36
Maer die [tegen] my sondight, doet sijne ziele 72 gewelt aen: alle die 73 my haten 74 hebben de doot lief.
|
-
1
- Hy wil seggen, Sekerlick jase. Het is eene maniere van vragen, die sterckelick versekert. Siet Genes. 13. op vers 9.
-
2
- Hebr. geeft. Siet bov. 1. op vers 20.
-
3
- Hebr. in het hooft der hooghten. Men kan hier door verstaen plaetsen, die verheven zijn geweest, daer uyt de Leeraers aen de Gemeynte hare goede leere, ende vermaninge konden voorhouden. Vergelijckt 2.Chron. 24.20. Nehem. 8.5. Matth. 10.27. Actor. 22.3.
-
4
- Verstaet, ’s Heeren strate, door dewelcke vele menschen passeeren.
-
5
- Hebr. [in, ofte op] het huys der paden, ofte stegen; D. in de plaetse der paden. Verstaet, de kruyswegen, daer vele paden, ofte wegen, gelijck in een huys, ofte plaetse, by een komen. Huys voor plaetse. Siet Exod. 25. op vers 27.
-
6
- Hebr. aen de hant der poorten. Hant voor zijde. Siet 2.Sam. 18. op vers 4. Anders, ter plaetse der poorten.
-
7
- Hebr. aen de mont der stadt; Dat is, aen haren ingangh, gelijck de volgende woorden verklaren. Alsoo de mont des puts, Genes. 29.2. de mont der speloncke, Iosu. 10.18.
-
8
- T.w. de wijsheyt. And. roepen sy; Te weten, de wijsheyt, ende verstandigheyt. Siet daer van boven vers 1. Het eerste is beter, gelijck het blijckt uyt het volgende 6 vers, alwaer is het eenvoudigh getal. Item siet onder vers 12.
-
9
- Eenige meynen dat hier door de mannen moeten verstaen worden de gene die door adel, staet, ende vermogen onder de menschen uytsteken, ende anders kinderen der mannen genaemt worden, ende door de kinderen der menschen de gemeene lieden. siet Psalm 49. op vers 3.
-
10
- Siet boven 1. op vers 4.
-
11
- Siet op deselve plaetse.
-
12
- Siet boven 1. op vers 22.
-
13
- Hebr. der Vorsten, Te weten, dingen; D. geene gemeene, nochte slechte dingen, maer heerlicke, ende voortreffelicke, die den Vorsten, ende grooten Heeren betamen, niet alleen om datse hen mede aengaen, maer oock van hen behooren gehoort, ende aengenomen, ja oock van hen voorgestelt te worden. Vergelijckt Proverb. 22.20.
-
14
- D. dat ick door de openinge mijner lippen voortbrengen sal.
-
15
- Of, rake. Verstaet onder een lidt, waer door het spreken geschiet, alle de andere, die daer toe mede helpen, als lippen, tanden, tonge, ende kele. Siet Iob 33. op vers 2.
-
16
- Hebr. een grouwel mijner lippen; D. daer van mijne lippen eenen grouwel, ofte afkeeringe hebben; Te weten, om die te spreken. Siet boven cap. 3. op vers 32.
-
17
- Vergelijckt Iob cap. 5. op vers 13.
-
18
- Ofte, gereet, recht voor de hant. Het Hebreeusch woort beteeckent, ofte dat recht is, ofte dat recht voor de hant, tegenwoordigh, stracks in het gesichte, ende seer gereet, plat, ende open is, om verstaen te worden. Alsoo 2.Sam. 15.3. onder 24.26.
-
19
- Dat is, krijgen, bekomen. Siet Genes. 26.12. ende d’aenteeckeninge.
-
20
- D. meer dan het silver, gelijck de volgende woorden van dit vers uytwijsen. Dat in het gemeyne geseyt wort, is dickwils maer ten sekeren aensien, ende by vergelijckinge te verstaen. Vergelijckt Iesa. cap. 43. vers 18. Ierem. 7.22. ende 16.14. Hose. 6.6. Matth. 23.3. 1.Cor. 1.17.
-
21
- Siet boven 3. op vers 14. item ond. vers 19.
-
b
- Iob 28.15. Psalm 19.11. Prov. 3.14, 15. ende 16.16.
-
22
- Siet Iob 28. op vers 18.
-
23
- Hebr. alle lusten, of, begeerlickheden en sullen met haer niet vergeleken worden. Siet boven op vers 15.
