Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Psalm Lxxiij.

De Propheet beschrijft, door sijn exempel, de sware aenvechtinge, die de geloovige hebben over den voorspoet der godtloosen ende het kruys der vromen, wijsende den rechten wegh, om dese swarigheyt te overwinnen, met betrachtinge van Godts wijse regeeringe, die den godtloosen streckt tot overtuyginge ende verderf, maer den vromen ten besten, bysonderlick op dat sy leeren haer volkomen genoegen alleen te nemen in Godts genade ende salige gemeenschap.

1

EEn Psalm ¹ Asaphs. ² Immers is Godt Israël goet; den genen ³ die reyn van herten zijn.

1 Siet Psalm 50. op vers 1.

2 Ofte, evenwel, nochtans, sekerlick. Met dese woorden breeckt de Propheet uyt, na dat hy eenen swaren inwendigen strijt ende aenvechtinge, van wegen der godtloosen tijdelick geluck, overwonnen hadde. Vergelijckt Psalm 62.2.

3 D. den rechten Israëliten, niet die sonder sonde zijn, (Prov. 20.9.) maer die hem met een oprecht geloove ende ongeveynsde Godtsaligheyt dienen. siet Ioan. 1.48. Actor. 15.9. Rom. 9.6, 8. 1.Ioan. 3.3.

2

Maer my aengaende, ^a mijne voeten waren byna uytgeweken: mijne treden waren bykans uytgeschoten.

a Iob 21.7, etc. Psalm 37.1. Ierem. 12.1, 2.

3

⁴ Want ick was nijdigh op de ⁵ dwase; siende der godtloosen ⁶ vrede.

4 And. ick was by na uytgeweken met mijne voeten.

5 Siet van ’t Hebreeusch woort Psalm 5. op vers 6.

6 Dat is, tijdelick geluck ende voorspoet.

4

Want daer en zijn geen ⁷ banden ⁸ tot haren doot toe: ende hare kracht is ⁹ frisch.

7 Ofte, knoopen: Dat is, sy hebben geene quellingen van kranckten ende lichamelicke swackheden, waer door de mensche als gebonden ende belett wort in sijn handel ende wandel. Sommige houden ’t voor eene gelijckenisse genomen van de grove stercke draden, die in ’t weven effen ende onverbroken afloopen, soo dat mense niet behoeft te knoopen, ofte te binden. Alsoo loopt het leven veler godtloosen effen door, sonder groote strobbelinge, tegenstoot ofte hindernisse.

8 And. in haren doot; D. sy sterven eenen sachten ende gemackelicken doot. Siet Iob 21.13.

9 D. lustigh, gesont zijnse. (siet Iob 21, 23, 24.) Hebr. vet, gesont. And. haer portael is sterck.

[fol. 257r]

5

Sy en zijn niet in de moeyte [als andere] ¹⁰ menschen; ende en worden met [andere] menschen niet geplaeght.

10 Hebr. in de moeyte des menschen, ende soo terstont wederom. Hier worden twee woorden Enosch ende Adam (beyde beteeckenende een mensche) gebruyckt, waer van het eerste siet op de sterflickheyt ende katijvigheyt, ’t ander op den oorspronck des lichaems van der aerde.

6

Daerom ¹¹ omringhtse de hoovaerdije als een keten: het gewelt bedecktse [als] een ¹² gewaet.

11 Voor dese woorden, omringhtse als een keten, is in ’t Hebreeusch een woort, beteeckenende soo veel, als of men seyde, ketentse, dat is, is haer in plaetse van een keten, omgehangen cieraet, gouden halsbant: Ofte, sy zijn met hoovaerdije rontom behangen, gelijck een keten rontom den hals gaet.

12 Ofte, pronckkleet. ’t Hebreeusch woordeken, wort Proverb. 7.10. gebruyckt van het kleet eener overspelersse, ende schijnt de beteeckeninge te hebben van een welsittende, welpassende, çierlick habijt: alsoo proncken de godtloose met overlast ende gewelt, als ofse haer cieraet ende smuck waren. siet het contrarie Iob 29.14.

7

Hare oogen ¹³ puylen uyt van vet: sy ¹⁴ gaen de inbeeldingen des herten te boven.

13 Hebr. gaet uyt, Te weten, elck ooge. Vergel. Iob 15.27.

14 D. het gaet hen beter, als sy haer selven hadden ingebeelt; ofte, de inbeeldingen hares herten gaen voort, ofte, sy bedrijven meer quaets, als yemants herte soude konnen bedencken. Vergel. Ierem. 5.28.

8

Sy ¹⁵ mergelen [de lieden] uyt, ende spreken ¹⁶ booslick van verdruckinge: sy spreken uyt der ¹⁷ hooghte.

15 Ofte, doen [de menschen] uytteeren, of, smelten, door allerleijen overlast ende trotz, als de volgende woorden verklaren. Het Hebreeusch woort wort alleen hier alsoo gevonden, ende daerom verscheydentlick overgesett.

