Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xvij. Capittel.

Iob keert weder tot sijn klagen over sijn elendigh leven, vers 1. ende onvriendelicke vrienden, 2. hy beroept sich van sijne vrienden op Godt, 3. hy toont wat met groote elenden, ende tegenheden pleeght vereenight te zijn, 6. vermaent sijne vrienden beter te oordeelen, ende te spreken, 10. hy en hoopt niet op te komen van sijne sieckte, maer te sterven, 11.

1

MYn ¹ geest is ² verdorven, ³ mijne dagen worden uytgebluscht, de graven ⁴ zijn voor my.

1 Verstaet hier door het woordeken geest, de levendige krachten des menschen. Siet 1.Reg. 10. op vers 5.

2 Dat is, vergaen, verdaen, ende uytgeteert. Anders, verswackt, ofte, wort afgetrocken, te weten, van het lichaem.

3 Dat is, de dagen mijnes levens zijn by na ten eynde gebracht. Hy vergelijckt sijn leven by een licht dat allenghskens uyt gaet.

4 Dat is, sy zijn gelijck als bereydet voor my, soo datter niet overigh en schijnt te wesen, dan dat ick sterve: soo gantsch is mijn leven gesmolten, ende uytgeteert. Vergelijckt Psalm 88.4, 5, 6.

2

Zijn niet ⁵ bespotters by my, ende ⁶ overnachtet [niet] mijne oogen in ⁷ haerlieder verbitteringe?

5 Verstaet niet eygentlick van sijn lijden, maer van sijne woorden. Vergelijckt onder cap. 21. vers 3. Anders, bespottingen, te weten, daer mede ick overhaelt worde.

6 D. zijn mijne gedachten niet soo bekommert met de propoosten, daer mede sy my verbitteren, dat ick daer over mijne oogen des nachts open houde, ende mijnen slaep verliese? Hy geeft reden, waerom de krachten sijns levens allenghskens verdweenen.

7 T.w. sijner vrienden, die hem bedroefden met haer verkeert oordeel, ende bittere aenspraken.

3

⁸ Set doch by, ⁹ stelt my eene borge by u: wie sal hy zijn? dat ¹⁰ in mijne hant geklapt worde.

8 T.w. borghtocht, ofte pandt. Iob keert hem tot Godt, wenschende dat hy over ’t geschil, dat hy met sijne vrienden hadde, met Godt soude mogen pleyten, om sijn recht alsoo voor hem te verdedigen. Vergl. bov. 16.21.

9 T.w. die van uwent wege belooven sal, dat ghy in’t recht met my sult treden, ende vast houden aen ’t gene, dat billick sal bevonden worden.

10 T.w. van de borge, tot versekeringe van’t gene hy voor u belooven sal. Dit was eene maniere van doen gebruyckelick onder de gene, die in hare t’samenhandelingen malkanderen ter trouwe wat belooven wilden. Siet Prov. 6.1. ende 11.15. ende 17.18. ende 22.26.

4

Want ¹¹ haer herte hebt ghy van kloeck verstant verborgen: daerom en sult ghyse niet ¹² verhoogen.

11 And. het verstant hebt ghy voor haer herte verborgen. Hy spreeckt van sijne vrienden, die hem onverstandelick troosteden. Het herte van’t verstant te versteken, ofte, te verbergen, is soo veel, als te maken, dattet herte des menschen de ware wijsheyt niet en begrijpt.

12 T.w. om hen in dit geschil de overhant over my te laten hebben, ende noch veel min, om mijne richters te wesen; maer sultse veel meer wederstaen, ende straffen.

5

¹³ Die met vleyinge den vrienden [wat] aenseyt, oock sijner ¹⁴ kinderen oogen sullen versmachten.

