Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Psalm xlv.

Een uytnemende prophetisch bruylofts-liedt, by occasie van het houwelick Salomons met Pharaos dochter, gedicht over het geestelick houwelick des Bruydegoms Iesu Christi met sijne lieve Bruyt, de algemeyne Kercke der Ioden ende Heydenen.

1

EEn’ ¹ onderwijsinge, een ² liedt der liefden: voor den ³ Oppersanghmeester onder de kinderen van Korah, op ⁴ Schoschannim.

1 Siet Psal. 32.1.

2 Ofte, een gesangh der beminde, Te weten, jonge dochteren, of, vriendinnen, dat is, een bruylofts-liedt, by d’occasie, na veler meeninge, van het houwelick Salomonis (die een voorbeelt Christi was) met de dochter des Koninghs van Egypten, gemaeckt, doch eygentlick siende op ’t houwelick (Ephes. 5. versen 25, 32.) des Bruydegoms Christi met sijne Kercke uyt Ioden ende Heydenen, blijckende Hebr. 1.8, 9. zijnde alsoo desen Psalm het Hoogeliedt Salomonis seer gelijck. Siet aldaer Cap. 3. ende 8.

3 Siet Psalm 4. op vers 1.

4 Dit Hebreeusch woort wort oock gebruyckt in den tijtel des negen en sestighsten ende tachtentighsten Psalms, ende een dergelijck in den tijtel des sestighsten, beteeckenende lelien, alsoo genoemt (na het gevoelen van sommige) om datse ses bladeren hebben. Doch wat daer mede gemeent zy, is onseker. Eenige houden ’t voor een seker musicael instrument van ses snaren, daer op desen Psalm moeste gespeelt worden: Andere voor een liedt, te dier tijt bekent, beginnende met dit woort, na welcks wijse men desen Psalm spelen ende singen soude.

2

Mijn herte ⁵ geeft ⁶ een goede reden op: Ick segge mijne ⁷ gedichten uyt van eenen Koningh; mijne tonge is eene ⁸ penne eens veerdigen schrijvers.

5 Hebr. eygentlick, bobbelt op. Het Hebreeusch woort wort alleenlick hier gevonden, maer daer van komt een ander woort, dat een ketel, ofte, braetpanne beteeckent, daer in yets op het vyer gezoden ofte gebraden zijnde door de hitte des vyers opbobbelt: alsoo (wil de Propheet seggen) is sijn hert door het vyer des Heyligen Geestes aengesteken ende verhitt, om dese voortreffelicke leere de Kercke Godes met bysonderen yver voor te dragen. Vergelijckt Psalm 19. op vers 3.

6 Ofte, eene goede sake, wat goets, ofte, schoons, voortreffelicks.

7 Hebr. wercken.

8 D. als een penne des genen, die in ’t schrijven wel geoeffent ofte ervaren is, (vergelijckt Ezra 7.6. Iesa. 16.5.) waer van de veerdigheyt, rasheyt, ofte snelligheyt, een teecken is.

[fol. 249v]

3

Ghy zijt veel schoonder dan de ⁹ menschen kinderen; ¹⁰ genade is uytgestort in uwe lippen; ¹¹ daerom heeft u Godt gezegent in eeuwigheyt.

9 Te weten, andere menschen.

10 Ofte, uwe lippen zijn met genade overgoten, soo dat uwe woorden genadenrijck, gunstrijck zijn. Vergel. Luce 4. vers 22.

11 D. tot sulcks, tot sulcken eynde: of, om dat u Godt, etc. gelijck het woordeken al-chen genomen wort. siet Ier. 48. op vers 36.

4

Gordt u sweert aen de heupe, O heldt; ¹² uwe Majesteyt ende uwe heerlickheyt.

12 Dit voegen eenige by het woort sweert, als of de Propheet seyde, Welck sweert (T.w. het woort der waerheyt, waer van in ’t volgende) uwe Majesteyt ende heerlickheyt is. And. [in] of, [met] uwe Majesteyt, etc.

5

Ende ¹³ rijdt voorspoedighlick [in] uwe heerlickheyt, ¹⁴ op het ¹⁵ woort der waerheyt, ende ¹⁶ rechtveerdige sachtmoedigheyt: ende uwe rechter hant sal u ¹⁷ vreeslicke dingen leeren.

