Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het x. Capittel.

Iob vernieuwende sijne klaghten keert sich tot Godt, vers 1, etc. Verhaelt eenige poincten, daer over hy sich beklaeght, 3. gebruyckt redenen, om sijne sware straffen af te bidden, 9. verklaert dat sijne plagen onvermijdelick waren, 13. groot, 16. ende veelderley, 17. hy wenscht niet geboren te zijn, 18. doch nu wat verquickt te worden, eer de doot hem over komt, 20. die hy beschrijft, vers 22.

1

MIjne ziele is verdrietigh ¹ over mijn leven; ick sal mijne klage ² op my laten, ick sal spreken in ³ bitterheyt mijner ziele.

1 Verstaet over de elende mijns levens.

2 Dat is, ick en sal deselve niet laten ophouden, maer wilse den toom los geven, dat ick mijn herte met treuren, ende kermen uytstorte.

3 Siet bov. 7.11. ende d’aenteeckeninge daer op.

2

Ick sal tot Godt seggen, ⁴ En verdoemt my niet: doet my weten, ⁵ waer over ghy met my twistet.

4 Dit woort beteeckent yemant onrechtveerdigh, ende strafbaer verklaren. Siet Deut. 25. op vers 1. alsoo 1.Reg. 8. vers 32. Psalm 94.21. Prov. c. 17. vers 15. Rom. 8.34.

5 Dat is, welck de reden zy des twistes. Want ick hebbe u gevreest, ende gedient met eene goede conscientie: ende evenwel hebt ghy my alle dese elende laten over komen.

3

Is’t u ⁶ goet, dat ghy verdruckt? dat ghy verwerpt ⁷ den arbeyt uwer handen? ende over den raet der godtloosen ⁸ schijnsel geeft?

6 Dat is, eerlick, profijtelick, ofte vermakelick.

7 Dat is, my, u schepsel dat ghy gemaeckt hebt. Het Hebreeusch woordeken beteeckent een werck, dat seer neerstelick voltrocken is, als tot vermoeytheyt toe.

8 Godt wort geseyt over yet, ofte yemant te schijnen, ofte schijnsel te geven, als hy sijnen zegen geeft, ende weldadigheyt bewijst. Alsoo onder 29.3. Vergelijckt Num. 6. op vers 25.

4

Hebt ghy ⁹ vleeschelicke oogen? siet ghy, gelijck een mensche siet?

9 Hebr. oogen des vleesches: Dat is, oogen der menschen, die na het uyterlicke plegen te oordeelen, ende door affecten gedreven te worden, sonder wel acht te geven op de waerheyt der sake, ende den eysch des rechts.

5

¹⁰ Zijn uwe dagen, als de dagen van een mensche? zijn uwe jaren, als de dagen eens mans,

10 De sin is, Hebt ghy tijt van doen, als een wereltsch Richter, om kennisse van saken te nemen, eer ghy kondt u oordeel strijcken?

6

¹¹ Dat ghy ondersoeckt nae mijne ongerechtigheyt, ende na mijne sonde ¹² verneemt?

11 Te weten, door dese bittere smerte die ick lijde, ende alle de andere straffen die ghy my toegesonden hebt, dewelcke my alle gelijck tormenten zijn, daer mede ghy my schijnt te pijnigen, om my de bekentenisse mijner misdaden uyt te perssen.

12 Even als of alle dingen u ten vollen niet bekent en waren.

[fol. 223v]

7

¹³ Het is in uwe wetenschap, dat ick ¹⁴ niet godtloos en ben: nochtans en is’er niemant, die uyt uwe hant ¹⁵ verlosse.

13 D. ghy weet het, dat ick, etc. Vergel. de maniere van spreken met Hose. 10.10. ende siet de aenteeckeninge aldaer.

14 D. geen huychelaer, nochte heymelick booswicht, gelijck ick gescholden worde.

15 T.w. my, die onschuldigh ben van de lasteren, daer mede mijne vrienden my beswaren.

8

Uwe handen ¹⁶ doen my smerte aen, hoewelse my gemaeckt hebben: te samen ¹⁷ rontom [my] zijnse, ende ghy verslindt my.

