32
Wat salmen dan antwoorden 15 den boden des volcks? 16 Dat de HEERE 17 Zion gegrondet heeft, 18 op dat de bedruckte sijnes volcks eenen toevlucht daer in hebben souden.[kolom]
|
-
1
- Hier geeft de Propheet reden waerom Godt de Babyloniers door de Meden ende Persen verstooren soude, gelijck Cap. 13. geseyt is. T.w. op dat hy door sulck middel, sijn volck uyt de Babylonische gevangenisse verlossen soude.
-
2
- D. over de Ioden in Babylon gevangen zijnde.
-
3
- Dit en is niet alleen te verstaen van eene lichamelicke verlossinge uyt de Babylonische gevangenisse: maer oock van de geestelicke verlossinge des volcks Godes door Christum Iesum.
-
5
- Ofte, voorder, voortaen.
-
6
- D. hy sal sich Israëls sijnes uytverkorenen volcks (het welck hy stracks Iacob genoemt heeft) noch voorder aennemen, met der daet bewijsende ende doende blijcken, dat hy Israël heeft uytverkoren tot sijn eygen volck.
-
7
- T.w. Iacob ende Israël, D. de Ioden.
-
8
- T.w. in’t Ioodsche lant, haer verlossende uyt de Babylonische gevangenisse.
-
9
- T.w. eenige uyt de Heydenen, selfs uyt de Babyloniers. Dit is een belofte aengaende de beroepinge der Heydenen tot Christum, door de predicatie des heyligen Euangelii. Siet Rom. cap. 11.
-
10
- Dit is eerst vervult als eenige volckeren onder de Heydenen, den Ioden, doe sy na Ierusalem weder op togen, alle hulpe ende dienst bewesen hebben, Ezr. 1.6. Daer na, als vele Heydenen door de geloovige Ioden (door de Apostelen, hare methulpers, ende navolgers) tot de gehoorsaemheyt des Euangelii, ende tot de gemeynschap der Christelicker Kercke zijn gebracht geworden. Siet boven 11.14. ende onder 66.20.
-
11
- Ofte, aen hare plaetse, D. in haer vaderlant.
-
12
- De Israëliten sullen de volckeren soo onder haer gebiedt hebben, als of sy hare dienstboden waren. Doch dit is te verstaen van eene vrywillige dienstbaerheyt, daer herkomende, dat de vreemdelingen de Religie der Ioden, ende daer na de Christelicke Religie, souden aennemen.
-
13
- D. in Iudaea, het welck aldus genoemt wort, om dat Godt dat lant ten erve gegeven hadde, ende dat hy sijn ruste in den Tempel te Ierusalem genomen hadde.
-
14
- Dit is voltrocken, als de Heydenen door de predicatie der Apostelen, haer Christo hebben onderworpen. Siet 2.Cor. 10.5, 6.
-
15
- O mijn volck van Israël.
-
16
- D. gebruycken, in den mont nemen, als Psalm 50.16.
-
18
- Als of men seyde, Hoe is het mogelick, dat sulck een machtigh, ende sulck een groot Koninckrijcke, in eener nacht soo vervallen is? Van hier af, tot op het 21 vers worden beschreven de vrolicke woorden des volcks Godes, van wegen den ondergangh der Babyloniers.
-
19
- D. dien tyran, dien wreeden heerscher.
-
20
- Verstaet hier door de goudene, de stadt Babel, die rijck ende prachtigh was, harer inwoonderen kleederen ende huysraet blinckende van gout ende van silver. Siet Dan. capp. 2. 3. Andre, de goutdorstige, of, de goutschatterinne. Het komt van een Chaldeeusch woort, dat gout beteeckent. De Propheet bespot Babel, de hooftstadt van Chaldea, met een woort uyt de Chaldeeusche sprake genomen.
-
21
- Of, staf, D. die harde ende wreede heerschappije der Babyloniers. Dit is een antwoorde op de vrage vers 4. te kennen gevende, dat Godt de Babyloniers vernielen soude, hoe onmogelick dat het in ’t oordeel der menschen was.
-
22
- And. met eene plage die niet en is af te weeren, etc.
-
23
- T.w. van de Persen ende Meden, sonder dat hy het kan weeren, ja noch hy, noch yemant anders. Anders, wiert yemant vervolght, of, verdruckt, hy en belette het niet: Verstaet hier by, maer hy liet een yeder gewelt drijven na sijn welgevallen.
-
24
- D. de inwoonders der aerde, daerom volghter, sy maken, etc. in het veelvoudigh getal.
-
25
- De sin is, Nu de rooversche stadt ende het lant van Babel t’onder gebracht ende verdelght zijn, soo is de gantsche werelt in ruste ende in vrede.
