Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxj. Capittel.

Godt beveelt den Propheet seer scherp te propheteeren tegen Ierusalem, den Tempel, ende het gantsche lant, hoogen ende leegen, van het sweert des Heeren, waer over de Propheet, den volcke tot een teecken, moet suchten ende misbaer drijven, versen 1, 2. etc. Voorseyt dat de Koningh van Babel in beraet sal staen, of hy eerst Ierusalem, of het lant der Ammoniten sal aentasten, doch dat hy eerst sal trecken na Ierusalem, om hare meyneedigheyt, 18. Prophetie tegen het Koninckrijck van Iuda, ende van de komste Christi, 26. Item, tegen de Ammoniten, 28.

1

ENde des HEEREN woort geschiedde tot my, seggende:

2

Menschen kint, ¹ set u aengesichte tegen Ierusalem, ende ² drupt tegen ³ de heylighdommen, ende propheteert tegen het ⁴ lant van Israël.

1 Siet boven 20. op vers 46.

2 D. stelt leere, straffe, ende vermaninge voor. Siet Deut. 32. op vers 2.

3 Verst. den Tempel des Heeren, over den welcken de Ioden alsoo roemden, ende pochten, als of hy niet en hadde konnen uytgeroeyt worden, Ierem. 7.4. Het getal van vele wort gebruyckt, om dat desen Tempel verscheydene deelen hadde. siet Levit. 26. op vers 31.

4 Verstaet het lant van Iuda, het welcke een deel was des lants Canaan, dat de Heere den Israëliten tot haer erfdeel belooft hadde. Siet boven 6. op vers 2.

3

Ende seght tot het lant van Israël, Alsoo seyt de HEERE, Siet ⁵ ick [wil] aen u; ende ick sal mijn ⁶ sweert uyt sijne scheede trecken: ende ick sal van u uytroeijen den ⁷ rechtveerdigen, ende den godtloosen.

5 Als of de Heere seyde: De Babyloniers en hebbent niet alleen tegen u, maer ick selve ben uwe wederpartije, bereyt om u te verderven. siet boven 13.8.

6 Menschelicker wijse van Godt gesproken, als oock Levit. 26.33. Sweert voor de straffe der oorloge, Levit. 26.6. Somtijts schijnt het noch andere straffe te begrijpen, als Iob 19.29. gelijck de oorloge een zee van alle plagen is. siet oock Psalm 22. op vers 21.

7 Verstaet, den rechtveerdigen in den schijn, ende niet in de waerheyt, als boven 3.20. siet de aent. Ofte den rechtveerdigen in vergelijckinge met den godtloosen, die onrechtveerdiger is. Die min godtloos is, wort gerechtveerdight van den genen, die godtlooser is, D. rechtveerdiger geacht ten aensien van hem. siet bov. 16.51, 52. Soo men het woort rechtveerdigh verstaen wil van den waren vromen, soo wort hy met den godtloosen gestraft, om dat hy by den selven blijft, hoewel de vrome niet en vergaet gelijck de godtloose. Vergel. Apoc. 18.4.

4

Om dat ick [dan] van u uytroeijen sal den rechtveerdigen, ende den godtloosen; daerom sal mijn sweert uyt sijne scheede uyt gaen ⁸ tegen alle vleesch, van ’t Zuyden [tot] het Noorden.

8 Siet bov. 20. op versen 47, 48.

5

Ende alle vleesch sal weten, dat ick de HEERE mijn sweert uyt sijne scheede getrocken hebbe: het en sal ⁹ niet meer weder keeren.

9 D. niet weder in de scheede gesteken worden: D. niet ophouden te verderven, voor dat het mijne volle wrake sal uytgevoert hebben.

6

Maer ghy, menschen kint, ¹⁰ sucht: sucht voor ¹¹ hare oogen met ¹² verbrekinge der lendenen, ende ¹³ met bitterheyt.

10 T.w. om af te beelden, het gekerm, ende gehuyl, dat de Ioden souden maken, als sy de tijdinge krijgen souden van de aenkomste der Chaldeen.

11 T.w. des volcks, by het welcke ghy woont. Want de daet des Propheten moeste de Gemeynte een seker voorteecken zijn van de straffen, die over de Ioden in Iudea, ende Chaldea komen souden.

12 D. met sulcke sware ophalinge des adems uyt de diepte des lijfs, ende met soodanigen gangh, ende wringinge der leden, als of hem de lendenen verbroken waren.

