Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxij. Capittel.

Eliphaz verklaert, dat Godt van des menschen vroomigheyt geen profijt en heeft, vers 1, etc. ende hem niet en straft uyt vreese van hem, 4. beschuldight Iob van vele misdaden, om dewelcke hy van Godt gestraft wort, 5. selfs oock van de verloocheninge der Godtlicker voorsichtigheyt, 12. houdt hem voor, dat Godt in alle tijden de godtloose gestraft heeft, 15. vermaent hem tot bekeeringe, 21. met belofte van Godts genadigen zegen, 23.

1

DOe antwoordde Eliphaz de Temaniter, ende seyde:

2

¹ Sal oock een man Gode profijtelick zijn? ² maer voor hemselven sal de verstandige profijtelick zijn.

1 Hy wil seggen: Neen, Psalm 16.2. Daerom en hebt ghy u niet soo seer te beroemen over uwe vromigheyt; want hy en heeft geen profijt daer van, het zy dat ghy vroom zijnde lijdt, ofte godtloos zijnde wel vaert. Een wijs mensche kan hemselven deught doen, maer niet Gode, die in hemselven de volle genoeghsaemheyt is van alle goet. siet Genes. 17. vers 1. op de woorden Godt Almachtigh: ende vergelijckt onder cap. 35. versen 7, 8.

2 Anders, als hy, Te weten, de mensche, nut is, sal hy, Te weten, Godt, daer door voorspoedigh zijn, ofte, welvaren?

3

³ Is ’t voor den Almachtigen ⁴ nuttigheyt, dat ghy rechtveerdigh zijt? ofte gewin, dat ghy ⁵ uwe wegen volmaeckt?

3 Anders, Is ’t den Almachtigen welgevalligh, ofte, behagelick, dat ghy u rechtveerdight?

4 Hebr. lust, ofte, begeerte, vermakinge. Het welck hier soo veel is als profijt, (om dat profijtelicke saken begeert worden) als blijckt uyt het voorgaende ende navolgende: alwaer het woort eygentlick beteeckenende begeerte, voor gewin genomen wort.

5 Dat is, u leven vromelick aenstelt. Het tegendeel is, sijnen wegh verderven, Genes. 6. vers 12. ende sijne wercken verderven, Zephan. 3.7.

4

⁶ Is ’t om uwe vreese, dat hy u bestraft? dat hy met u ⁷ in’t gerichte komt?

6 Dat is, om dat hy u vreest, dat ghy hem soudt mogen beschadigen, ende leedt doen: gelijck Iobs woorden boven 7. vers 12. soo souden mogen getrocken worden. Ofte, om dat ghy hem vreest, dat is, door eene religieuse Godtvruchtigheyt voor oogen hebt. De vrage van Eliphaz loochent sterckelick, willende seggen, dattet daerom niet en was, maer om het gene dat verhaelt wort in het volgende vers.

7 Te weten, om u te veroordeelen, ende te straffen. Alsoo Psalm 143.2.

5

Is niet uwe boosheyt ⁸ groot? ende uwer ongerechtigheden geen eynde?

8 Ofte, vele: Te weten, daerom ghy gestraft wort. Uyt de grootheyt, ende veelheyt sijner straffen, besluyt Eliphaz qualick de grootheyt, ende veelheyt van Iobs misdaden.

6

⁹ Want ^a ghy hebt uwen ¹⁰ broederen

9 Hy wil seggen: Het moet zijn, dat ghy u met eenige deser misdaden, die ick nu ga verhalen, ofte met alle, bezoedelt hebt, om dat ghy soo vreeselick van Godt gestraft wort.

a Exod. 22. versen 26, 27. Deut. 24.6, 10, etc.

10 D. bloetvrienden. Siet Genes. 24. op vers 27.

[fol. 229r]

¹¹ sonder oorsake pandt afgenomen, ende de kleederen ¹² der naeckten hebt ghy uytgetogen.

11 D. ten onrechten, T.w. als’t niet noodigh en was; ofte om dat ghy te pande genomen hebt, dat ghy niet en moestet te pande nemen; of, om dat ghy meer genomen hebt, dan het geleende weerdigh was, ofte om dat ghy betaelt zijnde, ’t pandt noch behouden hebt, dat genomen hebbende niet soo seer om u te versekeren, als het goet uwes naesten in u gewelt te krijgen. siet Exod. 22. versen 26, 27. Deut. 24.6, 10, etc.

12 D. die van armoede by na naeckt waren. Soo worden de arme genoemt, Iesas. 58.7. ofte die door het uytrooven harer goederen arm gemaeckt wierden.

