Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het Lij. Capittel.

Wederhalinge van Zedekie regeeringe, Ierusalems belegeringe, inneminge, ende verstooringe, met d’oorsaken van dien, ende van het gene sich wijders daer by heeft toegedragen, vers 1, etc. Iojachin wort van Evil Merodach uyt de gevangenisse verlost, ende vriendelick getracteert, 31.

1

¹ ZEdekia was ^a een ende twintigh jaer ² oudt, als hy Koningh wert, ende hy regeerde elf jaer te Ierusalem: ende sijner moeder naem was Hamutal, een dochter van Ieremia, van Libna.

1 Siet 2.Reg. 24. versen 18, 19, 20. ende voorts cap. 25. vers 1. ende het volgende. item bov. 39.1, 2, etc. alwaer dese gantsche historie eerst is verhaelt, die hier wederhaelt wort om redenen op het laetste vers van het voorgaende cap. vermelt: siet de aenteeckeningen op de voorseyde Capp. des tweeden boecks der Koningen.

a 2.Reg. 24.18.

2 Hebr. een soon van een en twintigh jaer.

2

Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN: na alles wat Iojakim gedaen hadde.

3

Want het geschiedde om den toorn des HEEREN tegen Ierusalem ende Iuda, tot dat hy haer van sijn aengesichte wech geworpen hadde: Ende Zedekia rebelleerde tegen den Koningh van Babel.

4

Ende het geschiedde in het ^b negende jaer sijner regeeringe, in de tiende maent, op den tienden der maent, [dat] Nebucadrezar, de Koningh van Babel, quam tegen Ierusalem, hy, ende sijn gantsche heyr, ende sy legerden sich tegen haer: ende sy bouwden tegen haer sterckten rontom.

b 2.Reg. 25.1. Ierem. 39.1.

5

Alsoo quam de stadt in belegeringe: tot in ’t elfste jaer des Koninghs Zedekia.

6

In de vierde maent, op den negenden der maent, als de honger in de stadt sterck wert; ende ’t volck des lants geen broot en hadde:

7

Doe wert de stadt door gebroken, ende alle de krijghslieden vloden, ende trocken uyt des nachts, uyt de stadt door den wegh der poorte tusschen de twee mueren, die aen des

[fol. 60r]

Koninghs hof waren (de Chaldeen nu waren tegen de stadt rontom) ende sy togen [door] den wegh des vlacken velts.

8

Doch het heyr der Chaldeen jaeghde den Koningh na, ende sy achterhaelden Zedekia in de vlacke velden van Iericho: ende al sijn heyr wert van by hem verstroyt.

9

Sy dan grepen den Koningh, ende voerden hem opwaert tot den Koningh van Babel na Ribla, in den lande van Hamath: Die sprack ³ oordeelen tegen hem.

3 Sententien ofte vonnissen over hem, ende de sijne, van wegen hare meyneedigheyt, rebellie, ende ondanckbaerheyt. alsoo boven 39.5.

10

Ende de Koningh van Babel, ⁴ slachtede de sonen van Zedekia voor sijne oogen: ende hy slachtede oock alle de Vorsten van Iuda te Ribla.

4 D. lietse slachten: als doorgaens.

11

Ende hy ⁵ verblinde de oogen van Zedekia: ende hy bondt hem met twee kopere ketenen; alsoo bracht hem de Koningh van Babel na Babel, ende stelde hem in ’t ⁶ gevangenhuys, tot den dagh sijns doots toe.

5 D. liet hem de oogen uytsteken, of, alsoo verderven, dat hy niet en konde sien.

6 Hebr. huys der besoeckingen, of, straffen, opsichten, bewaringen, etc. Daer hy hem liet blijven tot op den dagh sijns doots toe.

12

Daer na in de vijfste maent op den ⁷ tienden der maent (dit jaer was het negentiende jaer des Koninghs Nebucadrezars, des Koninghs van Babel) als Nebuzaradan de Overste der Trauwanten, die ⁸ voor het aengesichte des Koninghs van Babel stont, te Ierusalem gekomen was:

7 2.Reg. 25.8. staet, dat hy op den sevenden der maent te Ierusalem gekomen zy. De vergelijckinge deser verscheydenheyt is, dat hy op den sevenden in de stadt zy aen gekomen, maer op den tienden begonnen heeft sijnen last te verrichten. Waer van in ’t volgende.