13 D. met seer innerlicke smertende droefheyt. Vergel. 2.Reg. 4. op vers 27.

7

Ende het sal geschieden, als sy tot u seggen sullen, Waerom sucht ghy? dat ghy seggen sult, Om het ¹⁴ geruchte; want het komt: ende alle herte ¹⁵ sal ^a versmelten, ende alle handen ¹⁶ sullen ^b verslappen, ende alle ¹⁷ geest sal ^{18 c} inkrimpen, ende alle ^d knijen [als] water ¹⁹ henen vlieten: siet het ²⁰ komt, ende het sal geschieden, spreeckt de Heere HEERE.

14 D. de sekere tijdinge van de komste der Chaldeen, om u te verderven.

15 T.w. door vreese. Siet Deut. 1. op vers 28. ende Iosu. 2. op vers 11.

a Ierem. 49.23.

16 Door verbaestheyt, ende ontsteltenisse. siet 2.Sam. 4. op vers 1.

b Ierem. 6.24. Ezech. 7.17.

17 D. moedt, ende couragie. siet Prov. 15. op vers 13.

18 D. door het gevoelen sijner elenden, benauwt, geperst, ende gepranght zijn. Het tegendeel is als het herte sich wijt uytbreyt. Psalm 119.32.

c Ezech. 4.17.

d Ezech. 7.17.

19 Hebr. henen gaen, Dat is, hare kracht verliesen. Siet boven cap. 7. op vers 17.

20 T.w. het geruchte recht te voren vermelt.

8

Wederom geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende:

[fol. 76r]

9

Menschen kint, propheteert, ende seght, Alsoo seyt de HEERE: Seght, ²¹ Het sweert, ²² het sweert is ²³ gescherpt, ende oock ²⁴ gevaeght.

21 Verstaet door het sweert de plage der oorloge. Siet Levit. 26. op vers 6.

22 Het woort is verdobbelt, om de grootheyt, ende sekerheyt der sake, die verhaelt wort, mitsgaders de beweginge des genen, die het verhael doet, uyt te drucken, als oock om de gene, dien het verhael aengaet, tot hertelicke beweginge te verwecken. Vergel. 2.Reg. 4.19. Ies. 26. vers 5. Ierem. 4.19. ende onder vers 28.

23 T.w. om u te straffen, ende te verderven.

24 D. schoon, net, ende cierlick gemaeckt.

10

Het is gescherpt, op dattet ²⁵ eene slachtinge slachte; het is gevaeght, op dattet ²⁶ eenen glinster hebbe: ²⁷ of wy [dan] sullen vrolick zijn? ²⁸ het is ²⁹ de roede ³⁰ mijns soons, ³¹ die ³² alle hout ³³ versmaet.

25 Verstaet hier door, de doodinge, ende vermoordinge der Ioden door het sweert, ende de wapenen der Chaldeen. Het Hebr. woort is oock soo genomen, Psal. 37.14. Ies. 34. vers 6. Ierem. 25.34. Anders beteeckenet de slachtinge der beesten ter spijse, ende voedinge des menschen, Genes. 43.16. Prov. 9.2. Siet de aenteeckeninge.

26 D. bequaem zy om te verschricken, ende te vermoorden. Vergel. Deut. 32.41. Iob 20.25. ende de aenteeckeninge.

27 Sommige nemen dit voor de woorden des Propheten tot den Ioden, met dewelcke hy reden geeft, waerom men moeste suchten, gelijck hem belast was boven vers 6. N. om datter geen oorsake en was van blijdtschap, maer wel van swaer suchten. Hebr. ofte wy sullen vrolick zijn.

28 T.w. het voorgemelde sweert. Dit zijn de woorden Godts tot den Propheet.

29 D. de geessel, ofte straffe. siet Iob 9. op vers 34.

30 D. daer ick mijnen sone mede kastijde, T.w. mijn volck Israël, het welcke soo genaemt wort ten aensien van het verbont der genade. siet Exod. 4.22. ende de aenteeck. Ofte verstaet den natuerlicken, ende eeuwigen Sone Godts, door den welcken de Vader sijne oordeelen uytvoert, Psalm 2.7, 8, 9, 12.

31 T.w. roede.

32 Sommige, alle geboomte, D. alle menschen, die in Iuda overigh waren, hooge, ende leege, Vorsten, ende de Gemeynte. siet onder vers 12.

