Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het L. Capittel.

De Heere betuyght, dat hy geen oorsake en is van de verwerpinge der Ioden, maer hare sonden, vers 1. etc. met verhael sijner macht, 2. Christus verhaelt hoe getrouwelick dat hy sijn ampt bedient hebbe, 4. selfs met versmaetheyt ende smerten, 6. door de hulpe sijnes hemelschen Vaders, 7. hy vermaent de geloovige Ioden op den Heere te vertrouwen, 10. ende dreyght de godtloose met de helsche smerten, 11.

1

ALsoo seyt de HEERE, ¹ Waer is ² de scheydbrief van u-lieder moeder, daer mede ickse ³ wech gesonden hebbe? of wie isser van mijne ⁴ schult-eyschers, ⁵ dien ick u verkocht hebbe? siet, om uwe ongerechtigheden zijt ghy verkocht, ende om uwe overtredingen is uwe moeder wech gesonden.

1 Godt spreeckt hier de boose Ioden aen, by dewelcke het eertijts eene wijse was, dat sy hare wijven eenen scheydbrief gaven, als sy na haren sin niet en waren, Deut. 24.1. Alsoo en heeft Godt met het Ioodsche volck niet gehandelt, dat hyse sonder groote oorsake soude na Babel hebben wech gesonden, maer sy hebben grouwelick ende menighmael tegen hem gesondight.

2 Wat het geven van eenen scheydbrief aengaet, siet Deut. 24. op vers 1.

3 D. verlaten hebbe, dat is hier te seggen, gevangelick hebbe wech voeren laten.

4 Of, schultheeren.

5 Het pleeght by de Ioden geoorlooft ende gebruyckelick te zijn, dat een vader die verschuldet was, ende niet betalen en konde, mocht sijn dochter tot eene dienstmaeght verkoopen, Exod. 21.7. ende 2.Reg. 4.1. of schoon de kinderen sulcks niet verdient en hadden: maer alsoo en heeft Godt met de Ioden niet gehandelt, maer hy heeftse om hare ongerechtigheden verkocht, D. in handen der Babyloniers over gelevert.

2

Waerom quam ick, ende ⁶ daer en was niemant? [waerom] riep ick, ende niemant en antwoordde? ^a is mijne hant dus ⁷ gantsch kort geworden, dat sy niet verlossen en kan? of en isser in my geen kracht om uyt te redden? siet, door mijne scheldinge ⁸ make ick de zee drooge, ick stelle de rivieren [tot] eene woestijne, dat haren visch stinckt, om datter geen water en is, ende sterft van dorste.

6 T.w. die mijn woort hoorde, ende gehoorsaemde, doe ick u-lieden door de Propheten mijne dienaers liet tot boete roepen, ende mijne genade aenbieden.

a Num. 11.23. Iesa. 59.1

7 Hebr. kort wordende kort geworden. Als of de Heere seyde, Hebt ghy my daerom niet willen hooren noch gehoorsamen, om dat ghy aen mijne almachtigheyt getwijffelt hebt? als of ick u uyt uwe elende niet soude kunnen verlossen?

8 Gelijck gebleken is aen de roode zee, Exod. 14.21. ende aen de Iordane, Ios. 3.16. Als of de Heere seyde, Dewijle ick sulcks doen kan, soo en ontbreeckt my oock geen macht om u-lieden te redden. Van Godts scheldinge, siet Psalm 9. op vers 6. ende 18.16. ende 104.7.

3

⁹ Ick bekleede den Hemel met ¹⁰ swartheyt, ende stelle ¹¹ eenen sack [tot] sijn decksel.

9 D. ick overtrecke den Hemel met duystere wolcken, als’t my belieft. siet Exod. 20.21.

10 D. donckerheyt.

11 D. een duystere wolcke, als eenen sack, of hayren kleet.

4

¹² De Heere HEERE heeft my een tonge ¹³ der geleerden gegeven, op dat ick wete ¹⁴ met den moeden een woort ¹⁵ ter rechter tijt te spreken: ¹⁶ Hy weckt ¹⁷ alle morgen, ¹⁸ hy weckt my de oore, dat ick hoore, ¹⁹ gelijck die geleert worden.

12 Dit spreeckt de Heere Christus, of de Propheet in Christi name, ende verstaet hier door den Heere HEERE, Godt den Vader.

13 D. der gener, die Godes woort wel neerstelick geleert hebben, ende die door sijnen Geest geregeert worden. siet Matt. 10.19, 20.

14 D. met de gene die in haer gemoet verslagen zijn, die trooste ende verquicke ick. siet Matt. 11.28.

15 Het Hebreeusch woort dat hier gebruyckt wort, beteeckent soo vele, als yets ter rechter, of ter bequamer tijt spreken, ofte doen.

16 D. hy maeckt my gedurighlick mijnes ampts indachtigh, door de inwendige werckinge sijnes Heyligen Geestes, ende hy maeckt my willigh om sijnen wille te doen.