16 Hebr. in, ofte, met het boose, ofte, boosheyt.

17 Voerende over al (als men seyt) het hooghste woort, willende van niemant tegen gesproken zijn. Vergel. Psalm 12.5.

9

¹⁸ Sy setten haren mont tegen den hemel: ende hare tonge wandelt op der aerden.

18 Dat is, sy lasteren onbeschroomt soo wel Godt ende alle Godtlicke saken, als de menschen. Vergel. Apocal. 13.6. alsoo wort door den hemel, Godt verstaen, Dan. 4. vers 26. Luce 15.18.

10

Daerom keert sich ¹⁹ sijn volck hier toe, als hen wateren eenes vollen ²⁰ [bekers] worden uytgedruckt,

19 Te weten, Godts, van welcken in ’t eerste vers deses Psalms, ende in het naestvolgende gesproken wort. De sin is, dat de vrome, overdenckende haer groot kruys, ende daer tegen der godtloosen voorspoet, met dese gedachten bestreden worden: Of oock Godt op de menschelicke saken acht soude nemen.

20 Ofte, beckens: dat is, lijden wort hen in eene volle ende overvloeijende mate toegedeelt, als of men water in een becken ofte beker voor yemant uyt yets, dat vol vochtigheyts is, uytwrongh ofte uytdruckte. Siet Psalm 11. op vers 6. 2.Sam. 22. op vers 17. Of, men kan door de wateren hier verstaen, tranen: uyt vergelijckinge van Psalm 80.6. ende 42.4. als of de Propheet seyde: een beker vol tranen.

11

Datse seggen; Hoe soudet Godt weten? ende souder wetenschap zijn by den Alderhooghsten?

12

Siet dese zijn godtloos: nochtans ²¹ hebben sy ruste in de werelt, sy vermenighvuldigen het ²² vermogen.

21 Hebr. [sy zijn] de geruste, ofte, vredehebbende der werelt, ofte, der eeuwe, ofte, eeuwigheyt, dat is, die de vrede, (vergelijckt Ioan. 14.27.) ofte, het geluck deser werelt genieten, ofte, haer leven langh in ruste, gemack ende weelde sitten ende gantsch sorghloos leven. Van sulcken gebruyck des woorts, (eeuwigheyt) siet Deut. 15. op vers 17. ende vergelijckt met dese klaghte Ierem. 12.1, 2.

22 D. rijckdom, als Deut. 8.17, 18. Ruth 2. vers 1. 2.Reg. cap. 5. vers 1.

13

²³ Immers heb ick te vergeefs mijn ²⁴ herte gesuyvert; ende mijne ²⁵ handen in onschult gewasschen:

23 Woorden des Propheets in sijnen strijt.

24 Siet op vers 1.

25 Siet Psalm 26. op vers 6.

14

Dewijle ick den gantschen dagh geplaeght ben; ende mijne straffinge is’er ²⁶ alle morgens.

26 Hebr. in de morgenstonden, Dat is, alle morgens, ofte, vroegh. Alsoo Iob 7.18. Psalm 101. vers 8. Iesa. 33.2. Thren. 3.23.

15

Indien ick soude ²⁷ seggen; Ick sal oock ²⁸ alsoo spreken: siet, soo soud’ick trouwloos zijn aen het ²⁹ geslachte uwer kinderen.

27 Dit kan men nemen voor seggen by sich selven, Dat is, dencken, als elders dickwils.

28 D. ick sal dese tentatie de overhant in my laten nemen, mijn vleesch byvallen, ende voortaen de vrome by opentlicke uytsprake verdoemen, ende de godtloose prijsen.

29 D. aen de gantsche menighte der vromen, uwe gantsche Kercke, oock genoemt het geslachte der rechtveerdigen, of, het rechtveerdigh geslachte, Psalm 14.5. Hy wil seggen, dat hy de Kercke Godts grootelicks soude verongelijcken, ende sich groflick aen haer ende Godt selve vergrijpen, mits die om des kruyces wille verdoemende. Van ’t Hebreeusch woordeken, dat voor geslachte genomen wort, siet Psalm 12. op vers 8.

16

Nochtans heb ick gedacht om dit te mogen verstaen: [maer] het was moeyte in mijne ³⁰ oogen:

30 D. dese sake, van het kruys der vromen ende geluck der godtloosen, scheen my te swaer om te begrijpen, ick en konde my daer in niet ontrichten. Siet Iob 18. op vers 3.

17

Tot dat ick in Godts ³¹ Heylighdommen ingingh; [ende] op haer ³² eynde merckte.

31 Verstaet, Godts woort, ende de plaetse daer Godts volck by een komt, ende sijn woort verhandelt, geleert, ende ondersocht wort.

32 Hebr. achterste, laetste, uyterste, D. hoe de godtloose ten laetsten varen sullen, als Deut. 32.20, 29, etc.

18

Immers sett ghyse op ³³ gladde plaetsen: ghy doetse vallen in ³⁴ verwoestingen.