16 De sin is, dat de handen Godts, die Iob gemaeckt hadden, nu scheenen den selven door dese grouwelicke straffen, niet alleene te willen bedroeven, maer gantsch te willen verderven. Andere setten het Hebreeusch woort over, maken, formeeren, bearbeyden, ofte, fatsoeneeren: waer uyt dan de oversettinge aldus staet: Uvve handen hebben my bearbeydt, ende gemaeckt: Te weten, met groote konste, ende neerstigheyt.

17 T.w. om my smerte aen te doen: Ofte, om my, dien ghy gemaeckt hebt, te onderhouden, ende te regeeren in dit leven, Psalm 139.3. Actor. 17.27, 28. And. t’samen om, ende om, al wat ick ben, T.w. heeft hy my gemaeckt. Dit geheele vers wort oock aldus overgeset: Uvve handen hebben my bearbeyt, ende my gemaeckt: nochtans t’samen rontom henen verslindt ghy my: Ofte, ende my gemaeckt, t’samen om, ende om: ende sult ghy my verslinden?

9

Gedenckt doch, dat ghy my ^a als leem ¹⁸ bereydt hebt, ende my tot stof sult doen weder keeren.

a Genes. 2.7. ende 3.19.

18 Dat is, uyt het zaet mijner ouderen voort gekomen van Adam, wiens lichaem uyt der aerde was geschapen, ende gefatsoeneert, gelijck een potbacker uyt het leem een vat toemaeckt, ende dat ghy my wederom in stof, ende aerde veranderen sult. De sin is, Gedenckt dat ick van eene swacke, ende teere conditie ben, ende handelt daerom met my sachtelicker.

10

^b Hebt ghy my niet ¹⁹ als melck gegoten, ende my als eenen kaes doen runnen?

b Psalm 139. versen 15, 16.

19 Dit is gesproken by gelijckenisse, om uyt te drucken eene seer wonderbare werckinge des Heeren, waer door de mensche na de order van Godt in de nature gestelt, in sijns moeders lichaem ontfangen wort. Vergel. Psalm 139.14, 15, 16.

11

Met vel, ende vleesch hebt ghy my bekleedet: met beenen oock, ende zenuen hebt ghy my ²⁰ t’samen gevlochten:

20 Te weten, gelijck de tuyningen, ende heyningen met wissen, ende buyghsame teenen t’samen gehecht worden. And. overdeckt.

12

²¹ Benevens het leven hebt ghy weldadigheyt aen my gedaen: ende uwe ²² opsicht heeft ²³ mijnen geest bewaert.

21 D. ghy en hebt my niet alleen het leven gegeven, maer oock in het selve vele weldaden bewesen, rakende soo wel de bewaringe, ende onderhoudinge des selven, als de geduerige regeeringe.

22 Ofte, besoeck, Dat is, sorge, ende toesien.

23 D. mijne ziele, waer door ick leve.

13

Maer ²⁴ dese dingen hebt ghy verborgen in u herte, ick weet ²⁵ dat dit by u geweest is.

24 D. dese plagen, ende straffen. Als of hy seyde; Ghy hebt my te voren wel vele weldaden bewesen, maer dit quaet dat my nu over komt, hebt ghy in u selven verborgen gehouden, ende my niet geopenbaert.

25 D. dat ghy in u selven besloten hadt, my dese straffen toe te senden, ende dit groot verdriet aen te doen.

14

Indien ick sondige, so sult ghy my ²⁶ waernemen; ende van mijne misdaet en sult ghy my niet ²⁷ onschuldigh houden.

26 Te weten, om my te straffen. Vergel. onder 14.16. ende 31.4. And. soo ick gesondight hebbe, sult ghy daerom over my de wachte houden, ende my van mijne misdaet niet ontschuldigh verklaren? Vergelijckt boven 7.12.