8 Die den Koningh diende, oppaste, steeds omtrent hem was: siet Deuter. 1. op vers 38. 1.Reg. 1. op vers 2. Hier voor staet 2.Reg. 25.8. de knecht, ofte, dienaer des Koninghs van Babel: het een verklaert het ander.

13

Soo verbrandde hy het huys des HEEREN, ende het huys des Koninghs: mitsgaders alle huysen van Ierusalem, ⁹ ende alle huysen der Grooten verbrandde hy met vyer.

9 Ofte, te weten, sulcks dat het voorgaende woordeken alle verklaert worde, door, alle huysen der Grooten. Hebr. allen huys des Grooten. And. elck groot huys, D. alle huysen der Grooten, ofte, alle groote huysen, den sin op een uytkomende, want groote huysen den Grooten, ofte Machtigen gemeenlick toe behooren. siet 2.Reg. 25. op vers 9.

14

Ende ’t gantsche heyr der Chaldeen, dat met den Oversten der Trauwanten was, brack alle mueren van Ierusalem rontom af.

15

Van de ¹⁰ armste nu des volcks, ende ’t overige des volcks, die in de stadt over gelaten waren, ende de afvallige, die tot den Koningh van Babel gevallen waren, ende het overige der ¹¹ menighte, voerde Nebuzaradan, de Overste der Trauwanten, gevangelick wech.

10 Hebr. dunheden, of, armoeden. Siet 2.Reg. 24. op vers 14. alsoo bov. 40.7. ende in’t begin van het volgende vers.

11 Hebr. Amon. waer voor 2.Reg. 25.11. staet Hamon, D. menighte, schare volcks: met verwisselinge van een letter. Siet alsoo boven 46. op vers 25.

16

Maer van de armste des lants liet Nebuzaradan, de Overste der Trauwanten, [eenige] overigh, tot wijngaerdeniers ende tot ackerlieden.

17

Voorder braken de Chaldeen de kopere ^c pilaren, die in ’t huys des HEEREN waren, ende de stellingen, ende de kopere zee, die in ’t huys des HEEREN was: ende sy voerden al het koper daer van na Babel.

c Ierem. 27.19.

18

Oock namen sy de potten, ende de schoeffelen, ende de gaffelen, ende de sprenghbeckens, ende de roockschalen, ende alle de kopere vaten ¹² daer men den dienst met dede.

12 Hebr. met devvelcke sy dienden, D. daer men in het huys des Heeren plagh den dienst mede te verrichten, of, die men tot den dienst plagh te gebruycken.

19

Ende de Overste der Trauwanten nam wech, de schalen, ende de wieroockvaten, ende de sprenghbeckens, ende de potten, ende de kandelaers, ende de roockschalen, ende de ¹³ kroesen; ¹⁴ wat geheel gout, ende wat geheel silver was.

13 Siet Exod. 25. vers 29. Num. 4.7.

14 Anders, ende die geheel gout, ende die geheel silver vvaren. Hebr. gout gout, silver silver.

20

De twee pilaren, de eene zee, ende de twaelf kopere runderen, die ¹⁵ in de plaetse der stellingen waren, die de Koningh Salomo voor het huys des HEEREN gemaeckt hadde: het koper daer van, [te weten] van alle dese vaten, was sonder gewichte.[kolom]

15 D. die in die plaetse des Tempels stonden daer de kopere stellingen der waschvaten waren: dese runderen stonden onder de zee. Siet 1.Reg. 7.25, 27

21

Aengaende de ^d pilaren, achtien ellen was de hooghte eenes pilaers, ende een draet van twaelf ellen omvingh hem: ende sijne dickte was vier vingeren, [ende] hy was hol.

d 1.Reg. 7.15. 2.Reg. 25.17. 2.Chron. 3.15.

22

Ende het capiteel daer op, was koper, ende de hooghte des eenen capiteels was ¹⁶ vijf ellen, ende een net, ende granaet-appelen op het capiteel rontom, alles koper: ende ¹⁷ desen gelijck hadde de ander pilaer, met granaet-appelen.