-
24
- D. ick besitte, geniete, ende gebruycke de kloecksinnigheyt, als die my alleene toebehoort, ende ten dienste staet.
-
25
- Siet boven 1. op vers 4.
-
26
- Siet op het selve vers.
-
27
- D. de vreese des Heeren, die het beginsel, ende het voorneemste deel der wijsheyt is, boven 1.7. veroorsaeckt, ende beweeght den mensche het quade te haten.
-
28
- Siet boven 2. op vers 12.
-
29
- Siet op het selve vers.
-
30
- Ofte, bestendigh wesen, of, bestendige wijsheyt. Siet boven 2. op vers 7.
-
31
- Van dit woort komt een ander, beteeckenende wetgevers, ofte wetstellers, Genes. 49.10. Deut. 33.21. Iud. 5.14.
-
32
- D. goede, ende rechtveerdige wetten, na dewelcke de onderdanen moeten geregeert worden.
-
33
- Siet Iob 12. op vers 21.
-
34
- Siet van ’t Hebreeusch woort Iob 7. op vers 21. ende boven 7. op vers 15.
-
35
- Siet 2.Chron. 15. op vers 2.
-
36
- Siet bov. 1. op vers 31.
-
37
- Siet boven 3. op vers 14.
-
38
- Siet 1.Reg. 10. op vers 18. Andere, gout van Uphaz, die meynen dat Paz hier zy voor Uphaz, de naem van eene plaetse, daer veel uytnemende gout van daen quam, Ierem. 10.9. Te weten, die heden in Barbarien, na sommiger gevoelen, Fez genaemt wort.
-
39
- Dat is, op de wijse, ende maniere van leven, die men volgen moet, om na de wet, eerst Godt, ende dan sijnen naesten, den schuldigen plicht te bewijsen, die hen toebehoort. siet bov. 2. op vers 8.
-
40
- Verstaet een soodanigh goet, dat waerlick goet is, ende den mensche het hooghste welvaren, dat in eeuwigheyt blijft, mede brenght, niet schijnende sulcks te zijn, maer in der waerheyt zijnde.
-
41
- Verstaet den eeuwigen Vader onses Heeren Iesu Christi, D. d’eerste persoone der eeuwiger Godtheyt.
-
42
- D. hadde my in, ende by hem, uyt hem op eene onbegrijpelicke wijse geboren zijnde, Ioan. 1.1. Coloss. 1.15. Hebr. 1.3, 5.
-
43
- T.w. de wesentlicke Wijsheyt, ’t selfstendigh woort des Vaders, ofte de tweede persoone des Goddelicken wesens, de eeuwige, ende eenighgeboren Sone, ende waerachtigh Godt: van dewelcke siet oock bov. 1.20. ende hier vers 12. Ioan. 1.1. Col. 1.15.
-
44
- D. sijner werckinge, als der scheppinge, ja oock sijnes eeuwigen raets, ende voornemens van de werelt te scheppen, gelijck de volgende woorden uytwijsen.
-
45
- Dat is, van alle eeuwigheyt af, als’er noch niet gemaeckt en was.
-
46
- Te weten, als ’er niet en was dan Godt, ende niet dan eeuwigheyt. Vergel. Psalm 93.2.
-
47
- D. verordent, ende ingestelt als eene Princesse, om de werelt te scheppen, te onderhouden, ende te regeeren.
-
48
- D. voor de aerde, eer de aerde geschapen was. Vergel. onder versen 25, 26.
-
49
- Soo wort het Hebreeusch woort genomen Psalm 51. vers 7. alsoo in’t volgende vers.
-
50
- Hebr. swarigheden der wateren; dat is, groote menighte van water. Of, beswaert met water, dat is, vol waters, ende overvloeijende van water.
-
51
- D. ingedrucket, gegrondet, ende vast gesettet waren. Het Hebreeusch woort siet daer op, dat de bergen hare grontvestinge hebben onder in de wateren.
-
52
- Namel. de Heere, boven vers 22.
-
53
- Het Hebreeusch woordeken ad, ofte, gnad, is elders oock aldus genomen. siet Iob 1.18. ende de aenteeckeninge. Of, Hebr. tot dat hy de aerde niet gemaeckt hadde, Dat is, al eer hy d’aerde gemaeckt hadde.