-
26
- Dit zijn de woorden des volcks tot den Koningh te Babel, gebruyckende Allegorijcke ende Poëtische manieren van spreken, die voor eerst aldus konnen genomen worden, als dat na de verstooringe des Babylonischen rijcx, de bosschen en boomen souden oorsake hebben om haer te verheugen, dewijle mense voortaen soo niet afhouwen en soude, tot allerley timmeragie ende krijghsgereetschappen, gelijck te geschieden pleeght, als dat rijcke noch in sijnen fleur was: Men kan oock door de dennen ende cederen verstaen de Koningen ende Princen, welcke de Koningh te Babel hadde t’onder gebracht.
-
27
- Of, slaept, D. doot zijt.
-
30
- Gelijckmen de groote Heeren en Princen pleeght te doen.
-
31
- T.w. doe ghy, doot zijnde, tot haer in het graf, ofte in de helle quaemt. Als of hy seyde, Dewijle ghy by de menschen op der aerde alle uwe eere ende aensien verloren hebt, soo willen u de doode ende die in de helle zijn, eere bewijsen. Siet dergelijcke oneygene ende Poëtische manieren van spreken Ezech. 31.16. ende 32.18. ende elders meer.
-
32
- T.w. de helle, ofte, het graf.
-
33
- And. de reusen. Siet Genes. 14. op vers 5. ende Iob 26. op vers 5.
-
34
- D. Princen, Vorsten, Regenten, die bocken genoemt worden, om dat gelijck de viervoetige bocken ofte rammen, voor aen de kudde gaen, ende sterck zijn, alsoo oock de Princen, etc. Siet Ierem. 50.8. Dan. 8.5. Zachar. 10.3. Ende verstaet hier de Princen die in de graven liggen.
-
35
- De graven zijn de throonen, bedden, en stoelen der doode Koningen.
-
36
- D. spreken, siet Iudic. cap. 18. de aent. op vers 14.
-
37
- And. zijt ghy oock kranck, of swack geworden (D. van uwe groote macht berooft) gelijck wy? D. soo wel als wy: zijt ghy ons gelijck geworden?’t Is een spot-reden met verwonderinge.
-
39
- Neder gevaren, neder gestooten, neder gedruckt.
-
40
- D. met het lieffelick musijckspel, genoeghte ende playsier, die ghy op aerden pleeght te hebben. Siet Dan. 3. versen 5, 10, 15.
-
41
- Als of hy seyde, Dit sullen uwe tapeten, kostelicke spreyden, ende decksels zijn.
-
41
- Als of hy seyde, Dit sullen uwe tapeten, kostelicke spreyden, ende decksels zijn.
-
42
- Of, van den Hemel. Door den Hemel moetmen hier verstaen de Konincklicke heerlickheyt, glantz, ende schoonheyt.
-
43
- Aldus noemt de Propheet den Koningh te Babel, om dat sijne heerlickheyt hier op aerden was, als de glantz der morgensterre aen den Hemel, klaerder schijnende dan eenige andere sterren des Hemels, alsoo dat sy alleene schaduwe van haer geeft.
-
44
- And. ghy zijt verlemt boven andere natien. D. Godt heeft u harder aengestooten, dan eenige andre Koningen der Heydenen.
-
45
- Als of hy seyde, Ick wil den stoel, eere, glorie, ende macht Godes aen my nemen.
-
46
- D. boven de alderhooghste ende schoonste sterren.
-
47
- Aldus noemt hy den bergh Zion, aen den welcken de stadt van Ierusalem lagh, ende daer nevens de Tempel op den bergh Moria, alwaer het volck te samen quam tot den Godtsdienst. Ende met dese woorden wort aengewesen de vermetelheyt der Koningen te Babel, die haer selven inbeeldden, dat wanneer sy Ierusalem souden overmeestert hebben, dat sy alsdan op den throon Godes souden geplant zijn, ende datmen haer die eere soude doen, diemen den waren Godt aldaer pleeght te doen.
-
48
- Hier lagh de bergh Moria, op welcken de Tempel gebouwt was.
-
49
- Hier spreeckt de Propheet weder in sijnen eygenen persoon.
-
51
- T.w. van de Persen ende Meden.
-
52
- T.w. de doode, die alreets begraven zijn.
-
53
- T.w. met verwonderinge. And. sullen u naeuwe besien.
-
54
- Als of hy seyde, Sy sullen seer verwondert staende twijffelen of ghy dien trotsen Koningh van Babel zijt.
-
55
- De sin is, Die soo wreet ende onversoenlick was, dat hy de gene die hy eens gevangelick kreegh, nimmermeer los en liet.
