Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xviij. Capittel.

Bildad berispt Iob van veel sprekens, vers 1 etc. van trotzigheyt, 3. van toornigheyt, 4. hy verhaelt de rechtveerdige oordeelen Godts, die over de godtloose vallen, 5. tot verschrickinge toe der nakomelingen, 20. hy besluyt sijn verhael, mits het selve te versekeren, 21.

1

DOe antwoordde Bildad de Suhiter, ende seyde:

2

¹ Hoe lange is’t, dat ² ghylieden ³ een eynde van woorden sult maken? ⁴ mercket op, ende daer na sullen wy spreken.

1 D. hoe lange sal het noch zijn, eer ghy een eynde uwer propoosten maket?

2 Bildad, na veler gevoelen, spreekt Iob toe in het getal van velen, om dat hy onder sijnen persoon mede begrijpt eenige omstanders, die hem toegedaen waren, ende hem in sijne verantwoordinge voorstonden. Andre meenen dat hy Iob, ende sijne metgesellen, Eliphaz, ende Zophar t’samen toespreeckt, deselve alle van twee dingen berispende, I. dat sy het te lange met haer disputeeren maeckten.
II. dat sy niet wel en letteden op malkanders propoosten, eerse die beantwoordeden. Sommige meenen, dat hy het alleene heeft op sijne twee vrienden geladen, hen berispende, datse te veel woorden gebruyckten, ende Iob niet grondelick genoegh en wederleyden.

3 Hebr. den woorden eynden stellen sult?

4 Ofte, gevet acht, Te weten, op de gantsche sake. Soo wort het Hebreeusch woort oock genomen, Ezra 8.15. Nehem. 13.7. Prov. 7.7. Anders, maket [ons] verstandigh.

3

Waerom worden ⁵ wy geachtet, ⁶ als beesten, ende zijn ⁷ onreyn ⁸ in u-lieder oogen?

5 Te weten, ick, ende mijne twee metgesellen.

6 D. als botte, plompe, onverstandige. Hy schijnt te sien op het gene, dat Iob geseyt hadde boven 12.7. ende 17.4, 10.

7 D. als overtuyght van onwetentheyt, ende verkeertheyt. Hy schijnt te sien op het gene dat Iob geseyt hadde boven 17.4, 10.

8 D. in het oordeel van Iob, ende die het met hem hielden. In yemants oogen te zijn, is in sijn oordeel gehouden te worden voor sulcke, ofte sulcke; alsoo ond. 19.15. ende 32.1. Prov. 3.7. Iesa. 5.21, etc. Vergel. Levit. 13.5. ende d’aenteeck.

4

^a O ghy die ⁹ sijne ziele verscheurt door sijnen toorn: sal om uwent wille de aerde ¹⁰ verlaten worden? ende sal eene rotze verstelt worden uyt hare plaetse?

a Iob. 13.14.

9 Hy spreeckt van Iob in de derde persoone, den welcken hy daer na in de tweede persoone toespreeckt. Siet gelijcke veranderinge van persoone, boven 12.4. ende 16.7. ende 30.19, 20. Obad. vers 3. Hy wil seggen, dat Iob door onverduldigheyt sich selven verswackte, verdorf, ende vernielde.

10 De sin is, dat Godt niet en soude om Iobs wille de order veranderen, die hy altijts in sijne regeeringe, ende oordeelen gehouden hadde, straffende de boose, ende zegenende de vrome, het welcke niet meer ophouden en konde, dan dat de werelt verlaten, ende de rotzen vervoert souden worden.

5

¹¹ Ia ¹² het licht der godtloosen sal

11 Als of hy seyde, Hoe seer dat ghy ons tegen spreeckt, het is nochtans alsoo, dat de godtloose gestraffet worden: ende volgens, dewijle ghy gestraft wort, zijnde van Godt uyt u geheel welvaren grouwelick gesloten, dat ghy moet godtloos zijn.

12 Verstaet, den voorspoet deses levens, bestaende in eere, macht, rijckdom, gesontheyt, weelde, ende vreughde, die vele hier op der aerde hebben. Het woort licht is voor allerley welstant, ende vreughde genomen. Siet Esth. 8.16. onder 22.28. ende 30. vers 26. ende 38.15. Psalm 97.11. Proverb.13.9. Iesa. 59.9, etc. Vergelijckt hier mede boven 11. de aenteeckeninge op vers 17.

[fol. 227r]

uytgebluscht worden, ende ¹³ de voncke ¹⁴ sijnes vyers en sal niet glinsteren.

13 D. het minste sijns heyls, ofte voorspoets en sal hy niet genieten. Het woort vyer beteeckent hier even veel, als het voorgaende woort licht, dat is, voorspoet, ende welstant. Vergel. Genes. 15. op vers 17.