33 Eene gelijckenisse genomen van slibberige wegen, daer op men niet vast en gaet, ende lichtelick komt te vallen.

34 Ofte, verstooringen. Eygentlick die met groot gedruysch ende ongestuymigheyt overvallen.

19

Hoe worden sy als in een oogenblick tot verwoestinge! nemen een eynde, worden te niete van verschrickingen!

20

Als een ³⁵ droom na het ontwaken: als ghy ³⁶ opwaeckt, O Heere, [dan] sult ghy haer ³⁷ beelt verachten.

35 D. al haer geluck, voorspoet, weelde ende wellust verdwijnt in der haest, gelijck een droom, wanneer men wacker wort. siet Iob 20.8, 9. Iesa. 29. versen 7, 8.

36 D. u gereedt maeckt tot harer straffe, die ghy te voren scheent te slapen, ende hare boosheyt niet te sien. Alsoo Psalm 35.23, etc. Anders, als ghy [haer] opweckt, Te weten, ten jonghsten dage.

37 D. al haer verganckelick geluck, heerlickheyt ende glantz. Vergel. 1.Cor. 7.31. ende Psalm 39.7. Dit kan men wijders oock duyden op d’eeuwige smaetheyt der godtloosen, die sy lijden sullen na d’opstandinge uyt den dooden. siet Dan. 12.2.

21

Als mijn herte ³⁸ opgeswollen was, ende ick in mijne ³⁹ nieren geprickelt wierde:[kolom]

38 Ofte, opliep, als een suerdeegh, waer van ’t Hebreeusch woort eygentlick gebruyckt wort: Dat is, als ick soo onrustigh, verdrietigh ende toornigh was over der godtloosen geluck.

39 D. heftighlick bewogen wiert, ofte, mijne bewegingen seer scherp waren. Siet Iob 19. op vers 27.

22

Doe was ick ⁴⁰ onvernuftigh, ende en wiste niets: ick was een ⁴¹ groot beest by u.

40 Als een onvernuftigh dier. Siet Psalm 49. op vers 11.

41 D. seer beestelick. Hebr. behemoth, Dat is, beesten. Welck woort gebruyckt wort Iob cap. 40. vers 10. na sommiger gevoelen, van den elephant. De sin is: Ick mocht met recht by u gehouden worden soo onverstandigh ende beestelick, als de beesten selfs.

23

Ick sal dan geduerighlick ⁴² by u zijn: ghy hebt mijne ⁴³ rechter hant gevatt.

42 Dat is, my aen u houden, ende my in uwe wijse ende heylige regeeringe gerust stellen.

43 Dat is, my in mijn onverstant ende swaren strijt bewaert ende ondersteunt, dat ick niet en ben afgeweken. Siet boven vers 2.

24

Ghy sult my leyden door uwen ⁴⁴ raet: ende daer na sult ghy my [in] ⁴⁵ heerlickheyt opnemen.

44 D. door u woort ende uwen H. Geest, mitsgaders uwe vaderlicke voorsorge ende regeeringe.

45 Vergelijckt dese maniere van spreken met 1.Tim. 3.16. ende Hebr. 2.10. item 1.Thess. 4.17.

25

⁴⁶ Wien heb ick [neffens u] in den hemel? neffens u en ⁴⁷ lust my oock niets op der aerden.

46 Ofte, wie is’er voor my, T.w. beneffens u. Welcke woorden, in ’t volgende lidt gestelt, hier toe oock gehooren. Hy wil seggen, dat hy in den hemel niemant en heeft, dien hy aenroepe, ende op welcken hy betrouwe, als Godt.

47 Om daer in mijn genoegen te stellen, ofte my daer op te vertrouwen. De Propheet wil seggen, dat Godt sijn eenigh ende opperste goet is, welck hebbende, hy ten vollen te vreden zy.

26

Beswijckt mijn ⁴⁸ vleesch ende mijn herte, soo is Godt de ⁴⁹ rotzsteen mijns herten, ende mijn ⁵⁰ deel in eeuwigheyt.

48 Dat is, lijf ende ziele, als Psalm 84. vers 3.

49 Dat is, op welcken mijn herte vertrouwt, als mijne sterckte ende toevlucht. Siet Deuter. 32. op vers 4.

50 Vergelijckt Psalm 16. op versen 5, 6.

27

Want siet, die ⁵¹ verre van u zijn, sullen vergaen: ghy roeyt uyt allen die ⁵² van u afhoereert.

51 Die geene gemeenschap met u hebben, ofte, hen verre van u houden.

52 Dat is, geestelicke hoererije ofte overspel bedrijft, yets anders liever hebbende als u. Siet Levit. cap. 17. op vers 7.

28

Maer my aengaende; ’t is my goet, ⁵³ na by Godt te wesen: ick sette mijn betrouwen op den Heere HEERE; om alle uwe wercken te vertellen.

53 Hebr. naheyt, ofte, naderinge Godts, Dat is, tot Godt, als Iesa. 58.2.