7

Den moeden en hebt ghy geen water te drincken gegeven; ende van den hongerigen hebt ghy het broot onthouden.

8

Maer was’er een man ¹³ van gewelt, voor dien was het lant, ende een ¹⁴ aensienelick persoon woonde daer in.

13 Hebr. een man des arms; D. die gewelt pleeghde, ende de lieden verdruckte: voor dien steldet ghy het lant open. Vergel. dese maniere van spreken met de aent. boven 11. op vers 2. Arm voor gewelt, alsoo onder 35. vers 9. ende 38.15.

14 Hebr. aengenomen van aengesichte, dat is, die men om eenige uyterlicke hoedanigheyt voor andere stelde, die van geringer aensien waren. Siet van dusdanige aenneminge, ofte aensien, Levit. 19. op vers 15.

9

De weduwen hebt ghy ledigh wech gesonden, ende de ¹⁵ armen der weesen zijn verbrijselt.

15 Verstaet alle de hulpe, ende sterckte, die noch voor de weesen overigh was. siet 2.Chron. cap. 32. op vers 8.

10

Daerom zijn ¹⁶ stricken rontom u: ende vervaertheyt heeft u haestelick beroert.

16 T.w. der elenden, ende tegenheden, die u omvangen, ende verwerren, als een strick. Vergel. boven 18.8, 9, etc. ende 19.6. met de aenteeckeninge.

11

Ofte ghy ¹⁷ en siet de duysternisse niet; ende ¹⁸ des waters overvloet bedeckt u.

17 D. en begrijpt niet, alsoo ghy wel behoordet, de elende daer in ghy steeckt; ende de oorsaken van dien, Te weten, de sonden, waer van in het voorgaende. Duysternisse, voor elende. Siet Genes. cap. 15. op vers 12. voor sonden, Iesa. cap. 5. vers 20. Ephes. cap. 5. vers 11.

18 Verstaet deselve elende: want de woorden water, vloet, stroomen, etc. worden dickwils voor allerley tegenspoet genomen. Siet 2.Sam. cap. 22. op vers 17.

12

¹⁹ Is niet Godt ²⁰ [in] de hooghte der hemelen? siet doch ²¹ het opperste der sterren aen, ²² datse verheven zijn.

19 Na dat Eliphaz den vromen Iob in het voorgaende eenige sonden opgetegen heeft, die hy tegen sijnen naesten begaen soude hebben, soo beswaert hy hem nu noch met het gene, dat hy regelrecht tegen Godt, in het loochenen van sijn eeuwige voorsienigheyt, gesondight soude hebben: na welcken sin de woorden van dit vers, Iobs woorden souden zijn. Anders konnense verstaen worden van de woorden Eliphaz, daer mede hy Iob soude vermanen, dat Godt, die hooge geseten is, ende leege siet, wel waernemen kan, wien hy het goet, ofte quaet wil toesenden: het welcke wel recht gesproken is, doch op den persoon van Iob qualick gepast.

20 Dat is, is Godt niet de alderhooghste, ende heeft hy niet sijne wooninge boven alle sichtbare schepselen, ja oock boven de sterren?

21 Hebr. het hooft.

22 Te weten, om daer uyt te versinnen, hoe hooge dat Godt is, die noch veel hooger is, dan de sterren.

13

Daerom ²³ seght ghy, Wat weet’er Godt van? sal hy door de ²⁴ donckerheyt oordeelen?

23 Iob en hadde dit alsoo niet geseyt, maer Eliphaz verdraeijende Iobs propoosten, heeft dit verkeerdelick daer uyt getrocken.

24 Verstaet door dese, het gene dat tusschen de hooghste woonstede Godts, ende dese aerde begrepen is, waer onder zijn de wolcken, ende dicke nevelen, door dewelcke, om dat de menschen niet sien en konnen, oordeelt het verdorven verstant des menschen, dat Godt oock daer door niet sien en kan, wat hier in dese werelt omgaet. Dit ongerijmt oordeel heeft Eliphaz ten onrechten Iob toegeschreven; gelijck oock dat volght in’t naeste vers.

14

De wolcken zijn hem eene verberginge; dat hy niet en siet: ende ²⁵ hy bewandelt den omgangh der hemelen.

25 Dat is, hy bemoeyt hem in de regeeringe der werelt met de hemelsche, ende algemeene dingen, niet met de aerdtsche, ende de particuliere.

15

Hebt ghy ²⁶ het padt der eeuwe waergenomen; dat de ongerechtige lieden betreden hebben?