13 Iob schijnt hier mede voor te komen, dat sijne vrienden hem hadden mogen tegenwerpen, aldus: ’t Schijnt dat ghy ons versmaet, om dat wy u bestraffen: wilt ghy dan dat wy u pluymstrijcken? Iob antwoort, dat hy dat niet en wil, om dat Godt een vyant is der flatteerders: of, hy dreyght hier sijne vrienden, om datse het recht Godes voorspraken, meer door aensien van Godts persoon, als door een verstandigh begrijp van het recht der sake, boven 13.7. ja oock om dat sy hem schenen te vleijen, als sy hem wilden vertroosten met tijdelicken zegen, soo hy hem quame te bekeeren. Siet bov. 5.20, 21, etc. ende 8.5, etc. ende 11.15, 16, etc.

14 D. niet alleen hy, maer oock sijne nakomelingen sullen door een rechtveerdigh oordeel van Godt verlaten, ende gestraffet worden.

6

^a Doch ¹⁵ hy heeft my ¹⁶ tot een spreeckwoort der volckeren gestelt: soo dat ick een ¹⁷ trommelslagh ben voor [yeders] aengesichte.

a Iob 30.9.

15 Namelick, Godt.

16 D. een straetmare, die van mij over al loopt, uyt oorsake van het verdriet, ende den smaet daer in ick ligge.

17 D. een gemeen tijtverdrijf, ende stoffe van schimp, ende spotterije.

7

Daerom is ¹⁸ mijne ooge ¹⁹ door verdriet verdonckert: ende alle mijne ²⁰ lidtmaten zijn gelijck eene schaduwe.

18 Hy wil seggen, dat de krachten sijner sinnen met de sterckte sijnes lichaems, ende de gedaente sijnes aengesichtes, vergaen, ende verstorven waren. Vergel. Psalm 6.8.

19 D. door de heftige beroeringe, ende ontstellinge mijns gemoedts.

20 Anders, gedichtselen.

8

De oprechte sullen ²¹ hier over verbaest zijn: ende de onschuldige sal sich tegen den ²² huychelaer ²³ opmaken.

21 T.w. om dat ick vroom zijnde, nochtans soo vreeselick gestraft worde van Godt, ende snoodelick bespot van de menschen.

22 Siet boven 8. op vers 13.

23 Te weten, om den huychelaer in sijn quaet gevoelen te wederstaen. Want hoewel de vrome hen ontstellen over den welstant der godtloosen, ende den tegenspoet der Godtvreesenden, nochtans en latense niet de huychelaers te wederspreken, die daer uyt valsche besluyten maken, om Godes voorsichtigheyt te loochenen, ende de Godtsaligheyt te verachten.

9

Ende de rechtveerdige ²⁴ sal sijnen wegh vast houden: ende ²⁵ die reyn van handen is, ²⁶ sal in sterckte toenemen.

24 Dat is, van sijne vromigheyt niet afwijcken, om den tegenspoet, die hem, ofte andere vrome wedervaert. Aldus toont Iob, dat hy met sijne redenen de vreese Godts niet en verminderde, ofte wech nam, gelijck hem Eliphaz verweten hadde, boven 15.4.

25 D. die met de uyterlicke daet tegen de wet Godts niet en misdoet. Siet Genes. 20. op vers 5. Hy maeckt gewagh van de uytwendige reynigheyt, als een bewijs, ende teecken zijnde van de inwendige, daer van sy niet en mach afgescheyden wesen.

26 Hebr. sal sterckte toe doen, Dat is, in kracht, ofte sterckte toenemen, groeijende meer, ende meer in het geloove, in de hope, ende hier door gewapent zijnde tegen allerley kruys, verdriet, ende verachtinge der menschen.

10

^b Maer doch ²⁷ ghy alle, keeret weder, ende ²⁸ komet nu: want ick en vinde onder u geenen wijsen.

b Iob 6.29.

27 Hebr. sy lieden alle. Alsoo 1.Reg. 22. vers 28. Mich. c. 1. vers 2, etc. ’t Is eene veranderinge der persoonen. Hy spreeckt sijne vrienden toe, dewelcke hy vermaent, datse sich bekeeren souden van haer verkeert gevoelen, ende quaet spreken.

28 Te weten, om na mijne woorden te luysteren, die u ware, ende vaste leeringe sullen voorhouden.

11

^c Mijne dagen zijn voorby gegaen, uytgeruckt zijn ²⁹ mijne gedachten, ³⁰ de besittingen mijns herten.

c Iob 7.6. ende 9.25.

