Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Psalm xxiiij.

David van Godt bericht zijnde, dat Salomo den tempel soude bouwen, ende de Arke des Verbonts daer in laten brengen, bekent wel Godts recht ende macht over den gantschen aerdbodem, maer verheught sich aldermeest over Godts bysondere genade, die hy bewijst aen sijne Kercke, welcker lidtmaten David hier beschrijft, ende vermaent dat de Arke (op welcke Godt sijne tegenwoordigheyt vertoonde) weerdighlick ende eerbiedighlick mach worden ontfangen, als wesende dit eene afbeeldinge van de komste des Messiae in den tabernakel sijns lichaems, ende tot sijne Kercke (zijnde Godts tempel ende Christi Koninckrijck) waer toe mede gehoort sijne hemelvaert, om van daer als Koningh der glorie sijne Kercke te regeeren.

1

EEn Psalm Davids. ^a De aerde is des HEEREN, mitsgaders hare ¹ volheyt; de werelt, ende die daer in woonen.

a Exod. 19.5. Deuter. 10.14. Iob 41.2. Psalm 50.12. 1.Cor. 10.26, 28.

1 T.w. alle schepselen, waer mede de Heere de aerde vervult heeft. Dat hy dan uyt dit alles, het welcke hem door het recht der scheppinge toekomt, sijn volck tot een bysonder eygendom voor sich verkiest, ende op sijnen bergh logeert, is sijne bysondere genade. Vergel. Exod. 19. vers 5. Deuter. 10. versen 14, 15.

2

Want hy heeftse gegront ² op de ³ zeen, ende heeftse gevestight op de rivieren.

2 Of, aen de zeen, ende soo in het volgende, aen de rivieren.

3 Dat is, wateren. Siet Genes. cap. 1. op vers 10. Datter wateren onder de aerde zijn, is bekent ende blijckt Exod. cap. 20. vers 4. doch men kan dit alsoo verstaen, dat Godt de aerde, ofte het drooge, heeft doen uytsteken boven de wateren, die te voren de aerde bedeckten, ende heeftse voorts gegrontvest ende als bebolwerckt, met, aen, ende op de wateren, die hy (niet tegenstaende datse vochtigh ende vloeijende, van naturen onvast, ende daer toe ondienstigh souden zijn) maeckt tot een seer vast fondament des aerdbodems, gelijck hy het licht uyt duysternisse voort brenght: houdende alsoo door sijne kracht water ende aerde in hare verordineerde plaetsen. Siet wijders Psalm 104. versen 5, 6, 7, 8. ende 136. vers 6. ende vergelijckt Iob cap. 26. vers 7. ende cap. 38. versen 4, 6. Mich. cap. 6. vers 2.

3

^{b 4} Wie sal klimmen op den ⁵ bergh des HEEREN? Ende wie sal staen in de plaetse sijner heyligheyt?

b Psalm cap. 15. vers 1. Iesa. 33.14, 15.

4 Als of hy seyde: Hoewel Israël Godts eygendom is, soo zijn nochtans de huychelaren, die wel na den vleesche Israëliten zijn, ende in den uyterlicken Godtsdienst mede verschijnen, geen rechte leden van sijn volck, maer alleen die het geestelick Israël uytmaken, ende in het volgende met kenteeckenen beschreven worden. Vergelijckt Rom. 9.6. ende cap. 2. versen 28, 29. Galat. 6. vers 16.

5 Siet Psalm 2. op vers 6.

4

Die ⁶ reyn van handen, ende ⁷ suyver van herten is, die sijne ziele ⁸ niet op en heft tot ydelheyt, ende die niet ⁹ bedrieghlick en sweert.

6 Dat is, vreemt van stelen, rooven, dootslagh, overspel, etc. Vergelijckt Genes. cap. 20. op vers 5.

7 Dat is, oprecht, ongeveynst, in sijnen gantschen Godtsdienst.

8 Dat is, die sijn ziele niet en begeeft tot ydelheyt, ofte valsheyt: ofte die geen begeerte noch verlangen heeft na ydelheyt. Siet deselve maniere van spreken Deuter. cap. 24. op vers 15. Ierem. cap. 22. vers 27. ende 44.14. ende vergelijckt Ezech. 24.25. Hose. 4.8. Anders, die mijne ziele, (dat is, my, mijnen heyligen naem) niet ydelick opneemt, Dat is, in den mont neemt. Aldus souden dit Godts eygene woorden zijn, van David hier ingevoeght tot meerder nadruck.