26 Dat is, den vorigen gangh, dien de godtloose van oudts af tot haer verderf ingegaen zijn. Alsoo is het woort eeuwe, ofte, eeuwigheyt genomen, Iesa. cap. 57. vers 11. Ierem. cap. 2. vers 20. ende cap. 28. vers 8.

16

Die ²⁷ rimpelachtigh gemaeckt zijn, als het de ²⁸ tijt niet en was: een vloet is [over] haren gront uytgestort:

27 Anders, uytgeroeyt, ofte, afgesneden zijn. Hier door verstaen sommige in’t gemeen de plagen ende oordeelen Godts over de godtloose, die dickwils vergeleken worden by water, als hier, ende by vyer, als vers 20. sommige nemen’t in het bysonder op den sundtvloet.

28 Te weten, de volle tijt hares levens, tot den welcken sy na den loop der nature, ende den staet harer gesontheyt hadden konnen geraken, soose niet door eene geweldige doot van versmooringe waren omgekomen. Vergelijckt Psalm 55. vers 24.

17

^b Die seyden tot Godt, ²⁹ Wijckt van ons: ende wat hadde de Almachtige hen gedaen?

b Iob 21.14.

29 Dit zijn de woorden die Iob te voren verhaelt hadde van de godtloose, die in rijckdom, ende weelde oudt wierden, boven cap. 21. vers 14. Deselve keert nu Eliphaz tot sijn propoost, seggende, dat de boose door plagen in het gemeen, ofte den sundtvloet in het bysonder, omgekomen waren, om datse dese woorden gesproken hadden.

18

Hy hadde immers hare huysen met goet vervult: ^{c 30} daerom ³¹ is de raet der godtloosen verre van my.

c Iob 21.16.

30 Dese woorden hadde Iob oock gebruyckt, boven 21. vers 16. maer Eliphaz schijntse te vernieuwen, met dese meyninge, datse hem beter betaemden, dan Iob, dien hy voor godtloos hieldt.

31 Ofte, zy.

19

^{d 32} De rechtveerdige sagen ’t, ende ³³ waren blijde: ende ³⁴ de onschuldige bespottede haer.

d Psalm 107.42.

32 Namelick, Noach, met de sijne: want dese woorden behooren noch (na sommiger gevoelen) tot de historie van den sundtvloet.

33 Te weten, niet in den ondergangh der godtloosen, maer in het bewijs van Godts rechtveerdigheyt tegen deselve, ende sijne barmhertigheyt tegen hen selven.

34 Namelick, Noach.

20

Dewijle ³⁵ onsen stant niet verdelght en is; maer het ³⁶ vyer haer ³⁷ overblijfsel verteert heeft.

35 Dat is, het leven, ende welvaren der gener, die vroom waren, ende Godt vreesden: onder dewelcke Eliphaz sich mede reeckent, om dat hy sich hieldt eenen van hare navolgeren, ende metgesellen in de Godtvruchtigheyt.

36 Verstaet, het vyer der Goddelicker gramschap, ende wrake. Alsoo Deut. cap. 32. vers 22. Psalm 18. vers 9. Iesa cap. 26. vers 11. ende 66.16. Ezech. 22. vers 31. ofte, de tegenheyt, die uyt Godts gramschap komt, boven 15.34. sommige verstaen het specialick van de uytroeyinge van Sodoma ende Gomorra.

37 Anders, hare uytnementheyt.

21

Gewent u doch ³⁸ aen hem, ende ³⁹ hebt vrede: ⁴⁰ daer door sal u ⁴¹ het goede over komen.

38 Namelick, aen Godt, te weten, om hem oprechtelick te vreesen, ende te dienen als uwen Heere, ende Vader.

39 T.w. door geduldigheyt in het tegenwoordige lijden, ende hope van toekomende verlossinge. Het woort vrede beteeckent de inwendige, ende geestelicke gerustigheyt des herten, als Iudic. 6. vers 23. ende 19.20. Iesa. c. 57. vers 21. Coloss. 3.15. Ofte, ghy sult vrede hebben, dat is, welvaren, ende voorspoet hebben. Siet Genes. 37. op vers 14.

40 Andere, daer in, ofte, in die [dingen] is uwe inkomste goet.

41 Vergel. bov. 21. vers 13. ende d’aent.

22

Ontfanght doch de ⁴² wet uyt ⁴³ sijnen mont: ende leght sijne redenen in u herte.

42 And. leeringe.

43 Namelick, Godes. Verstaet door den mont Godts sijn woort, ofte sijne dienaren, die sijn woort verkondigen. Siet Iesa. cap. 11. vers 4. 2.Thessal. 2.8.

