36
O Godt ghy zijt vreeslick uyt uwe Ga naar margenoot84 Heylighdommen: de Godt Israëls, die geeft den Ga naar margenoot85 volcke sterckte ende krachten: Ga naar margenoot86 Gelooft zy Godt.
|
-
margenoot1
- Siet Psal. 4. op vers 1. en 48. op vers 1.
-
margenoot2
- Gelijck door Mose gepropheteert is, Num. 10.35. De sin deser woorden is: Als Godt opstaet, soo worden, etc. dergelijcke t’samenvoeginge van twee leden, ende verwisselinge van tijden, wort in dien sin dickwils gebruyckt, insonderheyt in het boeck Iobs ende der Psalmen. And. dat Godt opsta, etc. ofte, laet Godt opstaen, biddende ende wenschender wijse, ende soo in ’t volgende. De sin is, als Godt sich (om soo te spreken) maer begint te reppen, soo is’t met al het woeden der vyanden gedaen. De Propheet neemt dese woorden uyt Num. 10.35. waer uyt, als oock uyt versen 25, 26. afgenomen wort, dat desen Psalm van David gemaeckt zy over het opbrengen der Arke in Zion, 2.Sam. cap. 6. ofte, de victorien, die op Godts antwoorde ende belofte, (by de Arcke gegeven) verkregen zijn. siet 2.Sam. 5. vers 19, etc. ende 8.1, etc. ende voornemelick op de victorieuse verrijsenisse ende hemelvaert onses Heeren Christi (wiens voorbeelden dit waren) over alle sijne ende onse geestelicke vyanden, als te sien Ephes. 4.8, 9, 10.
-
margenoot3
- Dit duyden sommige op het leyden van Israël door de woestijne na Canaan, ende wijders op het geestelicke, waer van Ies. 40.3. Anders, verhooght dien, die etc. ’t Hebreeusch woort wort dickwils ende eygentlick gebruyckt, van ophoogen der wegen ende straten, doch voorts oock van hooghlick roemen, met lof verheffen, Prov. c. 4. vers 8. item, sich verheffen, Exod. 9.17.
-
margenoot4
- Sommige verstaen hier (uyt vergelijckinge van ond. vers 34.) den derden hemel, alsoo genoemt van wegen de groote ruymte, ende volkomene lieflickheyt. Vergel. Iob 22.14. ende Psalm 16.11.
-
margenoot5
- Hebr. Iah, dat soo veel is als Iehova, zijnde daer van afgekort. Vergel. 2.Sam. 6.2. ende siet Gen. 2. op vers 4. ende Psalm 89. op vers 9.
-
margenoot6
- T.w. Godts, die sijn tegenwoordigheyt boven de Arke openbaert.
-
margenoot7
- Die haer recht uytvoert, en het ongelijck, haer aengedaen, wreeckt.
-
margenoot10
- Hebr. gebonden. Vergel. Psalm 107.10. ende 146.7. And. die de gebondene uytvoert in goede gelegentheyt, ofte, geluckelick, voorspoedelick, ofte, ter rechter tijt.
-
margenoot11
- Ofte, wederhoorige, wederstrevende, rebelle.
-
margenoot12
- Dat is, in elende, ende gebreck. Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick blanck, glat, ende voorts, dorre plaetsen, die blanck, glat, ende kael zijn, Dat is, onvruchtbaer. Vergelijckt Nehem. 4. op vers 13.
-
margenoot14
- Dat is, sy vloeyden gelijck als tot water wech, van ontsigh, anghst ende vreese, vermits uwe tegenwoordigheyt, als ghy het volck Israëls door de woestijne voerdet na Canaan.
-
margenoot15
- Als met den vinger op desen bergh wijsende. Vergelijckt Deuter. cap. 33. vers 2. Iudic. cap. 5. op versen 4, 5. Iesa. cap. 64. versen 1, 2.
-
margenoot16
- Hebr. regen der mildigheden, ofte, liberaelheden.