33 D. soo sterck, ende taey is, datse tegen geen hout, hoe hardt dat het oock zy, met slaen en wort gebroken. And. de stamme mijns soons versmaet alle hout, D. mijn volck en vraeght na geene vaderlicke kastijdinge, daerom sal ick met het sweert straffen.

11

Ende ³⁴ hy heeft ³⁵ hetselve te vagen gegeven, op dat men’t met de hant handelen soude: dat sweert is gescherpt, ende dat is gevaeght, om ’t selve inde hant ³⁶ des dootslagers te geven.

34 Namelick Godt.

35 T.w. sweert.

36 D. des Koninghs van Babel ende sijns heyrlegers.

12

Schreeuwt, ende huylt, ô menschen kint; want ³⁷ het selve sal zijn ³⁸ tegen mijn volck, het sal zijn tegen alle de Vorsten Israëls: ^{e 39} verschrickingen sullen van wegen het sweert by mijn volck zijn; daerom ^{40 f} klopt op de heupe.

37 T.w. dat gescherpt, ende gevaeght sweert.

38 T.w. om dat te verdelgen, ende uyt te roeijen.

e Ezech. 7.27.

39 And. sy, T.w. de voorgemelde Vorsten, sullen in het sweert nedergestooten worden met mijn volck, D. sullen in ’t sweert vallen, ende door oorloge omkomen.

40 T.w. tot een teecken van groote droefheyt. siet Ierem. 31.19.

f Ezech. 6.11.

13

Als’er ⁴¹ beproevinge ^g was, ⁴² wat was ’t doe? ⁴³ souder dan ⁴⁴ oock geen ⁴⁵ versmadende roede ⁴⁶ zijn? spreeckt de Heere HEERE.

41 T.w. waer door ick mijn volck hier te voren beproeft hebbe door de Chaldeen, ende andere vyanden, diese seer geplaget hebben, 2.Reg. 23.33. ende 24.1, etc. 2.Chron. 36.3. etc. And. indien het een beproevinge ware, wat soude’t zijn? en soude hy [evenwel] niet een versmadende stamme zijn?

g Iesa. 1.5. Ierem. 6.28. etc.

42 D. wat heeft het geholpen, Te weten, tot verbeteringe mijnes volcks? hy wil seggen, niet met allen.

43 And. soude’t dan (T.w. mijn volck) oock [onder] de versmadende roede niet zijn!

44 T.w. nadien het volck sich langhs soo erger aenstelt.

45 Siet boven op vers 10.

46 Door dewelcke sy na behooren gestraft worden.

14

Daerom ghy menschen kint, propheteert; ende ⁴⁷ slaet hant tegen hant: want het sweert sal verdobbelt worden ⁴⁸ ten derden male, ’t is het sweert ⁴⁹ der gener die verslagen sullen worden: Het is het sweert der ⁵⁰ Grooten, die verslagen sullen worden, dat ⁵¹ tot hen in de binnenste kameren indringen sal.

47 D. slaet de handen te samen, Te weten, tot een teecken van ontsteltenisse ende droefheyt over de moetwillige verkeertheyt der Ioden, ende van haren schrickelicken ondergangh. Alsoo boven 6.11. siet de aent. Het kan oock zijn, dat den Propheet dit hantklappen bevolen wort, om te beteeckenen hoe dat de Chaldeen malkanderen ophitzen souden, om de Ioden aen te vallen. Vergel. het volgende 17 vers ende onder 22.13.

48 D. dickwils gebruyckt worden om de Ioden te verderven. Ofte verstaet dit van drie groote slachtingen, die de Chaldeen onder de Ioden gedaen hebben. siet van de eerste, 2.Reg. 25.5, 6, 7. Ier. 52.8, 9, 10, 11. van de tweede, 2.Reg. 25.8, 9, 10. etc. Ier. 52.12, 13, 14. etc. ende van de derde, die na de doot van Gedalia onder de Ioden, die in Egypten gevlucht waren, van de Chaldeen oock gedaen is. siet Ierem. de Capp. 41. 42. 43. 44. 45. 46.

49 D. ’t welck vele menschen verslaen, of ombrengen sal.

50 D. daer mede niet alleen geringe, ende gemeene lieden, maer oock Heeren, ende Vorsten verslagen sullen worden. siet van ’t woort Grooten, aldus genomen, 2.Reg. 5.1. ende 10.6. ende d’aent.