14 T.w. des godtloosen, ofte eens yederen van hen.

6

¹⁵ Het licht sal verduysteren in sijne ¹⁶ tente, ende sijne ¹⁷ lampe sal over hem uytgebluscht worden.

15 Siet op’t voorgaende vers.

16 D. wooninge. Alsoo in ’t volgende. Siet 2.Reg. 13. op vers 5.

17 Verstaet even het selve, dat in het voorgaende vers over ’t woort licht geseyt is. Alsoo Psalm 18. vers 29. Prov. 13.9. ende 20.20.

7

¹⁸ De treden sijner macht sullen benauwet worden: ende ¹⁹ sijnen raet sal hem neder werpen.

18 Dat is, de stercke voortgangh sijns vermogens, ende tijdelicken welstants sal ingetoomt, ende verswackt worden, dat hy niet en sal konnen soo wijt, ende breet uytspringen, om sijn gewelt door veel stoutmoedigh bedrijf uyt te breyden.

19 D. door sijn eygen onverstant, aenslagen, ende voornemingen sal hy t’onder gaen.

8

Want ²⁰ met sijne voeten sal hy in het net geworpen worden, ende sal in ²¹ het werregaren wandelen.

20 And. door sijne voeten: D. door sijn eygen beleyt sal hy geraken in’t perijckel, het welcke hem door Godts rechtveerdigh oordeel sal toebereyt wesen.

21 D. hy sal geduerighlick in duysent perijckelen wesen.

9

De strick ²² sal [hem] by de verzene vatten: ^b de ²³ struyckroover sal hem overweldigen.

22 Anders, hy sal met de verzene den strick vatten, dat is, door sijne eygene onvoorsichtigheyt sal hy selve sijnen voet in het strick steken, ende verwerren.

b Iob 5.5.

23 Siet bov. 5. op vers 5.

10

Sijn touw is in de aerde ²⁴ verborgen; ende ²⁵ sijne valle op het padt.

24 D. door Godes heymelick, ende rechtveerdigh oordeel bereyt, om daer in gevangen te worden, ende te vergaen.

25 Men meynt dattet woort beteeckent een instrument, ’t welcke op den wegh gestelt wiert, om daer mede vogelen te vangen.

11

^{c 26} De beroeringen sullen hem rontom verschricken: ende hem ²⁷ verstroyen op sijne voeten.

c Iob 15.21. Ierem. 6.25. ende 46.5. ende 49.29.

26 Te weten, der conscientie ende andere uytwendige, die Godt pleeght te gebruycken, om de godtloose te pijnigen.

27 Dat is, hem brengen op de beenen, hem jagende herwaert, ende derwaert door vele gedachten, die hem van binnen het herte doorsteken sullen. Siet Iesa. 57.20, 21.

12

Sijne ²⁸ macht ^d sal ²⁹ hongerigh wesen: ende het verderf is bereyt ³⁰ aen sijne zijde.

28 Verstaet, al het gene, waer door hy eenigh aensien, ende vermogen onder de menschen heeft.

d Iob 15.23.

29 D. seer swack worden, verkrencken, ende afgaen. Hongerige worden genaemt, die in eenigh gebreck, elende, ofte onvermogen zijn. Vergel. 1.Sam. 2.5. Psalm 107. versen 9, 36. Iesa. 32.6. Luce 1.53.

30 D. ontrent, ende na by hem.

13

De ³¹ eerstgeboren des doots sal ³² de grendelen sijnes huydts verteeren, sijne grendelen sal hy verteeren.

31 D. eene geweldige, ende schrickelicke doot: want gelijck de eerstgeboren d’Overste was sijner broederen, ende de meeste macht onder die hadde; alsoo wort de eerstgeboren des doots geseyt, die in gewelt, ende vreeselickheyt andere dooden te boven gaet. Alsoo worden van Iesaia genaemt de eerstgeborene der armen, die de armste waren, Iesa. 14.30. ofte de duyvel, die de macht des doots heeft, Hebr. cap. 2. vers 14.

32 Verstaet de beenen, daer mede de huydt vast gemaeckt, ende het geheele lichaem ondersteunt wort. Anders, lidtmaten, ofte, de tacken, Dat is, de zenuwen, ende aderen, dewelcke als tacken door het geheele lichaem uytgespreydet zijn. Het Hebreeusch woort heeft verscheydene beteeckeningen.

14

^e Sijn ³³ vertrouwen sal uyt sijne tente ³⁴ uytgeruckt worden: ³⁵ sulcks sal hem doen treden tot ³⁶ den Koningh der verschrickingen.

e Iob. 8.13, 14. ende 11.20. Proverb. 10.28.

33 D. al het gene daer op hy hem verlaet. Alsoo wort het woort vertrouwen genomen, boven 8.14. onder 31.24. Proverb. 25. vers 19.