-
margenoot17
- Ofte, gesprenght, als wanneer yemant yets met water besprenght, sprengende dat hier ende daer.
-
margenoot18
- Te weten, het lant Canaan, als blijckt in’t volgende vers, dat hebt ghy besorght als u eygen erfgoet, ververschende het selve door regen, als het van drooghte gelijck als moede ende mat was. Vergelijckt Deut. cap. 11. versen 11, 12. ende siet Exod. 15.17. 2.Sam. cap. 20. vers 19. Ierem. cap. 2. vers 7. ende 50.10, 11. Sommige voegen ’t woort erffenisse by’t voorgaende lidt aldus: Ghy hebt uwe erffenisse met eenen seer milden regen bedrupt.
-
margenoot19
- Ofte, gedierte. Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick levendigh, ende voorts gedierte, insonderheyt wildt gedierte, als zijnde seer levendigh, maer wort oock wijders genomen voor eenen hoop, troupe, leger, ofte, geselschap van menschen, soo quade, 2.Sam. cap. 23. vers 13. als goede, gelijck hier, ende beyds in een vers, Psalm 74.19. Wy gebruycken oock in onse tale sulcke maniere van spreken, arme dieren, dat arme dier, van verlegene menschen.
-
margenoot20
- T.w. uwe erffenisse. Ofte, bereydet [allen zegen:] ofte, ghy bracht den elendigen te rechte.
-
margenoot22
- T.w. u volck Israël, dat in Egypten veel hadde geleden, ende dat alle vyanden op het lijf wilden.
-
margenoot23
- Hebr. gaf reden, sprake, Dat is, stoffe om te spreken, Te weten, van victorien. And. sal geven.
-
margenoot24
- Hebr. boodtschapsteren, ’t welcke verstaen wort van boodtschappende zielen: D. persoonen, na den aert der Hebreeusche tale. Het was wel eene wijse in Israël, dat de vrouwen ende jonge dochteren, de victorien roemden, ende Godt daer voor danckten, ende triumph songen, (Siet Exod. 15.20, 21. Iudic. 5.1, etc. ende 11.34. 1.Sam. 18. versen 6, 7. Vergel. oock 2.Sam. 1.20.) maer hier moet men verstaen de boodtschappers van de verkregene victorien in den Ouden Testamente, ende de Apostelen ende Euangelisten in den Nieuwen Testamente. Siet Iesa. 40.9.
-
margenoot25
- Of, vlieden wech, als zijnde woorden der boodtschapperen.
-
margenoot26
- De vrouwe, D. de vrouwen, die niet in den strijt trecken, maer het huys bewaren: ofte, de nederlage is soo groot geweest, dat selfs de vrouwen sonder schroom mede uytgekomen zijn om den roof te deylen. Vergel. 2.Sam. 1. op vers 24.
-
margenoot27
- De Propheet spreeckt hier Godts volck aen: hoewelder zijn, die’t duyden op de vyanden, aldus: Soo, ofte, vvanneer ghy ligget, etc. elck een van de vleugelen der duyve (dat is, der Kercke) is, etc. ende hare vederen zijn, etc.
-
margenoot28
- Verst. heertsteenen, als men in de legers ende oock wel elders (noch hedensdaeghs) pleeght op te leggen, om vyer daer tusschen te stoken, om te koken, potten ende ketelen daer by te setten, ofte over te hangen. And. tusschen treeften, potten, etc. Den sin op een uytkomende, dewelcke is: al waert ghy tot d’uyterste dienstbaerheyt ende smaetheyt (als in Egypten) verstooten, beroockt ende besmoockt als kocks ende kocks jongens, soo sal u evenwel Godt door sijnen genadigen zegen weder doen blincken, gelijck eene schoone vliegende duyve, die als van silver ende gout is glintzerende.
-
margenoot29
- T.w. in sijne erffenisse, Canaan, uyt versen 10, 11.
-
margenoot30
- And. sal verstroyen, soo sult ghy, etc. Hebr. uytbreydde: D. verstroyde, verjoegh, als Zach. 2.6.