-
56
- D. soo vele als harer zijn.
-
57
- D. sy zijn in eere gestorven, ende zijn begraven in de graven die sy, ofte hare voor-ouders, voor haer ende voor haer huysgesin bereyt hadden.
-
58
- D. van het graf in het welcke ghy meyndet te sullen begraven worden: Ofte, Ghy zijt verworpen of versteken, dat ghy in geen Konincklick graf, noch met Konincklicke eere, begraven en zijt.
-
59
- D. als een vuyl, verrott, verachtsaem hout. Andere nemen dit alsoo, Ghy zijt een onaerdige, quade spruyte, D. sone, of nakomelingh, niet weerdigh by sijne voor-ouderen, begraven te worden.
-
60
- ’t Welck gescheurt ende vol gaten is, leelick en vuyl gemaeckt met bloet en slijck, dat derhalven van geener weerde en is, maer ’t wort met het doode lichaem in’t graf geworpen.
-
61
- Hebr. de doorstekene des sweerts. And. beladene, ofte toegedeckte des sweerts, die met sweerden beladen, ofte, toegedeckt zijn. In onse sprake seggen wy oock, dat yemant met sweerden, of stocken dapper toegedeckt, D. geslagen ende gewondt is.
-
62
- D. ghy en sult niet eerlick, noch na de gemeene wijse begraven worden, maer men sal u boven op de aerde laten liggen, ende slechts eenen hoop steenen op u werpen, gelijckmen een doot aes met aerde, steenen, en dreck bedeckt.
-
63
- Hebr. tot de steenen des kuyls.
-
64
- T.w. by de ander Koningen der Heydenen, als vers 18. D. ghy en sult met sulcke eere ende pracht niet begraven worden, gelijck sy zijn begraven geweest.
-
65
- T.w. u eygen lant, ende u eygen volck.
-
65
- T.w. u eygen lant, ende u eygen volck.
-
c
- Iob 18.19. Psalm 21.11. ende 37.28. ende 109.13.
-
66
- D. de kinderen, of, het geslachte.
-
67
- Hoedanigh geweest is Belsazar, ende andere voor-ouderen deses Koninghs, Of, der boosdoenders, D. u zaet. Verstaet hier by, maer het sal uytgeroeyt worden.
-
69
- D. niet gedacht worden, T.w. ter eere, of, met prijs en roem, maer met verachtsaemheyt ende met smaet en oneere.
-
70
- Of, bereyt. De sin is, Ghy Persen ende Meden schickt ende bereyt u daer toe, dat ghy sijnes, T.w. des Koninghs van Babels kinderen, ofte sonen, slachtet ende doodet: Want Godt spreeckt hier de Persen ende Meden aen, mitsgaders alle de gene, die hy nevens haer woude gebruycken, om den Koningh ende de sijne te dooden ende uyt te roeijen.
-
d
- Exod. 20.5. Matth. 23.35.
-
71
- Of, erffelick besitten.
-
72
- D. haer soo niet en vermeerderen ende vermenighvuldigen, dat sy steden bouwen, die met menschen vervullen, ende haer gebiedt uytbreyden.
-
73
- And. met vyanden, T.w. met vyanden ende vervolgers der Kercke Godes, ende aller vromen.
-
74
- T.w. tegen de kinderen des Koninghs te Babel.
-
e
- Iob 18.19. Psal. 21.11. ende 37.28.
-
76
- And. Soo den sone, als den neve.
-
f
- Iesa. 34.11. Zephan. 2.14.
-
78
- And. tot een erffelicke besittinge.
-
79
- And. der ysere verckens, ofte, swijn-egels. And. putoors. And. bevers. And. poel-arendts. De Propheet wil seggen, Dat Babel soo woest liggen sal, datter niet dan wilde wreede beesten woonen en sullen.
-
80
- And. Sekerlick het sal geschieden, etc. Het is een maniere van eedsweeren. siet Psal. 89. op vers 36.
-
81
- Of, in [mijnen] raet besloten hebbe.
-
82
- D. de Assyriers onder Sanherib. Andre verstaen hier de Babyloniers, die hier aldus genoemt worden, om dat sy doe besaten het gene dat eertijts de Assyriers beseten hadden, deselve onder hare gehoorsaemheydt ghebracht hebbende. siet dergelijcke maniere van spreken Ezr. 6. vers 22.
-
83
- T.w. in’t Ioodsche lant, voor Libna, ofte op den tocht nae Ierusalem, 2.Reg. 19.8, 35.
-
84
- D. op de bergen die in het Ioodsche lant, ’t welck Godts landt was, liggen. Siet Psal. 125.2.
