Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xlvij. Capittel.

Voorder Prophetie van de verstooringe der Babylonischer monarchie, vers 1, etc. van wegen hare wreetheyt ende onbarmhertigheyt over Godes volck, 6. hare hoovaerdije, 7. ende andre sonden, 9. hare tooverijen en sullen haer niet kunnen redden, 12.

1

¹ DAelt af, ende ^{2 a} sittet in den stof, ³ ghy Ionghvrouwe, ⁴ dochter Babels, sitt op der aerde, ⁵ daer en is geen throon [meer,] ⁶ ghy dochter der Chaldeen: want ⁷ ghy en sult niet meer genaemt worden de teedere, noch de wellustige.

1 T.w. van uwen Konincklicken stoel; als of hy seyde, Uwen Konincklicken staet, uwe pracht, uwe heerlickheyt, sal u nu haest benomen worden.

2 Of, set u in den stof, gelijck die te doen plegen die treuren, van wegen eenigh groot leet dat haer is over gekomen. Siet Iob 2. versen 8, 13.

a Ies. 26.5.

3 Aldus noemt de Propheet het Koninckrijcke der Babyloniers, dat doe ten hooghsten floreerde, ende dewijle het tot desen tijt toe noch van geene vyanden was overheert geweest, daer het seer hoovaerdigh op was, zijnde een voorbeelt van het Babel des Nieuwen Testaments, of het rijcke des Antichrists.

4 D. ghy volck van Babel. siet 2.Reg. cap. 19. op vers 21.

5 Of, daer geenen stoel en is, T.w. geenen Konincklicken stoel, of throon.

6 D. Babylon, die van de Chaldeen bewoont wort.

7 De sin is, Uwen wellust, dertelheyt, overdaet, sal haest een eynde nemen, ende in eenen elendigen bedroefden staet veranderen. Hebr. ghy en sult niet toe doen, datse u sullen noemen.

2

⁸ Neemt den meulen, ende maelt meel: ⁹ ontdeckt uwe vlechten, ontbloot ¹⁰ de enckelen, ¹¹ ontdeckt de schenckelen, ¹² gaet door de rivieren.

8 D. slaet de hant aen de hantmeulen. Met dese woorden dreyght ende voorseyt de Heere de Babyloniers, dat sy der Persen lijf-eygene knechten ende maeghden worden souden, moetende den swaren arbeyt doen van het malen des koorns met hantmeulens. siet Exod. 11.5. Iudic. 16.21.

9 T.w. gelijck de vrouwen plechten te doen, die tot een teecken van droeffenisse het hayr van het hooft af trocken, ende lieten hangen tot over het aengesichte: Ofte, ontbloot u hayr, T.w. gelijck de slavinnen.

10 Of, de koten. De slaven, knechten, ende maeghden plechten baervoets te gaen.

11 D. schort u hooge op.

12 T.w. de rivieren van Persen. Een dreygement, datse souden gevangelick wech gevoert worden.

3

^b Uwe ¹³ schaemte sal ontdeckt worden, oock sal uwe schande gesien worden: ¹⁴ ick sal wrake nemen, ende ick en sal [op u] niet aenvallen ¹⁵ [als] een mensche.

b Ies. 3.17. Nah. 3.5.

13 Hebr. naecktheyt.

14 D. Ick de Heere sal aen u, ghy dochter Babels, wrake doen, om dat ghy soo onbarmhertigh over mijn volck geweest zijt, vers 6.

15 Maer als Godt. De sin is, Ick sal mijne sterckte aen u bewijsen, alsoo dat ghy sult moeten te gronde gaen. Ofte, Ick sal u aentasten, niet als een mensche, maer als een leeuw ofte beyr, of een ander wreet verscheurende dier: Alsoo datmen uyt de grootheyt of swarigheyt der straffen, die ick over u brengen sal, wel lichtelick sal kunnen af nemen, dat het meer dan eene menschelicke kracht is, die u t’onder brenght.