16 2.Reg. 25.17. staet, drie ellen. siet de verklaringe daer van 1.Reg. c. 7. op vers 16.

17 Ofte, met den anderen pilaer ende granaet-appelen was het desgelijcks.

23

Ende de granaet-appelen waren ses ende negentigh, [gesett] ¹⁸ na den wint: alle granaet-appelen waren hondert, over het net rontom.

18 Na de vier winden, soo datter op elcken hoeck noch een was, ende alsoo met de ses en negentigh hondert te samen.

24

Oock nam de Overste der Trauwanten Seraja den Hooftpriester, ende Zephanja den tweeden Priester, ende de drie dorpelbewaerders.

25

Ende uyt de stadt nam hy eenen ¹⁹ hovelingh, die over de krijghslieden gestelt was, ende ²⁰ seven mannen uyt de gene, die des Koninghs aengesichte sagen, die in de stadt gevonden werden, mitsgaders den Oversten Schrijver des heyrs, die het volck des lants ter oorloge op schreef: ende sestigh mannen van het volck des lants, die in het ²¹ midden der stadt gevonden werden.

19 Ofte, kamerlingh. siet Gen. 37. op vers 36.

20 Vergel. 2.Reg. cap. 25. vers 19. met de aenteeckeninge. ende vergel. de maniere van spreken met Matth. 18.10.

21 D. binnen de stadt.

26

Als Nebuzaradan de Overste der Trauwanten, dese genomen hadde; soo bracht hyse tot den Koningh van Babel na Ribla.

27

Ende de Koningh van Babel sloeghse ende dooddese te Ribla, in het lant van Hamath. Alsoo wert Iuda uyt sijn lant gevangelick wech gevoert.

28

Dit is het volck, dat Nebucadrezar gevangelick heeft ²² wech gevoert: In het sevende jaer, drie duysent ende drie ende twintigh Ioden:

22 Verstaet op verscheyden tijden, als het volgende uytwijst. Vergel. boven 6. vers 9.

29

In het achtiende jaer Nebucadrezars, [voerde ²³ hy gevangelick wech] acht hondert, twee ende dertigh ²⁴ zielen uyt Ierusalem:

23 Of, men voerde, etc.

24 D. persoonen. siet Genes. c. 12. op vers 5.

30

In het drie ende twintighste jaer Nebucadrezars voerde Nebuzaradan, de Overste der Trauwanten, gevangelick wech, van de Ioden seven hondert, vijf ende veertigh zielen: Alle zielen zijn vier duysent, ende ses hondert.

31

^{e 25} Het geschiedde daer na in het seven ende dertighste jaer der gevangelicke wechvoeringe Iojachins, des Koninghs van Iuda, in de twaelfde maent; op den ²⁶ vijf en twintighsten der maent; dat Evil-Merodach, de Koningh van Babel, ²⁷ in het [eerste] jaer sijns Koninckrijcks, ’t hooft Iojachins, des Koninghs van Iuda, verhief, ende hem uyt het ²⁸ gevangenhuys uytbrachte.

e 2.Reg. 25.27, etc.

25 Siet 2.Reg. 25. vers 27, etc. ende de aent. aldaer.

26 2.Reg. 25.27. staet, op den seven ende twintighsten: dat men bequamelick aldus kan vergelijcken, dat hy op den vijf en twintighsten zy verlost uyt de gevangenisse, ende dat de Koningh van Babel hem (na dat ondertusschen sijne kleederen verandert waren) op den seven en twintighsten heeft voor sich laten komen, etc.

27 Ofte, in’t jaer als hy Koningh wert.

28 Hebr. huys der besluytinge, ofte, des bedwanghs. siet bov. cap. 37. op vers 4.

32

Ende hy sprack vriendelick met hem; ende stelde sijnen stoel boven den stoel der Koningen, die by hem te Babel waren.

33

Ende hy veranderde de kleederen sijner gevangenisse: ende hy at gedurighlick broot voor sijn aengesichte, alle de dagen sijns levens.

34

Ende aengaende sijne teeringe, eene gedurige teeringe wert hem van den Koningh van Babel gegeven, elck dagelicks bestemde deel op sijnen dagh, tot op den dagh sijns doots; alle de dagen sijns levens.