34 Vergelijckt boven 8. 13, 14, 15.

35 Ofte, ghy sult hem doen treden, etc. als een aensprake tot Godt.

36 Soo wort genaemt de doot, om datse de godtloose ten hooghsten verschrickt. Ofte, verstaet de aldermeeste, ende grouwelickste verschrickinge, gelijck in het voorgaende vers door den eerstgeboren des doots te verstaen is eene seer schrickelicke doot. Oock kan men hier by verstaen den duyvel, wiens regeeringe mede brenght vreese, ende slavernije, Hebr. 2.15.

15

³⁷ Sy sal woonen in sijne tente, ³⁸ daerse sijne niet en is: sijne wooninge sal met ³⁹ swevel overstroyt worden.

37 T.w. de verschrickinge, ofte, elck eene der verschrickingen.

38 Hebr. sonder sijne te zijn, Dat is, daerse hem niet toebehoort, te weten, om datse niet gemaeckt en is met sijne eygene middelen, maer met het goet dat hy anderen ontnomen hadde.

39 Dit schijnt een dreygement te zijn, van dorrigheyt, ende onvruchtbaerheyt des lants. Deuter. 29.23. Iesa. 34.9. Het kan oock sien op de straffe, die over Sodoma, ende Gomorra gevallen was, Genes. 19.24. ende om Iob te meer te beswaren, schijnt hy te wijsen op het gene, dat sijn volck, ende schapen wedervaren was, verslonden zijnde met vyer uyt den hemel, boven 1.16.

16

⁴⁰ Van onder sullen sijne wortelen verdorren; ende van boven sal sijnen ⁴¹ tack afgesneden worden.

40 Dat is, hy sal teenemael vergaen, gelijck een boom, diens wortel verdort, ende tacken afgehouwen worden.

41 Het Hebreeusch woordeken is oock alsoo genomen, boven 14.9. onder cap. 29. vers 19. ende Iesa. 27. vers 10.

17

^f Sijne gedachtenisse sal vergaen van der aerde: ende hy en sal geenen name hebben ⁴² op de straten.

f Psalm 109.13. Proverb. 10.7.

42 Hebr. op het aengesichte der strate, Dat is, onder de menschen in het openbaer, ende in de gemeene vergaderingen en sal hy niet voor eerlick, ende vroom vermaert worden.

18

⁴³ Men sal hem stooten van ’t ⁴⁴ licht in de ⁴⁵ duysternisse, ende men sal hem van de werelt verjagen.

43 Hebr. sy sullen hem verdrijven, Dat is, hy sal verdreven worden, ofte, men sal hem verdrijven. Siet boven 4. op vers 19.

44 Te weten, deses levens, ofte, uyt alle weerdigheyt, voorspoet, rijckdom, ende welstant. Siet boven op vers 5.

45 Te weten, des doots, ende der helle, gelijck de volgende woorden schijnen mede te brengen. Siet een gelijck exempel in den rijcken vrecke, Luce 16. vers 23. Anders kan het woort duysternisse hier genomen zijn voor tegenspoet, ende elende. Siet Genes. cap. 15. op vers 12.

19

^g Hy en sal geenen sone, nochte ⁴⁶ neve hebben onder sijn volck: ende niemant en sal in sijne wooningen overigh zijn.

g Iesa. 14.22. Ierem. 22. vers 30.

46 Ofte, kints kint.

20

Over ⁴⁷ sijnen dagh sullen de ⁴⁸ nakomelingen verbaest zijn; ende ⁴⁹ de oude ⁵⁰ met schrick bevangen worden.

47 Dat is, den dagh sijnes onderganghs, van Godt gestelt, om sijn rechtveerdigh oordeel tegen hem uyt te voeren. Alsoo Ezech. 21. vers 25. ende alsoo is door eenen menschelicken dagh te verstaen een menschelick oordeel, 1.Corinth. cap. 4. vers 3. Vergelijckt boven 15. vers 32. ende de aenteeckeninge.

48 Dat is, die na hem leven sullen.

49 Ofte, voorgaende: Dat is, die voor de nakomelingen geweest waren, ende leefden niet alleen als hy noch in sijne weelde was, maer oock daer na, als hy een schrickelick eynde nam.

50 Het Hebreeusch woort beteeckent sulcken schrick, waer door eenen mensche de hayren te berge staen. Alsoo Ezech. 27.35. ende 32.10. De sin is uitgedruckt boven 4.15.

21

Gewisselick soodanige zijn de wooningen des verkeerden, ende dit is ⁵¹ de plaetse [des genen ⁵² die] Godt niet en kent.

51 D. staet, ende conditie. Vergelijckt boven 8. de aenteeckeninge op vers 18.

52 D. na Godt niet en vraeght om van sijn wesen, wille, ende wercken eene rechte wetenschap te hebben, ten eynde dat hy hem behage, ende diene. Vergel. Exod. 5.2. Iudic. 2.10. Psalm 79.6. 2.Thess. 1.8.