-
margenoot31
- Namel. Godts erffenisse. Ofte, het wert sneeuwit, ofte ghy [O Godt] maecktese sneeuwit.
-
margenoot32
- D. in ’t midden des lants, daer dese bergh gelegen was by Sichem. Siet Iudic. 9.48. Sommige meynen dat David hier gesien heeft op de beteeckeninge van het woort Tsalmon, als of hy seyde, daer ’t lant te voren als met donckere swarte schaduwe overdeckt was, wert het blanck, luchtigh, klaer ende als sneeuwit, van vreughde ende triumph, welcks oock niet qualick en past op de gelijckenisse, in ’t voorgaende vers verhaelt.
-
margenoot33
- Dat is, seer hoogh, oock vet ende vruchtbaer. Siet Genes. 13. op vers 10. ende Psalm 36.7. van Basan siet Deut. cap. 32. op vers 14. ende Psalm 22. op vers 13.
-
margenoot34
- Hebr. een bergh der bulten, dat is, hebbende vele schoone heuvelen ende hooghten.
-
margenoot35
- Als triumpheerende ende u beroemende boven desen bergh Zion. ’t Hebreeusch woort wort alleenlick hier gevonden, ende daerom verscheydentlick overgesett.
-
margenoot36
- Te weten, Zion. Als of hy seyde: Alle andere volcken ende Koninckrijcken mogen haer beroemen waer van ende soo hooge als sy willen, sy konnen evenwel met Godts Kercke niet worden vergeleken, noch tegen haer met alle hare hoocheyt ende trotsigheyt opkomen, noch deselve dempen: om dat sy, alleen, vereerlickt is met Godts genadige tegenwoordigheyt, residentie ende eeuwige inwooninge. Vergelijckt Psalm 132.13, 14. Apoc. 14.1.
-
margenoot37
- Ofte, ruyterije: verstaet de Engelsche heyrscharen, bereyt tot Godesdienst, om sijn volck te beschermen tegen der vyanden gewelt, die veel op menighte van wagenen plegen te roemen. Siet 2.Reg. 6.15, 17.
-
margenoot38
- Hebr. twee milioenen, D. seer vele, ontallicke, duysenden. Het getal van tienen wort alsoo voor menighte ende veelheyt gebruyckt, ende volgens de verdubbelinge van tien duysent noch meer. Siet Genes. 31.41. Matth. 18.24.
-
margenoot39
- Hebr. verdubbelinge. And. Engelen. ’t Hebreeusch woort wort alsoo alleenlick hier gevonden.
-
margenoot40
- D. de heerlickheyt ende heyligheyt Godts is’er soodanigh, alsse haer eertijts op den bergh Sinai vertoont heeft. Sulcks datse op Sinai nu niet en is te soecken.
-
margenoot41
- Godt is wel grootelicks verhooght door de victorien, die hy sijnen volcke Israël in Canaan verleent heeft, maer dat dit eygentlick siet op de victorie onses Heeren Iesu Christi, die alle sijne ende onse geestelicke vyanden overwonnen, ende in sijne hemelvaert als in triumphe gevangelick gevoert heeft, ende (gelijck na de victorie plagh te geschieden) uyt sijnen throon overvloet van allerleije gaven heeft uytgedeylt in sijne Kercke, selfs aen ongeloovige, tot haerder bekeeringe ende inlijvinge in Godts Kercke, daer van betuyght de Apostel, Ephes. 4.8, etc.
-
margenoot42
- Dat is, gevangene. Siet Num. 31. op vers 12.
-
margenoot43
- Ofte, [om te geven.] Van sulcken gebruyck des woorts nemen, siet Genes. 12. op vers 15. ende Hose. 14. op vers 3. item Ephes. 4.8. alwaer d’Apostel dese woorden aentreckt, ende voor genomen, gegeven gebruyckt.