-
85
- And. dan sal sijn jock van haer afwijcken.
-
86
- T.w. ’t jock des Koninghs van Assyrien, D. de dienstbaerheyt daer mede hy de Ioden druckt, haer dwingende hem tribuyt te geven.
-
87
- T.w. van de Ioden, die daer te lande woonden.
-
88
- T.w. des Konings van Assyrien.
-
91
- T.w. over het landt van Babylonien, ende des selven ondersaten, ofte inwoonders.
-
92
- T.w. over alle de volckeren, gehoorende onder de Monarchie des Koninghs te Babel, die schier over alle volckeren ende natien heerschte.
-
g
- 2.Chron. 20.6. Iob 9.12. Prov. 31.30.
-
95
- Eenige eyndigen hier het 14. Cap. ende sy maken een bysonder Capittel van de naestvolgende verskens.
-
96
- D. werdt geopenbaert, T.w. aen den Propheet Iesaia, in een Goddelick gesichte.
-
97
- D. voorsegginge der straffe, die over de Philistijnen komen soude. Siet Ies. 13.1.
-
98
- Verstaet hier door de roede, ofte staf, den Koningh Uzia, 2.Chron. 26.6. die de Philisteen als een slange gesteken ende verzeert heeft. De sin is, verheught u daer niet in, dat ghy meynt vry te zijn van wegen de doodt des Koninghs Uzia, want uyt hem sal een ander Koningh, (T.w. Hizkia) voort komen, die u noch harder plagen sal.
-
99
- And. des genen die u sloegh.
-
100
- Verstaet den Koningh Hizkia, Achaz sone, die sich tegen de Philistijnen soude stellen als een basiliscus, haer meer beschadigende, dan sijn grootvader Uzia gedaen hadde. Siet 2.Reg. 18.8.
-
2
- T.w. de Koningh Hizkia, die uyt Uzia gesproten is.
-
3
- Dusdanige slangen of serpenten wordender gevonden in Egypten, Lybien, ende elders. siet de aent. Num. 21. op vers 6.
-
4
- D. de voornaemste onder de geringe, D. de alderarmste, of geringhste, namelick, in het Koninckrijcke Iuda. Siet Iob 18. op vers 13. Ofte verstaet hier door de eerstgeborene der armen, de Ioden in’t gemeen, die eenen tijdt langh de elendighste onder de elendige geweest zijn. Dese sullen ten tijde des Koninghs Hizkie seker woonen, ende wel varen. Dit wort te kennen gegeven door het woort weyden, als Iesa. 5.17.
-
5
- T.w. gelijck het vee doet, als het genoegh geweydet, ende sich satt gegeten heeft.
-
6
- De sin is, O ghy Philistijnen, ick sal u tot den wortel toe, door den honger verdelgen, soo de oude als de jonge, burgers en boeren.
-
7
- T.w. die basiliscus, de Koningh Hizkia. siet de vervullinge deser prophetie 2.Reg. 18.8.
-
8
- Verstaet hier door de poorte, de Regenten ende voornaemste der Philistijnen, die in de stadts-poorten t’samen quamen.
-
9
- D. ghy steden, T.w. in der Philistijnen landt gelegen.
-
10
- T.w. van schrick ende vreese.
-
11
- D. uyt Iudea, ’t welck den Philistijnen tegen het Noorden gelegen is.
-
12
- D. een krijghsheyr, het welck doorbijten, ende doordringen sal, als de roock, T.w. Hizkia met sijn leger.
-
13
- De sin is, Daer en sal sich niemant absenteeren, maer de Ioden sullen u eendrachtelick, met hoopen aenvallen ende overvallen: sy sullen gelijckelick gereet zijn om u te overvallen.
-
14
- D. in sijn heyrleger. And. in sijne bestemde tijden, D. als die dagh dien de Heere bestemt, sal gekomen zijn, om voorts te trecken.
-
15
- Of, Gesanten, of, Ambassadeurs, ende verstaet hier de Ambassadeurs der Philistijnen, die begeeren souden, dat Hizkia soude willen af laten van haer te bekrijgen: ofte, om te disputeeren het recht dat sy pretendeerden over het landt van Iuda te hebben: Of, wat actie dat Hizkia op haer hadde.
-
16
- Dit is de antwoorde op de vrage.
-
17
- Siet Psalm 87.1, 5. ende 102.17.
-
18
- Hy wil seggen, dat Godt het landt Iuda sijnen volcke tot een erfdeel gegeven heeft, ende dat hy het door sijne kracht, daer in wel sal weten te hanthaven ende te beschermen.
|