9 Hebr. tot, in, ofte, met bedrogh, D. om te bedriegen, niet denckende in sijn herte, het gene hy sweert metten monde.

5

Die sal den zegen ¹⁰ ontfangen van [kolom] den HEERE, ende ¹¹ gerechtigheyt van den Godt ¹² sijns heyls.

10 Of, wechdragen, afdragen.

11 D. de vrucht der gerechtigheyt, te weten, tijdelicken zegen ende eeuwige heerlickheyt. Siet Iesa. cap. 48. vers 18. Hos. 10.12. ofte hy sal van Godt, sijnen Salighmaker, ontfangen de weldaden, die hy sijnen kinderen rechtveerdighlick uytdeelt, niet na hare verdiensten, maer volgens sijne genadige ende getrouwe beloften, die hy na sijne gerechtigheyt, houdt. siet Hebr. 6. versen 9, 10. 1.Ioan. cap. 1. vers 9.

12 D. die sijn Heylant, ofte Salighmaker is.

6

Dat is het geslachte der gener die na hem vragen, die ¹³ u aengesichte soecken, [dat] is ¹⁴ Iacob, ¹⁵ Sela!

13 Hy spreeckt Godt aen, toonende sijn vast vertrouwen van de waerheyt deser gewichtiger sake, om de huychelaren, die hen contrary inbeelden, als voor Godts richtstoel te overtuygen ende te beschamen. Aengaende dese maniere van spreken, siet 2.Chron. cap. 7. op vers 14. ende cap. 11. op vers 16.

14 Dat is, dat zijn de rechte kinderen Iacobs, de rechte Israëliten. Vergelijckt Ioan. cap. 1. vers 48. Rom. cap. 9. vers 6. Anders, O Iacob, Dat is, O ghy ware gemeynte, ghy geestelick Israël. Dit is eene sake (wil hy seggen) daer op ghy wel moet letten, als zijnde van grooten gewichte in het poinct van religie, keerende sich alsoo van de aensprake Godts, tot de Kercke.

15 Siet Psalm 3. op vers 3.

7

Heft uwe ¹⁶ hoofden op, ghy ¹⁷ poorten, ende verheft u, ghy ¹⁸ eeuwige deuren; op dat de ¹⁹ Koningh der eeren inga.

16 Dat is, bovenste posten.

17 Des tempels, dien David van Godt door den Propheet Nathan verstaen hadde dat sijn soon Salomo soude bouwen, daer in de Arke des verbonts (op dewelcke Godt sijne tegenwoordigheyt vertoonde) aen haer plaetse soude gebracht worden, ende alsoo Godt daer als sijne woonstede nemen. Waer door wert afgebeelt de komste Christi in den vleesche, ende tot sijne Kercke, als mede sijne hemelvaert, waer over sich David in den Geest grootelicks verheught, alsoo hem Nathan mede soo uytnemenden bericht gedaen hadde, dat hy niet en wiste, hoe hy Godt daer voor genoegh soude dancken, 2.Sam. cap. 7.

18 Hebr. deuren der eeuwigheyt. Alsoo in het volgende negende vers, D. die langen tijt souden blijven in hare plaetse, daer de vorige Tabernakel van de eene plaetse op d’andere was verdragen, ende weynigh ruste gehadt hadde. Maer geduydt zijnde op de gemeynte der kinderen Godts, tot dewelcke Godt met sijne genade ende Geest ingaet, ende daer in woont, (daerom sy Godts Tempel genoemt worden) kan dit de eeuwighduerigheyt der Kercke Godts beteeckenen, als oock den hemel selve, voor soo vele de hemelvaert Christi hier oock wort beduydt. Siet van het woort eeuwigh, Genes. 17. op vers 7. ende voorts 1.Corinth. 3. vers 16. ende 6.19. Apoc. 3.20.

19 Godt, die geseyt wort te woonen tusschen de Cherubim op de Arke, 2.Sam. cap. 6. vers 2. Waer door Christus wiert afgebeelt, de rechte Koningh der heerlickheyt.

8

Wie is de Koningh der eeren? De HEERE, sterck ende geweldigh; De HEERE, geweldigh in den strijt.

9

Heft uwe hoofden op, ghy poorten, ja heft op, ghy eeuwige deuren; op dat de Koningh der eeren inga.

10

Wie is hy, dese Koningh der eeren? De HEERE der ²⁰ heyrscharen; Die is de Koningh der eeren, Sela!

20 Siet 1.Reg. cap. 18. op vers 15. Sommige verstaen dat in desen Psalm van het 7 vers af, gesproken wort alleen van de hemelvaert onses Heeren Iesu Christi.