-
margenoot44
- D. ongeloovige. Verstaet, hebt ghy gevangen genomen onder uwe gehoorsaemheyt. Vergel. 2.Cor. 10. vers 5. Ofte, [onder] de wederhoorige, Te weten, deylt ghy gaven uyt.
-
margenoot45
- D. op datse in uwe Kercke souden woonen. And. om [in hen] te woonen: op dat ghy door uwen Geest in hen soudet woonen. Anders, om te woonen by den HEERE Godt. Verstaet de vereeniginge der Ioden ende Heydenen door een geloove in Christo.
-
margenoot51
- Ofte, in den doot, dat is, in ’t midden des doots.
-
margenoot53
- Ofte, den hayrtop. Hebr. schedel des hayrs, dat is, dieder soo trotz, wildt ende schricklick, als een roover ofte straetschender, uyt siet. Vergelijckt Iob 5. op vers 5.
-
margenoot54
- D. die soo onbekommert ende onbeschroomt in sijne boevestucken immer ende steeds voort gaet, ende alsoo de schult sijner sonden ophoopt.
-
margenoot55
- D. ick sal mijn volck uyt alle nooden harer vyanden nu soo wel verlossen, als ick eertijts hare voor-ouders verlost hebbe van Og, den Koningh van Basan, ende van de Egyptenaren in het roode meyr, Num. cap. 21. Exod. cap. 14.
-
margenoot56
- Dat uyt de verslagene vyanden, ja uyt een yeder van hen, ofte, dien hayrtop ende sijnen aenhangh gevloten sal zijn. Vergelijckt Psalm 58. vers 11.
-
margenoot57
- U volck. Dit schijnt te sien op het inbrengen der Arke in Zion, (siet 2.Sam. cap. 6. vers 13) ofte immers op het weder brengen van de Arke, na de verkregene victorien. Siet 2.Sam. cap. 11. op vers 11.
-
margenoot58
- Vergelijckt 2.Sam. cap. 6. vers 5. 1.Chron. cap. 13. vers 8.
-
margenoot59
- Gelijck men te dier tijt gewoon was te doen, wanneer men vreughde bedreef, ende triumph hieldt. Siet Exod. cap. 15. vers 20. Iudic. cap. 11. vers 34. 1.Sam. cap. 18. vers 6. Ierem. cap. 31. vers 4, etc. ende vergelijckt boven vers 12.
-
margenoot60
- Dat is, die uwen oorspronck hebt uyt Iacob, gelijck de riviere uyt eenen sprinck-ader: want de twaelf stammen uyt hem gesproten waren. Vergelijckt Deut. 33 op vers 28. ende Iesa. 48.1.
-
margenoot61
- T.w. in de gemeynten ofte vergaderingen zijn alle stammen, soo wel de verre gelegene (als Zebulon ende Naphtali) als de naeste, Benjamin ende Iuda.
-
margenoot62
- Om dat desen stam van den jonghsten broeder gesproten was, ende seer gemindert door de nederlage voor Gibea, Iudic. cap. 20.
-
margenoot63
- Om dat de eerste Koningh Saul daer uyt gesproten was.
-
margenoot64
- Het Hebreeusch woort wort alsoo hier alleen gevonden, komende van een woort dat steenigen, met steenen overwerpen, beteeckent: gelijck daer van oock een ander woort komt, dat eenen steenhoop beteeckent, soo wort dit alhier genomen, voor eene menighte, raet, geselschap, vergaderinge, van Oversten die oock by eenen steen vergeleken worden, (Siet Genes. cap. 49. op vers 24.) om datse de vastigheyt der gemeynte zijn.
-
margenoot65
- Dat is, voor u besloten, verordineert ende u toegeschickt. Siet Levit. c. 25. op vers 21. ende Psalm 42.9.