4

¹⁶ Onses Verlossers name is HEERE der heyrscharen, de Heylige Israëls.

16 Hebr. Onse Verlosser, Heere der heyrscharen is sijn name, etc.

5

¹⁷ Sitt stil swijgende, ende gaet in de duysternisse, ghy dochter der Chaldeen: want ¹⁸ ghy en sult niet meer genoemt worden ¹⁹ Koninginne der Koninckrijcken.

17 Verberght u gelijck de desolate menschen doen, die van nergens hulpe noch troost en verwachten: Ofte, weest in vergetenheyt gestelt, als yet dat van geener weerde en is.

18 Dit is vervult geworden, als Cyrus de Babylonische monarchie op de Persen gebracht heeft.

19 Of, Vrouwe, Regente, Souvereyne, Princesse, Overste Gebiedster. Siet Ier. c. 13. de aent. op vers 18.

6

Ick was op mijn volck seer toornigh, ²⁰ ick ontheylighde ²¹ mijne erve, ende ick gafse over in uwe hant: [doch] ghy en beweest hen geen barmhertigheden, [ja selve] ²² over den ouden ²³ maecktet ghy u jock seer swaer.

20 Ick lietse verstooren ende verwoesten, deselve niet anders achtende, als eene onheylige, ontreynighde, of ontwijede sake, deselve den onheyligen natien over gevende.

21 D. mijn volck van Israël.

22 De oude persoonen plechten wel somtijts van hare vyanden selfs verschoont te worden: Maer dese barmhertigheyt en is by de Babyloniers niet te vinden geweest.

23 D. ghy hebtse seer beswaert, ende benauwt, ende wreedelick getracteert.

7

Ende ²⁴ ghy seydet, Ick sal ^{25 c} Koninginne zijn in eeuwigheyt: tot noch toe en hebt ghy dese dingen niet in u herte genomen, ²⁶ ghy en hebt aen het eynde van dien niet gedacht.

24 T.w. in u herte, D. ghy dacht, als vers 10.

25 Siet vers 5.

c Apoc. 18.7.

26 T.w. wat het eynde wesen soude, na dat ick mijn volck soude gekastijt hebben in mijn rechtveerdigh oordeel. Hebr. aen het laetste.

8

Nu dan, hoort dit, ghy weeldige, ²⁷ die soo seker woont, die in haer herte seyt, ²⁸ Ick ben ’t, ende niemant meer dan ick: ²⁹ ick en sal geen weduwe sitten, noch de beroovinge van kinderen ³⁰ kennen.

27 Siet Prov. cap. 1. de aenteeck. op vers 33.

28 Of, ick ben’t, ende isser behalven my eenige meer? of, ick ben’t, ja noch ick alleenelick.

29 D. ick en sal des Koninghs die als mijn man is, noch mijner burgeren, of ondersaten, die als mijne kinderen zijn, niet berooft worden. De sin is, Ick sal altoos in de Konincklicke weerdigheyt blijven, sy en sal nimmermeer van my genomen worden.

30 Of, vveten, D. ondervinden.

9

Doch ^d dese beyde dingen sullen u in eenen oogenblick over komen op eenen dagh, de beroovinge van kinderen, ende weduwschap: ³¹ volkomelick sullen sy u over komen van wegen de veelheyt uwer tooverijen, ³² van wegen de menighte uwer besweeringen.

d Ies. 51.19.

31 Hebr. in, of, na hare volmaecktheyt.

32 Of, om der grooter menighte vville van uvve besweeringen.

10

Want ghy hebt op uwe boosheyt ver-[kolom]trouwt, ghy hebt geseyt, Niemant siet my: ³³ Uwe wijsheyt ende uwe wetenschap die heeft u ^33[34] afkeerigh gemaeckt: ende ghy hebt in u herte geseyt, Ick ben ’t, ende niemant meer dan ick.