13 Hebr. zijt voorspoedigh, rijdt. Vergelijckt de maniere deser t’samenvoeginge van twee woorden, met 1.Sam. 2. vers 3. Psalm 51.4. ende 55.8 en 106. vers 13. Hose. c. 6. vers 3, etc.

14 And. ter oorsake van de waerheyt, om de sake der waerheyt.

15 Alsoo wort de leere des Euangeliums genoemt, 2.Corinth. 6. vers 7. 2.Timoth. 2. vers 15. Iacob. 1.18.

16 Hebr. sachtmoedigheyt, gerechtigheyt, D. sachtmoedigheyt der gerechtigheyt, ofte, rechtveerdige sachtmoedigheyt, D. sachtmoedigheyt die met gerechtigheyt vergeselschapt is: Ofte, [met] sachtmoedigheyt [ende] gerechtigheyt.

17 D. ghy sult door uwe macht vreeslicke dingen doen, ghy sultse toonen ende bewijsen, voor al de werelt, ende vreeslicke oordeelen tegen de vyanden der waerheyt uytvoeren. Vergelijckt het volgende vers, ende Psalm 2. vers 9. ende 110.5, 6. ofte, leere u vreeslicke dingen.

6

Uwe ¹⁸ pijlen zijn scherp, volcken sullen onder u vallen: [sy ¹⁹ treffen] in’t herte van des Koninghs vyanden.

18 Siet Deut. 32. op vers 23. ende Iob 6. op vers 4. Sommige verstaen ’t niet alleen van de oordeelen, maer oock van de woorden des Heeren Christi. Vergel. Hebr. 4.12. 2.Cor. 10.4, 5.

19 T.w. de pijlen deses Koninghs. And. volcken sullen onder u vallen, die in ’t herte vyanden des Koninghs zijn, of, in ’t herte, D. in ’t midden van des Koninghs vyanden.

7

^a Uwen throon, O ²⁰ Godt, is eeuwighlick ende altoos; het scepter uwes Koninckrijcks is een scepter der ²¹ rechtmatigheyt.

a Hebr. 1.8.

20 Dat dit van den Heere Iesu Christo te verstaen zy, betuyght de Heylige Geest klaerlick, Hebr. 1.8, 9.

21 Ofte, billickheyt.

8

Ghy hebt gerechtigheyt lief, ende hatet godtloosheyt: ²² Daerom heeft u, O Godt, ²³ uwe Godt gesalft met ²⁴ vreughden-olie boven uwe ²⁵ medegenooten.

22 Of, om dat u, etc. als boven vers 3.

23 T.w. de Vader. Vergelijckt Psalm 22. vers 2. Ioan. 20.17.

24 Verst. de salvinge des Heyiigen Geests, die een autheur ende wercker is aller geestelicker vreughde, etc. Siet Actor. 10.38.

25 D. alle geloovigen, die des Heeren Christi lidtmaten, ende uyt genade door hem tot Priesters ende Koningen gemaeckt zijn, 1.Petr. 2.9. Apoc. 1.6. Siet oock Ioan. 3.34.

9

Alle uwe kleederen ²⁶ zijn myrrhe, ende aloë, [ende] cassie; uyt de ²⁷ elpenbeenen ²⁸ palleysen, ²⁹ van waer sy u verblijden.

26 D. riecken soo seer van dese specerijen, als ofse enckel myrrhe, etc. waren. Vergelijckt Prov. 7.17.

27 Siet 1.Reg. 10.18.

28 Ofte, tempelen. Verstaet hier op, wanneer ghy daer uyt te voorschijn komt, als een bruydegom, ofte uwe kleederen, ende de specerijen, die uyt elpenbeenen palleysen, genomen zijn, ende daer mede sy u verheught hebben, dat is, cier aengedaen. Salomons Konincklicke heerlickheyt ende wooningen worden in de Schrifture vermelt: den Heere Christum aengaende, die is uyt het hemelsch palleys gekomen in den vleesche, ende heeft van daer gebracht sijne leere, ende van daer ontfangen sijne salvinge. Siet Matth. 3.16. Ioan. 3.13, 31.

29 Of, boven de gene die u verblijden, T.w. uwe medegenooten, (als boven) genaemt kinderen der bruyloft, ende des bruydegoms vrienden, Matth. 9.15. Ioan. 3.29.

10

Dochters van Koningen zijn onder uwe ³⁰ kostelicke [staetdochteren;] de ³¹ Koninginne staet aen uwe rechter hant, in het fijnste gout van ³² Ophir.