51 D. tot de gene, die sich in de verborgenste plaetsen versteken sullen, om het sweert te ontgaen. Vergel. 1.Reg. 20.30. ende 22.25. Hebr. dat tot hen in ’t binnenste inkameren sal, of, is inkamerende.

15

Ick hebbe de ⁵² punt des sweerts geset tegen alle ⁵³ hare poorten, op dat het herte ⁵⁴ versmelte, ende ⁵⁵ de aenstooten vermenighvuldigen: ⁵⁶ ach ^{h 57} het is toegemaeckt ⁵⁸ op dattet glinstere; het ⁵⁹ is ingewonden om te slachten.

52 Ofte, scherpte, of, glantz. Andere vertalen het woort, schrick, slachtinge, of, geroep. Het en wort maer hier gevonden.

53 D. tegen hare steden, sterckten, dewelcke hier voortijden bestonden in hare poorten. siet Genes. 22. op vers 17.

54 D. door anghst, ende vreese verga, ende alle kracht verliese. Alsoo Ios. 2.9, 24. Iob 30.22.

55 D. occasien van vallen, daer in sy sich storten, ende verderven sullen, soeckende wel de perijckelen te ontkomen, ende haer leven te behouden: maer souden sich van het een ongeluck in’t andere vinden. Vergel. bov. 7.19.

56 Dit zijn de woorden des Propheten, beklagende d’elende sijns volcks.

h Onder vers 28.

57 T.w. het sweert.

58 Hebr. ter glinsteringe, D. op dattet bequaem zy, om de moetwillige Ioden te verschricken, ende te verderven. Vergel. bov. vers 10. ende ond. vers 28.

59 D. wech geleght om het selve ter slachtinge gereet te hebben. Anders, gescherpt.

16

⁶⁰ Houdt u by een [ô sweert] keert u rechts om, schickt u, keert u slinghs om, ⁶¹ waer henen u aengesichte gestelt is. [kolom]

60 Hebr. houdt u by een, gaet ter rechter hant, schickt u, gaet ter slincker hant. siet van dese maniere van spreken, Psalm 45. op vers 5. De Heere spreeckt hier het sweert toe, als of het de krijghsman ware, die het gebruycken moeste. Siet Iob 14. op vers 7. Hy beveelt het, dattet sich voege, ende t’samen vereenige met de andere sweerden, ofte krijghslieden sijner bende, om met eenen moedt, ende kracht den vyant op het lijf te vallen, het zy ter rechter, ofte ter slincker hant.

61 D. tot welck deel, ofte oort van Iudea het soude mogen wesen dat ghy gelast zijt, om daer moorderije, ende verwoestinge aen te richten. Spaert niet, nochte niemant.

17

Ende ick selve sal oock mijne hant tegen mijne hant ⁶² slaen, ende ⁶³ mijne grimmigheyt doen rusten: Ick de HEERE hebbe’t gesproken.

62 T.w. om de Chaldeen moedt te geven, aen te hitzen, ende op te jagen tot het verderven ende uytroeijen der Iodischer natie. siet boven de aent. op vers 14. Verstaet, dat dit soo blijcken soude door de uytkomste der sake, dat het doen der Chaldeen met Godts rechtveerdigen wille over een quam.

63 Dat is, mijnen moedt aen u koelen, ende mijnen toorn aen u verzadigen. Vergel. boven 5. op vers 13.

18

Wederom geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende:

19

Ghy nu, menschen kint, ⁶⁴ stelt u ⁶⁵ twee wegen voor, waer door het sweert des Koninghs van Babel kome: uyt ⁶⁶ een lant sullense beyde voort komen, ende kiest eene ⁶⁷ zijde; kiestse ⁶⁸ aen het hooft van den wegh der stadt.

64 T.w. mits op een tafereel af te malen, ende uyt te drucken, als bov. 4. versen 1, 2.

65 T.w. beyde voort komende uyt het lant van Babylonien: waer van de eene was ter rechter hant, om in Iudea te komen, de andere ter slincker hant, om te komen in der Ammoniten lant. Nebucadnezar nu, beraetslaeghde sich, welck lant hy in desen tocht eerst aentasten soude, het welck hier met dese twee wegen beteeckent wort.

