heere gevveest is, verstaende dit van Iuda, daer des Heeren Tempel geweest was. Vergelijckt onder 36.2. met de aenteeck.

11

Daerom, [soo waerachtigh als] ick leve, spreeckt de Heere HEERE, Ick sal oock handelen, na uwen toorn, ende na uwe nydigheyt, ²⁴ die ghy uyt uwen haet tegen hen hebt te wercke gestelt: ende ick sal by ²⁵ hen bekent worden, wanneer ick u sal ²⁶ gericht hebben.

24 Ofte, gelijck ghy met, ofte, tegen haer gehandelt hebt.

25 By mijn volck, die alsdan sullen bevinden dat ick haer vrient ben, als ick hare doot-vyanden sal hebben uytgeroeyt.

26 Dat is, gestraft.

12

Ende ghy sult weten, ²⁷ dat ick, de HEERE, alle uwe lasteringen gehoort hebbe, die ghy tegen de bergen Israëls gesproken hebt, seggende, Sy zijn verwoest: sy zijn ons ter ²⁸ spijse gegeven.

27 Ofte, dat ick de HEERE [ben, ende dat] ick, etc.

28 Siet Deut. 31. op vers 17.

13

Alsoo hebbet ghy u met uwen mont tegen my ²⁹ groot gemaeckt, ende uwe woorden tegen my ³⁰ vermenighvuldight: Ick heb ’t gehoort.

29 D. stout ende trotz tegen my gesproken, my met pocchen ende snorcken als gebraveert. Siet van dese maniere van spreken Psalm 35. op vers 26.

30 D. veel gesnaters tegen my gevoert. Het Hebr. woort athar ofte gnathar heeft de beteeckeninge van menighte, ofte, overvloet van woorden, ofte saken, meest in het goede, wanneer het genomen wort van veel smeecken ende ernstigh, ofte, heftigh bidden, (daer in menighte van woorden gebruyckt wort) ofte overvloet van allerleijen zegen. siet Genes. 25.21. Exod. 8.8. etc. Ierem. 33.6. maer hier van de trotze Edomiters, in het quade, van veel gesnaters ende gesnaps, gelijck wanneer yemant (als men seyt) de vlagge voert. Alsoo is het boven 8.11. gebruyckt van den overvloet des afgodischen reuckwercks.

14

Alsoo seyt de Heere HEERE, ³¹ Gelijck het gantsche lant verblijdt is, ³² [alsoo] sal ick u de verwoestinge aen doen.

31 Gelijck het gantsche lant der Edomiten sich verheught heeft over Israëls verwoestinge, alsoo sal ick haer gantsche lant daerom oock weder verwoesten. Siet het volgende vers. Anders, als de gantsche aerde verblijdt is, [dan] sal ick, etc. Dat is, als’er over al blijdtschap sal wesen over de weldaden, die ick mijnen volcke sal bewijsen, principalick door den Messiam, dan sult ghy geplaeght ende verwoest zijn.

32 Dit woordeken is hier tot vervullinge van den sin ingevoeght uyt het volgende vers.

15

³³ Gelijck ghy u verblijdt hebt over de ³⁴ erffenisse des huyses Israëls, om datse ver-

33 Hebr. na uvve blijtschap. Vergelijckt boven vers 11. ende elders dickwils.

34 Over de verwoestinge van het lant Canaan, dat ick Israël (ende niet u) ten erve gegeven hebbe.

[fol. 84r]

woest is, alsoo sal ick aen u doen: Het geberghte Seïrs, ende ³⁵ gantsch Edom, sal geheel eene verwoestinge worden: ende sy sullen weten, dat ick de HEERE ben.

35 Gelijck ’t gantsche lant Edom over Israëls elende gejuycht heeft, als in het voorgaende vers geseyt is.