30 Hebr. kostelicke, doch in ’t vrouwelick geslachte, sulcbs dat het van vrouwpersoonen moet worden verstaen. Vergel. vers 15. And. in uwe kostelickheden.

31 Of, beddegenoote, D. hier, de bruyt.

32 Siet 1.Reg. 9. op vers 28.

11

Hoort, ³³ O dochter, ende siet, ende neyght uwe oore: ende ³⁴ vergeet u volck, ende uwes vaders huys.

33 Dit is eene aensprake aen de bruyt.

34 Verlaet de afgodische religie, die onder u volck ende in uwes vaders huys in swange gaet. Vergel. wijders Matth. 10.37. Luce 14.26.

12

Soo sal de Koningh lust hebben aen uwe ³⁵ schoonheyt; Dewijle hy uwe Heer is, soo ³⁶ buyght u voor hem neder.

35 Wijdtloopigh beschreven in ’t Hoogeliedt Salomonis.

36 Ofte, aenbidt hem, als den Sone Godts.

13

Ende de ³⁷ dochter van ³⁸ Tyrus, de rijcke onder den volcke, sullen u aengesichte ^b met geschenck ³⁹ smeecken.

37 D. de inwoonders van Tyrus, de stadt Tyrus. Siet van dese stadt Iosu. 19. op vers 29. ende 1.Reg. 5. op vers 1. ende vergelijckt Psalm 72. versen 10, 11. Iesa. 49.23.

38 Anders, belangende de dochter van Tyrus, de rijcke, etc.

b Psalm 72.10.

39 Siet Iob 11. op vers 19.

14

Des Koninghs dochter is geheel vereerlickt ⁴⁰ inwendigh; hare kleedinge is van gouden ⁴¹ borduersel.

40 Ofte, van binnen: Salomons bruyt in hare vertreckzalen, maer Christi bruyt draeght haren geestelicken cieraet van binnen in den inwendigen mensche (Ephes. 3. vers 16.) bestaende in geestelicke gaven. Vergelijckt Apoc. 19.8.

41 Ofte, kaskens, Dat is, vol van kaskens, ofte schildekens, daer in kostelicke steenen gevatt ofte gesett worden, gelijck dit woort genomen is Exod. 28. versen 11, 13, 14, 25. ende 39. versen 6, 13, 16. Het Hebreeusch woort wort oock genomen voor ge-ooght, ofte, geborduert werck, borduersel: Waer door men de verscheydenheyt der geestelicke gaven kan verstaen. Vergelijckt Ezech. 16.13.

15

In gestickte kleederen sal sy tot den Koningh geleyt worden; de jonge dochteren [die] achter haer zijn, hare medegesellinnen, sullen tot u gebracht worden.

16

Sy sullen geleyt worden met ⁴² alle blijdtschap ende verheuginge; sy sullen ingaen in des Koninghs palleys.

42 Hebr. blijdtschappen.

17

In plaetse van ⁴³ uwe vaderen, sul-[kolom]len uwe sonen zijn; ghy sultse tot ⁴⁴ Vorsten setten over de gantsche aerde.

43 Dit wort tot den Koningh (Christum met sijne bruyt) gesproken, van welcken gepropheteert wort, dattet hem (niet minder als sijne voorvaders na den vleesche) aen geestelicke sonen niet sal ontbreken, die door de gantsche werelt het Euangelium sullen prediken, sijne Kercke met Godts woort weyden ende regeeren, ende namaels op hare throonen sitten, ende met Christo in glorie heerschen. Siet Matth. 19.28. ende 24.47. ende 28.19. Apocal. 5.10. Ofte, men kan verstaen door de vaderen, de geloovige des Ouden Testaments, ende door de sonen alle de geloovige des Nieuwen Testaments, die Christus tot Koningen ende Priesters gemaeckt heeft, Apoc, 1,6, etc.

44 Van Soloma kan dit niet worden verstaen, om dat onder sijnen sone Rehabeam, ende voorts het Rijck gedeylt, ende de tien stammen van Iuda afgescheurt zijn. Siet 1.Reg. 12.16, 17, 24.

18

Ick sal uwes naems doen gedencken ⁴⁵ van elcken geslachte tot geslachte: daerom sullen u de volcken loven eeuwighlick ende altoos.

45 Hebr. in allen geslachte ende geslachte.