66 T.w. Babylonien. Ofte, uyt eenes lant, Dat is, des Koninghs van Babel.

67 Hebr. hant. siet Prov. 8.3. ende de aent. Verstaet van waer de Koningh van Babel in ’t Iodische lant invallen soude.

68 D. aen het begin des tweeweghs, T.w. aen den wegh, die na de stadt van Ierusalem loopt. Het is eene Prophetie, dat Nebucadnezar eerst het Iodische lant soude sien aen sich te brengen, om daer na de Ammoniten te overweldigen.

20

Ghy sult eenen wegh voorstellen, waer door het sweert inkomen sal tegen ⁶⁹ Rabba der kinderen Ammons, ofte tegen Iuda, tot de vaste [stadt] Ierusalem.

69 Siet 2.Sam. cap. 11. op vers 1.

21

Want de Koningh van Babel ⁷⁰ sal aen de ⁷¹ weghscheydinge ⁷² staen, aen ⁷³ het hooft van de twee wegen, om ⁷⁴ waersegginge te gebruycken: hy sal sijne pijlen ⁷⁵ slijpen, hy sal de ⁷⁶ Teraphim ⁷⁷ vragen, hy sal de ⁷⁸ lever besien.

70 T.w. als hy met een heyrleger uyt sijn lant zuydwaert optrecken sal, om eenen krijghs-tocht te doen. In het Hebreeusch wort de voorleden tijt gebruyckt, heeft gestaen, om te toonen de sekerheyt deses verhaels, als of alreede geschiet ware.

71 Hebr. moeder des weghs. Verstaet een tweesprongh, ofte tweewegh, die in twee wegen gedeelt wort. De weghscheydinge is eene moeder der wegen genaemt, om dat daer uyt andere wegen voort komen, gelijck uyt eene moeder kinderen.

72 T.w. gelijck een die twijffelt, welcken wegh hy in gaen sal, namelick die ter rechter hant leyt, ofte die leyt ter slincker hant.

73 Dat is, het begin, den ingangh. siet bov. 16.25. ende de aenteeck.

74 Hebr. waersegginge te waerseggen, D. waersegginge te gebruycken, ofte met waersegginge om te gaen. siet van het woort waersegginge, Prov. cap. 16. op vers 10. De sin is, dat hy de konste sijner afgodischer waersegginge soude in het werck stellen, om te sien welcken wegh hy ingaen soude.

75 T.w. ten eynde datse hem, als hy die na sijne superstitieuse maniere gebruyckt soude hebben, te verstaen mochten geven welcken wegh hy kiesen soude. Andere vertalen het woort, pijlen, messen, dewelcke gevaeght ende genettet wierden, als men vele offerhanden daer mede gedaen hadde, uyt dewelcke de Heydenen hare waerseggingen maeckten.

76 Siet Genes. 31. op vers 19.

77 T.w. om raet.

78 T.w. harer geslachtede beesten. Uyt de gestaltenisse nu der lever, oordeelden sy na hare afgodische superstitie, wat hen te doen, ofte te laten stont.

22

De waersegginge sal aen sijne rechterhant zijn ⁷⁹ op Ierusalem, om ⁸⁰ Hooftmannen ⁸¹ te stellen, om ⁸² den mont te openen in het dootslaen, om ⁸³ de stemme op te heffen met gejuych, om ⁸⁴ stormrammen te stellen tegen de poorten, om ⁱ sterckten op te werpen, om bolwercken te bouwen.

79 D. de waersegginge sal uytwijsen, dat Nebucadnezar de rechter hant moeste kiesen, om Ierusalem eerst te belegeren.

80 Het Hebreeusch woort is alsoo genomen, 2.Reg. 11.4. maer in het volgende van dit vers beteeckent het stormrammen, gelijck oock boven 4.2.

81 D. de belegeringe tegen Ierusalem aen te grijpen, ende te ordineeren.

82 Dat is, met groot geroep de krijghslieden tot het vermoorden, ende verderven der Ioden aen te drijven, ofte, tot openinge, van eenigh gat in den muer, waer door sy mochten inbreken. Het volgende woort, gejuych, kan oock overgeset worden, een gebroken geklanck.

83 D. met een vreeslick veltgeschrey de vyanden te verschricken, ende de stadt aen te vallen.

84 Siet bov. 4. op vers 2.

i Ezech, 4.2. ende 17.17.