29 T.w. die ick hadde van uyt dit lijden weder te mogen opkomen, ende in mijnen vorigen staet herstelt te worden.

30 D. welcke gedachten mijn herte besat als yemant sijn erve, daer in hy hem vermaeckt.

12

Den nacht verstellen ³¹ sy in den dagh: ³² het licht ³³ is na by [den ondergangh] ³⁴ van wegen de duysternisse.

31 Verstaet, sijne vrienden, dewelcke maeckten, dat hy des nachts niet en konde rusten door het overleggen van hare propoosten: Ofte verstaet sijne voorgemelde gedachten, van dewelcke in het voorgaende vers gesproken is. Vergelijckt boven 7.3, 4.

32 Verstaet, het licht des daeghs, veroorsaeckt door den opgangh der sonne. Alsoo onder 24.14. Hierom wort onder 25.3. ende 31.26. het woort licht, voor de sonne genomen. Siet daer de aenteeckeninge.

33 D. kort, ende haest vergaende.

34 Dat is, uyt oorsake der elende, die my over gekomen is. Siet Genes. 15. op vers 12. De sin is, dat de dagh metter haest hem verdween, sonder vermaeck, ofte gemack daer in te hebben, ende dat door het groot lijden, het welcke hem van alle kanten benauwde.

13

³⁵ Soo ick wachte, ³⁶ het graf sal mijn huys wesen: ³⁷ in de duysternisse sal ick mijn bedde spreyden.

35 Te weten, op de veranderinge, waer door ick voor desen mijnen elendigen stant, eenen seer gelucksaligen hier beneden krijgen soude; gelijck ghylieden my wijs maken wilt. Hy siet op het gene datse hem belooft hadden, van den uyterlicken welstant, die hy in dit leven genieten soude. Siet boven 8.5. ende cap. 11. versen 15, 16, 17.

36 Als of hy seyde, Hoe soude ick hier op der aerden noch hopen geluckigh te sullen wesen: ick en verwachte doch hier anders niet dan de doot, ende volgens het graf voor mijne wooninge, etc. Vergel. boven vers 1.

37 D. in het graf; het welck oock een lant der duysternisse genaemt wort, boven 10.21.

14

³⁸ Tot de groeve roepe ick, Ghy zijt mijn vader: tot het gewormte, mijne moeder, ende mijne suster.

38 D. ick sal in het graf, ende by het gewormte korts woonen; gelijck de kinderen by haren vader, ende moeder, ende ander maeghschap plegen te woonen.

15

³⁹ Waer soude dan nu mijne ⁴⁰ verwachtinge wesen? ja mijne verwachtinge, wie salse aenschouwen?

39 Als of sy seyde, Nieuwers. Alsoo in het volgende, wie sal mijne verwachtinge aenschouwen? Niemant; het zijn vergeefsche woorden, daer mede ghy my ophoudet.

40 Dat is, de gelucksaligheyt, die ick hier, na u-lieder seggen, soude te verwachten hebben.

16

⁴¹ Sy sullen onder varen [met] de ⁴² hantboomen des grafs, ⁴³ als’er ruste ⁴⁴ t’samen ^d in het stof wesen sal.

41 T.w. de verwachtinge, ende het aenschouwen der selver; ofte hy gebruyckt het getal van vele, om daer onder te begrijpen allerley hope, ende verwachtinge, die dit tegenwoordige leven aengaet.

42 D. met de bare, daer mede het doode lichaem ter aerde gedragen wort. Anders, in’t graf. Anders, tot de grendelen des grafs, D. in de macht ende gewelt des grafs.

43 Ofte, aengesien [mijne] ruste t’samen in het stof wesen sal, Te weten, korts, ofte haestelick: dat is, aengesien ick korts in het graf sal varen, ende ick geene ruste, dan daer, hebben en sal.

44 T.w. met andere overledene menschen.

d Iob 3.17, 18, 19. onde 30.23, 24.