27 Ofte, suyver.

15

Soo ick godtloos ben, wee my, ende ben ick rechtveerdigh, ick en sal ²⁸ mijn hooft niet opheffen, ick ben ²⁹ zadt van schande; maer aensiet mijne elende.

28 Die worden geseyt haer hooft op te heffen, dewelcke goeden moedt gekregen hebbende, wat beters verwachten, Luce 21.28.

29 Dat is, vervult ende overstelpt van schande. Siet bov. 7. op vers 4. And. wort verzadight met de schande, te weten, die ick nu lijde, ende aensiet, etc.

16

Want ³⁰ sy verheft haer: ³¹ gelijck ^c een felle leeuw jaeght ghy my, ³² ghy keert weder ende stelt u wonderlick tegen my.

30 T.w. de elende.

31 ’t Is eene gelijckenisse genomen van de leeuwen, die het wildt met groot gewelt, ende grouwsaemheyt najagen.

c Iesa. 38.13. Thren. 3.10.

32 Hy klaeght dat Godt niet alleen met eene, ofte twee vreeselicke plagen over hem gekomen was, maer dat hy daer na weder gekeert zijnde, met andere plagen sich in’t straffen van sijnen persoone seer vreemt, ende seldtsaem vertoont hadde.

17

Ghy vernieuwt uwe ³³ getuygen tegen over my, ende vermenighvuldight uwen toorn tegen my: ³⁴ verwisselingen, ja een ³⁵ heyrleger, zijn tegen my.

33 Dat is, straffen ende plagen, die van uwe gramschap getuygenisse geven.

34 T.w. der qualen: dat is, verscheydene elenden, ende katijvigheden, die al by beurten op malkanderen gehoopt, ende getast worden. And. uytdelgingen. Soo soude hy sijne plagen noemen, om datse hem uytroeyden.

35 Soo worden sijne elenden genaemt, van wegen hare menighte, gewelt, ende grouwsaemheyt.

18

^d Ende waerom hebt ghy my uyt de baermoeder voort gebracht? Och dat ick den ³⁶ geest gegeven hadde, ende geen ooge ³⁷ my gesien en hadde!

d Iob 3.11.

36 Te weten, in mijns moeders lichaem, eer ick ter werelt quam.

37 T.w. levendigh.

19

Ick soude zijn als of ick niet geweest en ware: van ³⁸ [moeders] buyck soude ick tot het graf gebracht zijn geweest.

38 Siet boven 3. op vers 10.

20

Zijn mijne dagen niet weynigh? ³⁹ houdt op: ⁴⁰ sett van my af, dat ick my een weynigh verquicke;

39 Te weten, van my dus te straffen.

40 D. houdt op van my te belegeren. Vergelijckt Psalm 3.7. Iesa. 22.7.

21

Eer ick henen gae, (ende niet ⁴¹ weder en kome) ⁴² in een lant der duysternisse, ende der ⁴³ schaduwe des doots,

41 Te weten, in dit tijdelicke leven.

42 D. in’t graf. het welcke oock duysternisse genaemt wort, onder 17.13.

43 Dat is, doodelicke schaduwe: Verst. eene seer dicke, ende donckere schaduwe, die met de doot vereenight is: gelijck daer is des grafs schaduwe. Alsoo in’t volgende vers.

22

Een stick-doncker lant, als de duysternisse selve, de schaduwe des doots, ende sonder ⁴⁴ ordeningen, ⁴⁵ ende het geeft schijnsel als de duysternisse.

44 T.w. van dagh, ende nacht, licht ende duysternisse, somer ende winter, lente ende herfst, hitte ende koude. De sin is, dat dese veranderingen des lochts, ende des tijts, die by beurte malkanderen achtervolgen, in de donckerheyt des grafs niet gesien en worden, zijnde daer anders niet dan enckele confusie.

45 D. het klaerste, dat in’t graf is, is anders niet dan dicke, tastelicke, ende eyselicke donckerheyt.