23

⁸⁵ Dit sal ⁸⁶ hen ⁸⁷ in hare oogen als een ⁸⁸ ydel waerseggen zijn, [om datse] met eeden be-eediget zijn ⁸⁹ onder hen: maer ⁹⁰ hy sal der ⁹¹ ongerechtigheyt gedencken, op ⁹² datse ⁹³ gegrepen worden.

85 D. dese uwe Prophetie.

86 T.w. den Ioden.

87 D. in haer oordeel. siet Iob 18, op vers 3.

88 Hebr. een vvaerseggen der ydelheyt, ofte, leugen. Vergel. onder vers 29.

89 Namelick, de Ioden met den Egyptenaren, ofte oock andere omliggende volckeren, die den Ioden met den eedt belooft hadden, datse deselve tegen de Chaldeen beschermen souden. Sommige verstaen het van den eedt met dewelcke sy aen den Koningh van Babel verplicht waren: uyt het volgende.

90 Namelick, de Koningh van Babel.

91 Verstaet de ontrouwe, ende meyneedigheyt, die de Koningh Zedekia in het breken des verbonts, gemaeckt met Nebucadnezar, bewesen hadde.

92 Namelick, de Ioden in Ierusalem woonende, ende daer onder sorteerende.

93 Ofte, gevangen, ofte, ingenomen vvorden, D. door wapenen overwonnen, overweldiget, ende gevangelick wech gevoeret worden.

24

Daerom seyt de Heere HEERE alsoo: Om dat ghylieden uwer ongerechtigheyt ⁹⁴ doet gedencken, door dien uwe overtredingen ontdeckt worden, soo dat uwe sonden gesien worden in alle uwe handelingen: om dat uwer gedacht wort, sult ghy met de ⁹⁵ hant gegrepen worden.

94 T.w. my, ende den Koningh van Babylonien doet ghyse gedencken, mits in uwe meyneedigheyt moetwillighlick, ende openbaerlick voort te gaen; ende daer in u te verstercken door nieuwe verbonden, die ghy met andere volckeren tegen den Koningh van Babel hebt opgericht.

95 T.w. Nebucadnezars, Dat is, door sijn machtigh heyrleger.

25

Ende ghy, ⁹⁶ ô onheyligh, ⁹⁷ godtloos Vorst Israëls, wiens ⁹⁸ dagh komen sal, ten ⁹⁹ tijde der uyterste ongerechtigheyt:

96 Hy meynt Zedekia den Koningh van Iuda.

97 Te weten, door afgoderije tegen Godt, meyneedigheyt tegen den Koningh Nebucadnezar, wreetheyt tegen sijne ondersaten, etc.

98 Te weten, uwer straffe, ende onderganghs. Siet Iob 18.20. ende de aenteeck. ende Psalm 37. op vers 13. Item hier onder vers 29.

99 D. als de ongerechtigheyt op het hooghste gekomen ende vol sal zijn, Genes. 15.16. Hebr. ten tijde der ongerechtigheyt des eyndes, ofte, des uytersten, D. d’uyterste ofte eyndelicke ongerechtigheyt: ofte, men kan met sommige door ongerechtigheyt verstaen (als elders) de straffe der ongerechtigheyt ende des eyndes, D. die een eynde met hen sal maken, ofte, die het met hen sal uyt maken. Alsoo onder vers 29. ende 35.5.

26

Alsoo seyt de Heere HEERE;

[fol. 76v]

Doet dien hoedt ¹⁰⁰ wech, ende heft die kroone af: dese en sal ¹ deselve niet wesen; ick sal verhoogen dien, die ² nedrigh is, ende vernederen dien, ³ die hoogh is.

100 T.w. van u hooft. siet van desen hoedt, Exod. 28. op vers 4.

1 D. uwe kroone niet meer wesen, D. ghy en sult niet meer Koningh zijn.

2 Verstaet den Koningh Iojachin, die in de Babylonische gevangenisse was, van wiens verhooginge siet 2.Reg. 25. vers 27, etc.

3 D. Zedekiam, die nu wel Koningh was, maer haest soude gevangen, verblint, ende wech gevoert worden. Siet 2.Reg. 25.6, 7.

27

Ick sal ⁴ die [kroone] ⁵ omgekeert, omgekeert, omgekeert stellen, ja ⁶ sy en sal niet zijn, tot dat hy kome, die ⁷ [daer toe] recht heeft, ende [dien] ick ⁸ dat geven sal.