-
margenoot67
- Als die door mijnen sone sal gebouwt zijn: David hadde wel voor, den tempel te bouwen, maer wert van Godt door Nathan bericht, dat Salomo dien soude bouwen, 2.Sam. c. 7. Sommige hechten dese woorden aen het voorgaende aldus: Sterckt, etc. uyt uwen tempel, Dat is, palleys, tabernakel, heylighdom, (dat naderhant in den tempel gebracht wert) zijnde de plaetse der Arke, daer Godt geseyt wort te woonen. And. na dat uwen tempel sal geweest zijn te Ierusalem: D. na de verwoestinge des tempels. Verstaende de beroepinge der Heydenen. Ofte aldus: Om uws tempels, om Ierusalems wille, etc.
-
margenoot68
- Ofte, laet u de Koningen geschencken brengen. Dit is eensdeels geschiet ten tijde van Salomo, ende Hizkia, 1.Reg. 10. versen 10, 24, 25. 2.Chron. 32.23. Iesa. 18.7. maer principalick geestelick vervult in den Nieuwen Testamente door de bekeeringe der Heydensche Koningen ende Princen. Vergel. Iesa. cap. 49. versen 22, 23. ende hier de volgende versen 32, 33. item Psalm 72.10.
-
margenootg
- 1.Reg. cap. 10. versen 10, 24, 25. 2.Chron. 32.23. Psalm 72.10. ende 76.12.
-
margenoot69
- Van Godts schelden siet Psalm 9. op vers 6. And. verdoet.
-
margenoot70
- Hier door kan men in ’t gemeyn verstaen de vyanden van Godts volck, die de Heylige Schrift by wilde dieren vergelijckt, ofte, den Koningh van Egypten in ’t bysonder, wiens hof aen de riviere lagh, daer veel riets was. Vergelijckt Iesa. 19.6. ende Exod. 2.3, 4. And. den hoop der spiesdragers, ofte, schutters, om dat de spiessen ende pijlen van dick ende sterck riet in sommige plaetsen gemaeckt wierden.
-
margenoot71
- Dat aen ’t riet woont, ofte sich daer in onthoudt: Sommige verstaen hier door, weeldige ende vette plaetsen, uyt Iesa. cap. 35. vers 7.
-
margenoot72
- Der wilde Krijghs-oversten, ofte trotze Regenten. Siet Psalm 22. op vers 13.
-
margenoot73
- De gemeene krijghslieden, ofte weeldige dertele onderdanen der godtloose Regenten. Sommige verstaen hier bysonderlick den kalverdienst der Egyptenaren.
-
margenoot74
- Hebr. sich neder werpt om als met voeten getreden te worden: verstaet de huychelaers, die met veynsinge van groote demoedigheyt mede geschencken aenbrengen. Vergelijckt Deut. 33.29. 2.Sam. 22.45. met d’aenteeck. Siet oock Prov. 6.3. And. die sich nederleyt op stucken silvers, D. in groote pracht leeft.
-
margenoot75
- Dit spreeckt de Propheet tot Godts volck, met vertrouwen, dat Godt dit gebedt sal verhooren, ende de krijghsuchtige vyanden van Godt ende sijn volck verdelgen.
-
margenoot76
- Het Hebreeusch woort wort alleenlick, (als oock eenige andere) in desen Psalm gevonden. Siet wijders op vers 30.
-
margenoot77
- D. de Mooren. Hebr. Cusch. Siet Genes. 2. op vers 13.
-
margenoot78
- Hebr. sal sijne handen doen loopen tot Godt.
-
margenoot79
- Hebr. in den hemel der hemelen der oudtheyt, D. den hooghsten ofte derden hemel, die (neffens d’andere) van alle tijden, ja van den beginne der werelt geweest is. Siet 1.Reg. cap. 8. op vers 27.
-
margenoot80
- Verst. den donder, waer door hy sijne Godtlicke kracht ende majesteyt sonderlinge openbaert. Siet Psalm 29. op vers 3. And. hy geeft een sterck geluyt met, ofte, door sijne stemme.
-
margenoot83
- And. hemelen, alsoo genoemt van wegen haer seer dun ende subtijl wesen.
-
margenoot84
- Den Tabernakel, daer in verscheydene heylige wooningen waren, mitsgaders den hemel, daer door afgebeelt.
|