17 Hebr. in morgenstont in morgenstont.

18 D. hy maeckt dat ick sijn woort geerne hoore, ende ’t selve recht verstae, hy onderwijst my neerstelick, als een meester sijnen discipel, my leersaem ende onderdanigh makende.

19 D. met vlijt ende aendacht, gelijck die doen, die wenschen ende begeeren geleert te worden.

5

De Heere HEERE ²⁰ heeft my de oore geopent, ende ^b ick en ben niet wederspannigh, ick en wijcke niet achterwaerts.

20 D. hy heeft my willigh ende bequaem gemaeckt, om te doen dat hy my beveelt.

b Ioan. 14.31. Philip. 2.8. Hebr. 10.5, etc.

6

²¹ Ick geve mijnen rugge den genen die [my] slaen, ende mijne wangen den genen ²² die [my] het hayr uyt plucken: mijn aengesichte en verberge ick niet ²³ voor smaetheden ende ²⁴ speecksel.

21 De sin is, Ick lijde alle leet, smaet ende schande, die men my aen doet, met gedult ende patientie. Siet Matth. 26.67, etc. ende 27.26.

22 Ofte, die [my] de hayren uyt pluckten, ofte, ploten.

23 Ofte, voor menigerley smaet.

24 Siet de aent. Iob 30. op vers 10.

7

Want de Heere HEERE helpt my, daerom en worde ick niet te schande, daerom [kolom] ²⁵ hebbe ick mijn aengesichte gestelt als eenen keysteen, want ick weet, dat ick niet en sal beschaemt worden.

25 D. ick overwinne al het leet dat men my aen doet, met stantvastigheyt. siet gelijcke maniere van spreken Ier. 1.18. ende 15.20. Ezech. cap. 3. versen 8, 9.

8

²⁶ Hy is na by ^c die my rechtveerdight, wie sal met my twisten? laet ons te samen staen: ²⁷ wie heeft eene rechtsake tegen my? ²⁸ hy kome herwaerts tot my.

26 Als of Christus seyde, Godt mijn hemelsche Vader, sal mijne onschult aen den dagh brengen, Namelijck, ten deele door de wonderteeckenen die in mijne doot geschieden sullen, ten deele in mijne opstandinge uyt den grave, ende verhooginge aen sijne rechter hant. Andere nemen de eerste woorden deses vers aldus, als of Christus seyde, Hy staet my by, ende hy verdedight my tegen mijne wederpartijders.

c Rom. 8.32, 33.

27 Ofte, wie heeft met my te rechten? Hebr. wie is een Heere mijnes gerichts. siet Gen. 14. op vers 13.

28 Of, hy naderde tot my. Als of hy seyde, Hy stelle voet by steck.

9

Siet de Heere HEERE helpt my, wie is het ²⁹ [die] my sal verdoemen? siet, ³⁰ sy sullen altemael als een kleet verouden, de motte salse eten.

29 T.w. met rechte. Hebr. godtloos maken sal.

30 T.w. alle mijne tegenpartijders.

10

³¹ Wie isser onder u-lieden, die den HEERE vreest, die ³² na de stemme sijnes knechts hoort? ³³ als hy in de duysternissen wandelt, ende geen licht en heeft; dat hy betrouwe op den name des HEEREN, ende ³⁴ steune op sijnen Godt.

31 Hier spreeckt Christus de vrome ende geloovige Iodenaen.

32 D. mijne stemme, die ick des Heeren knecht ben, als bov. 42.1. ende 49.5.

33 Of, die, D. of hy schoon in elende leeft. Siet Psal. 23.4. siet oock Iesa. 9.1.

34 D. hy verlate sich op dien Godt, die een genaden-verbont met hem heeft opgericht.

11

³⁵ Siet, ghy alle ³⁶ die een vyer aensteeckt, die u met sprancken omgordet: ³⁷ wandelt in de vlamme van u vyer, ende in de sprancken [die] ghy ontsteken hebt; ³⁸ Dat geschiet u ³⁹ van mijne hant, ⁴⁰ in smerte sult ghylieden liggen.

35 Hier spreeckt Christus de valsche leeraers aen, T.w. de Schriftgeleerde ende Pharizeen.

36 D. die wijsheyt voor geeft uyt uwe eygene herten, buyten Godes woort, ’t welck alleen het licht onser voeten is: Meynende door uwe eygene wijsheyt ende macht de elende voor te komen, ofte af te wenden.

37 De sin is, Doet wat ghy wilt of meught, gebruyckt alle uwe konsten, wandelt na uwe eygene fantasije, dewijle ghy immers in het licht des Goddelicken woorts niet en wilt wandelen, ’t welck ick u-lieden voor drage.

38 Of, sulcks.

39 Door dewelcke ick u rechtveerdelick over geve in sulcke verkeertheyt ende verblindinge des herten, daerom en sult ghy oock de straffen niet kunnen ontgaen.

40 T.w. in helsche pijne, in smerte ende bekommernisse uwer conscientie: Een quade conscientie is een knagende worm, die nimmermeer en sterft.