33 D. uwe tooverije ende sterrekonst, op dewelcke sich de Chaldeen seer verlieten, als of het de grootste wijsheyt ware geweest. Siet Dan. 2.2. ende 5. vers 7.

33[34] T.w. van den rechten wegh, of van wat goets te doen.

11

Daerom salder over u een quaet komen, ghy en sult ³⁵ den dageraet daer van niet weten, ende een verderf salder op u vallen, ³⁶ het welck ghy niet en sult kunnen versoenen: want daer sal snellick een onstuymige verwoestinge over u komen, dat ghy het niet weten en sult.

35 D. sijnen oorsprongh, aenvangh, begin. Aldus bespot hy de Babyloniers, die op des hemels-loop, (D. op den opgangh ende ondergangh der sterren) achtinge gaven, om yets daer uyt te prognosticeeren.

36 D. daer uyt ghy u selven niet sult weten te ontwickelen, noch uyt te redden, ofte, ghy en sult het niet kunnen versachten.

12

Staet nu met uwe besweeringen, ende met de veelheyt uwer tooverijen, ³⁷ waer inne ghy gearbeyt hebt van uwer jeught af, ³⁸ of ghy misschien voordeel kondet doen, of ghy misschien u [kondet] stercken.

37 And. waer mede, of, met devvelcke ghy u bemoeyt hebt van, etc.

38 Dit is spotswijse gesproken, om de ydele hope der Babyloniers te openbaren.

13

Ghy zijt moede geworden in de veelheyt uwer raetslagen: laet nu opstaen ³⁹ die den hemel waer nemen, die in de sterren kijcken, ⁴⁰ die na de nieuwe manen voorseggen: ende laetse u verlossen van die dingen die over u komen sullen.

39 De menschen wijs makende, dat sy uyt het aenschouwen der sterren, toekomende dingen konden voorseggen.

40 Of, die maentlick, of, na de maenden prognosticeeren. Hebr. te kennen geven.

14

Siet, ⁴¹ sy sullen zijn als stoppelen, het vyer salse verbranden, sy en sullen ⁴² haer selven niet kunnen rucken ⁴³ uyt de macht ⁴⁴ der vlamme: ⁴⁵ ’t en sal geen kole zijn om [by] te warmen, [geen] vyer om daer voor neder te sitten.

41 Hebr. sy zijn gevveest: beteeckenende de sekerheyt deser Prophetie.

42 Hebr. hare ziele, als cap. 46. vers 2. Ende kunnen sy haer selven niet verlossen, veel weyniger sullen sy andre kunnen verlossen uyt de elenden die Babylon sullen over komen.

43 Hebr. uyt de hant.

44 D. des vyantlicken aenvals ende invals harer vyanden der Persen ende Meden.

45 De sin is, Dat de vlamme in’t voorgaende vermelt, haer gewisselick verteeren sal, zijnde geen vyer om by te warmen, maer om te verteeren ende te verslinden. Ofte, als andere, Gelijck de stoppelen geenen bestendigen gloet noch warmte en geven: Alsoo en isser by de tooverije noch by de sterrekijckerije geen hulpe, noch bestendigen troost te soecken, noch te vinden. Anders, ’t en sal geen kole zijn haerder spijse, D. om daer by te koken.

15

Alsoo sullense u zijn ⁴⁶ met dewelcke ghy gearbeyt hebt, ⁴⁷ uwe handelaers van uwer jeught aen, elck sal ⁴⁸ sijns weeghs dwalen, niemant sal u verlossen.

46 D. met dewelcke ghy soo lange groote moeyte gedaen hebt, haer vragende van toekomende dingen, dat ghy daer eyndelick moede van geworden zijt. Hy verstaet de sterrekijckers.

47 Met dewelcke ghy dagelicks zijt om gegaen. Verstaende de Astrologijns.

48 Ofte, sijnen pas, sijnen gangh.