-
54
- Het Hebreeusch woort beteeckent de plaetsen, die buyten de huysen, ende steden zijn, als de straten, ende velden. Voor velden is’t hier genomen, gelijck oock Psalm 144. vers 13. Ezech. 7.15.
-
55
- Hebr. het hooft; Dat is, begin. Alsoo Numer. cap. 10. vers 10. Eccles. 3.11. Ezech. 40.1. De sin is, dat noch het minste stofken niet gemaeckt en was.
-
56
- Ofte, eenen circkel ordende, settede. Dit wort geseyt ten aensien van de forme des aerdtrijcks, dewelcke van Godt ront gemaeckt is, soo datse de diepe wateren omvatt, ende van die rontom omvatt wort. De sin is, dat Godt de aerde gelijck met een compas, ofte passer ront gemaeckt heeft.
-
57
- Dat is, over de diepe wateren.
-
58
- Te weten, op datse hare plaetse behoudende, niet en souden neder vallen op der aerde.
-
59
- Dat is, eenen vasten, ende gedurigen loop gaf.
-
60
- Hebr. insettinge, ordeninge, Dat is, perck, binnen ’t welcke sy haer soude moeten houden.
-
h
- Gen. 1.9, 10. Iob 38.10, 11. Psalm 104. vers 9.
-
61
- Hebr. mont. Siet Genes. cap. 41. op vers 40.
-
62
- Ofte, insettede, ofte, beschreef.
-
63
- Te weten, dat by sijne voedster geduerigh is. Alsoo is de eeuwige Sone Godts, de selfstandige wijsheyt des Vaders, van eeuwigheyt onverscheydelick by hem geweest, gelijck geschreven is Ioan. cap. 1. vers 1. Het woort was by Godt. Item Cap. 17. vers 5. Verklaert my met de klaerheyt, die ick by u hadde eer de werelt was. Doch het woort kan oock genomen worden voor de gene, die selve voedt, zijnde d’oversettinge aldus gestelt, ende ick ben by hem voedende, Dat is, onderhoudende, ende regeerende alle dingen, ende voornemelick sijne Kercke door sijnen Geest ende Woort opqueeckende, ende voedende.
-
64
- Hebr. dagh dagh; Dat is, dagelicks, altijt. Siet Genes. 39. op vers 10. ende onder vers 34.
-
65
- Hier mede wort door eene figuerlicke maniere van spreken te kennen gegeven de groote aengenaemheyt des Soons Godts by sijnen Vader. Siet Matth. cap. 3. vers 17. Ioan. cap. 5. vers 20. ende 8.29. Anders, ende ick ben eene dagelicksche vermakinge; Te weten, den schepselen door mijne algemeyne, ende bysondere weldaden.
-
66
- T.w. mits datse haer seer wonderbaer, ende menigerley vertoont in aller schepselen onderhoudinge, ende regeeringe.
-
67
- T.w. om die goet te doen, ten aensien van het tegenwoordigh, ende toekomende leven.
-
k
- Psalm 119.1, 2. ende 128.1. Luce 11.28.
-
68
- Dat is, die ick hen voorschrijve.
-
69
- Vergelijckt boven 1. vers 25. alwaer het selve Hebreeusch woort is.
-
70
- Eene gelijckenisse genomen van de neerstige Studenten, die altijt ontrent de leerplaetse harer Leeraers zijn, ofte van de Soliciteurs, die het uytgaen der Raetsheeren, ende Advocaten vlijtighlick waernemen, ofte van de Deurwachters des tempels, die stedevast haer werck moesten gade slaen.
-
71
- Ofte, behaelt; Dat is, verkrijght gunste, ende genade by den Heere. Siet deselve maniere van spreken, onder 12.2. ende 18.22.
-
72
- Ofte, onrecht, ofte, overlast. Hebr. is een geweldiger sijner ziele. Siet het volgende lidt van dit vers Item onder cap. 20. vers 2.
-
73
- Die worden geseyt Godt, ende sijne wijsheyt te haten, die wetens, ende willens doen het gene Godt, ende sijne wijsheyt haten. Siet van de sulcke Psalm 21.9. ende 83.3. Rom. 1.30.
-
74
- Dat is, doen het gene, daer mede sy de doot, ende het verderf aen sich brengen. Alsoo, den vloeck lief hebben, Psalm 109.17. loeren op sijn eygen bloet, boven cap. 1. vers 18. sijne ziele versmaden, onder 15.32.
|