4 T.w. die kroone, van de welcke in het voorgaende vers gemelt is.

5 D. gantsch uytroeijen, omwerpen, ende verderven. Het selve wort drie mael verhaelt, om de sekerheyt van ’t verhael, ende den yver des Propheten aen te wijsen, als oock om den genen, dien het aengingh, sterckelick te bewegen. Vergel. Ier. 7.4. ende 22. vers 29. Het Hebr. woort is soo genomen, Iesa. 24.1.

6 Dat is, daer en sal geen Koningh zijn uyt de stamme Iuda.

7 T.w. om de kroone te hebben. Dese is onse Heere Iesus Christus, die de ware Sone, ende Successeur is van David.

8 T.w. recht.

28

Ende ghy menschen kint, propheteert, ende seght, Alsoo seyt de Heere HEERE, van de kinderen Ammons ende van hare ⁹ smadinge: soo seght, Het sweert, ¹⁰ het sweert is ¹¹ uytgetrocken, het is ter ¹² slachtinge gevaeght ¹³ om te verdoen, ¹⁴ om te glinsteren:

9 T.w. die sy mijn volck aengedaen hebben: van dewelcke siet ond. 25.6. ende Zeph. 2.8.

10 Van gelijcke verdobbelinge deses woorts, siet bov. op vers 9.

11 Hebr. geopent. siet Psalm 37. op vers 14.

12 T.w. van u, ô Ammoniten, die ghy mede van den Koningh Nebucadnezar afgevallen zijt, ende het verderf niet en sult ontgaen, ofschoon Ierusalem voorgaet.

13 Anders, om te vatten, ofte, te houden.

14 Anders, om de glinsteringe, D. om dattet soo toebereyt is tot glinsterens toe, dattet met de slachtinge oock groote verschrickinge sal aenrichten. Vergel. boven op vers 10.

29

Terwijle ¹⁵ sy ¹⁶ u ¹⁷ ydelheyt sien, terwijle sy u leugen voorseggen; om u op ¹⁸ de halsen te stellen der gener ¹⁹ die van de godtloosen verslagen zijn, ²⁰ welcker ²¹ dagh gekomen was ten tijde der uyterste ongerechtigheyt.

15 Verstaet de valsche Propheten der Ammoniten.

16 Hy spreeckt het Ammonitisch volck toe.

17 Dat is, valscheyt propheteeren, Te weten, van vrede. Want terwijle sy u alsoo plumstrijcken, sullen u de Chaldeen overvallen.

18 D. om vreughde te verwecken over de Ioden, die van de Chaldeen verdruckt zijn, even als ofse deselve verdruckinge niet en hadden te verwachten.

19 Hebr. der verslagene der godtloosen. Verstaet de Ioden die van de Chaldeen vermoort waren.

20 Te weten, verslagenen.

21 Siet boven op vers 25.

30

²² Keert [u sweert] weder in sijn scheede; inde plaetse ²³ daer ghy geschapen zijt, in’t lant uwer ²⁴ wooningen sal ick u ²⁵ richten.

22 D. en wederstaet den Chaldeen niet. Want ten sal u niet helpen. Anders, soude ick [het sweert] weder in sijne scheede keeren? Hy wil seggen, Neen. maer in de plaetse, etc.

23 D. in u vaderlant, daer in ghy geboren zijt.

24 And. uwer handelingen.

25 Dat is, straffen door het sweert der Chaldeen. Siet Genes. 15. op. vers 14.

31

Ende ick sal over u mijne gramschap uytgieten, ick sal tegen u door het ²⁶ vyer mijner verbolgentheyt blasen: ende ick sal u over geven in de hant van ²⁷ brandende menschen, ²⁸ smeders des verderfs.

26 Vergel. bov. 20.47. ende de aent.

27 T.w. van toorn, ende vyantschap. Anders, onvernuftige menschen.

28 D. die meesters, ende konstenaers zijn, om verdervinge aen te rechten.

32

Den vyere sult ghy ²⁹ tot spijse zijn, u ³⁰ bloet sal zijn in het midden des lants: uwer en sal ³¹ niet gedacht worden; want ick de HEERE hebbe het gesproken.

29 Hebr. om te eten, D. om u te eten. Gelijck het vyer het hout verslindt: alsoo sullen de vyanden u verslinden.

30 T.w. wreedelick over al van de vyanden vergoten.

31 T.w. van de menschen. Soo gantsch sult ghy uytgeroeyt worden. Vergelijckt onder 25.10.