23

Soo ghy u ^e bekeert tot den Almachtigen, ghy sult ⁴⁴ gebouwt worden; doet het onrecht verre van uwe ⁴⁵ tenten.

e Iob 8.5, 6.

44 D. herstelt worden in uwen vorigen staet, ofte, door zegen, ende voorspoet opkomen. Het woort bouwen wort alsoo genomen, Psalm 28. vers 5. Ierem. 12. vers 16. ende 31.4. Malach. 3.15. Vergel. Genes. 16. op vers 2. ende boven 5.24.

45 Dat is, huysen, ende wooningen. Siet 2.Reg. cap. 13. op vers 5.

24

Dan sult ghy ⁴⁶ het gout op het stof leggen: ende ⁴⁷ het [gout van] Ophir by den ⁴⁸ rotzsteen der beken:

46 Dat is, seer overvloedigen rijckdom vergaderen. Het gout op, of, by het stof te leggen, schijnt soo veel te zijn, als gout gelijck stof op te hoopen: ofte het gout door den geweldigen overvloet, die men heeft, te achten als stof, dat men met de voeten betreedt, ende dat men niet en behoeft met vaste bewaringe te versekeren. Anders, men sal het gout op het stof leggen, Dat is, Godt sal door sijnen zegen u het gout lichtelick laten voorkomen.

47 Siet 1.Reg. cap. 9. op vers 28.

48 Dat is, niet in hooge, ende vaste plaetsen, daer het soude mogen schijnen wel bewaert te zijn; maer in het leege aen de voet eenes rotzsteens, daer tegen stercke stroomen vloeijen, die lichtelick ontdecken, ende oock wech nemen konnen, dat daer by light. De sin is, dat hy het gout in sulcken overvloet soude hebben, dat hy ’t niet veel achten soude, ende weynigh besorght zijn, om wel te bewaren.

25

Ia de Almachtige sal uw’ ⁴⁹ overvloedigh gout zijn: ende u ⁵⁰ krachtigh silver zijn.

49 Het Hebreeusch woordeken staet in het getal van velen, daer mede de overvloet te kennen gegeven wort. Anders, uwe bescherminge.

50 Hebr. silver der krachten.

26

Want dan sult ghy u over den Almachtigen verlustigen: ende ghy sult ⁵¹ tot Godt u aengesichte opheffen.

51 Dat is, hem vrymoedelick aenbidden, ende alle goet van hem verwachten.

27

Ghy sult tot hem ernstelick bidden, ende hy sal u verhooren: ende ghy ⁵² sult uwe geloften betalen.

52 D. dewijle hy weldadigh sal zijn tegen u, vervullende uwe begeerten, soo sult ghy oock hem danckbaer zijn, u in sijne weldaden verheugende. Vergelijckt Psalm 50.14. ende 61.9.

28

Als ghy eene sake besluyt, soo sal sy u ⁵³ bestendigh zijn: ende ⁵⁴ op uwe wegen sal het licht schijnen.

53 Dat is, sy sal in het werck gestelt worden, ende u vast blijven. Alsoo Numer. 30. vers 4. Iesa cap. 7. vers 7. ende cap. 8. vers 10.

54 Dat is, uwe handelingen, wercken, ende daden, sullen door den zegen des Heeren voorspoedigh zijn.

29

⁵⁵ Als men [yemant] vernederen sal, ende ghy ⁵⁶ seggen sult, Het zy verhooginge; dan sal [Godt] ⁵⁷ den nederigen van oogen ^f behouden.

55 Dat is, als yemant vernedert sal worden, Te weten, door eenige elende, ende tegenspoet.

56 Dat is, bidden sult met vyerige gebeden tot Godt, dat hy weder uyt sijn lijden verhooght, ende verlost soude mogen worden.

57 Hebr. den nedergebogenen, ofte, geslagenen van oogen. Stelt hier tegen de hooge oogen, van dewelcke siet Prov. 6.17.

f Prov. 29.23.

30

[Ja] hy sal dien bevrijden, ⁵⁸ die niet onschuldigh en is, want hy wort bevrijdt ⁵⁹ door de suyverheyt uwer ⁶⁰ handen.

58 D. niet alleen de vrome, maer oock de onvrome, ende schuldige sal Godt door u gebedt helpen. Genes. 18. vers 32. Anders, een onschuldige sal een eylant bevrijden: ofte, hy sal het eylant des onschuldigen bevrijden.

59 Verstaet de gebeden, die met opheffinge der handen geschieden, komende uyt een geloovigh, ende oprecht herte, 1.Timoth. 2.8.

60 Hebr. palmen.