Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iiij. Capittel.

Eliphaz om Iob antwoorde te geven berispt hem van onverduldigheyt, vers 1, etc. stelt hem de gerechtigheyt Godts voren, om te toonen dat Godt hem van wegen sijne sonden strafte, 7. hy verhaelt hem een visioen, ofte verschijninge eens Engels, 12. mitsgaders de aensprake des selven, meynende die op de sake Iobs wel te passen, 17. Iob wort vermaent tot ootmoet, ende bekeeringe, 18.

1

DOe antwoordde Eliphaz de Temaniter, ende seyde:

2

Soo wy een woort ¹ opnemen tegen u, sult ghy ² verdrietigh zijn? nochtans ³ wie sal sich van woorden konnen onthouden?

1 Het Hebreeusch woort Nasah is voor opheffen genomen, Psalm 4.7. gelijcke manieren van spreken zijn Numer. 23. vers 7. onder 27.1. Anders, soo wy een woort versoecken tot u, ofte, aen u, namelick te spreken.

2 Hebr. eygentlick, moede, of, vermoeyt worden? D. qualick te vreden zijn? Dit vreesen sy, merckende in Iob eenige teeckenen van onverduldigheyt, van dewelcke sy begonnen qualick te oordeelen.

3 T.w. die acht geven op de woorden, die ghy uyt uwen monde hebt laten gaen, ende op de eere des Alderhooghsten, die wy voorstaen. Onder eenen schijn van Goddelicken yver strijckt Eliphaz een verkeert oordeel over sijnen vrient den vromen Iob.

3

Siet, ghy hebt vele onderwesen: ende ghy hebt ⁴ slappe handen gesterckt,

4 Verstaet, de menschen die traegh waren in het volbrengen van haren schuldigen plicht, voornemelick wanneer hen een swaer kruys ende lijden bejegent was. Vergel. Iesa. 35.3. De handen worden geseyt te verslappen, als der menschen moedt, ende kracht vergaet. Siet 2.Sam. 4. op vers 1.

4

Uwe woorden hebben ⁵ den struyckelenden opgericht: ende de ⁶ krommende knijen hebt ghy vast gestelt.

5 D. die door ongeloove, misvertrouwen, onverduldigheyt, ende murmeereringe op den wegh der Godtsaligheyt gevallen waren, dat is, gesondiget hadden. Siet van sulcken geestelicken val, Prov. 25.26. 1.Corinth. 10.12. Galat. 6.1.

6 Die van wegen hare groote swackheyt door stercke vertroostingen moesten ondersteunt worden, om onder het kruyce niet te beswijcken. Vergelijckt Iesa. 35.3.

5

Maer nu komt het ⁷ aen u, ende ghy ⁸ zijt verdrietigh: het raeckt tot u, ende ghy wort beroert.

7 T.w. het quaet der straffe, in het welcke als ghy andere plaght gestelt te sien, ghy deselve onderwesen, gesterckt, vermaent, ende getroost hebt: daerom is’t wonder, dat ghy dit nu aen u selven niet en weet te doen.

8 Ofte, beswijckt, Te weten, onder den last des lijdens.

6

Was niet uwe ⁹ vreese [Godts] uwe ¹⁰ hope? ende de oprechtigheyt uwer wegen, uwe verwachtinge?

9 D. uwe Godtvruchtigheyt, ende religie.

10 T.w. daer op ghy steundet, dat is, eene oorsake, om loon voor uwe Godtvruchtigheyt te hopen, ende te genieten. De sin is, Hebt ghy niet gehoopt, als ghy Godt soudt vreesen, dat hy u altijt goet doen soude? maer dat en is nu niet geschiet. Denckt dan, dat uwe vreese Godts niet oprecht en is geweest, maer eene geveynsde huychelerije. Het Hebreeusch woort is oock voor hope genomen, onder 8.14. ende 31.24. Psalm 78.7. Proverb. 3.26.

7

Gedenckt doch, wie is de ontschuldige, die vergaen zy; ende waer zijn de oprechte verdelget?

8

[Maer] gelijck als ick gesien hebbe, ^{a 11} die ondeught ploegen, ende moeyte zaeyen, maeyen deselve.

a Iob 15.35. Psalm 7.15. Prov. 22.8. Iesa. 59.4. Hose. 10.13. Gal. 6.7, 8.

11 D. die godtlooselick leven, ende andere menschen quaet doen, sullen eyndelick om hare misdaden van Godt gestraft worden. Siet gelijcke maniere van spreken onder cap 15. vers 35. Psalm 7.15. Proverb. 22.8. Iesa. 59.4. Hose. 10.13. Galat. 6.7, 8.

9

^b Van den ¹² adem Godts vergaense; ende van ¹³ het geblaes sijner neuse wordense verdaen.

b Iesa. 11.4.

12 Dit wort van Godt by gelijckenisse gesproken, om sijne kracht, ende rechtveerdigheyt te beter uyt te drucken. Den adem Godts beteeckent sijne kracht die hy gebruyckt na sijnen wille, ende soo licht kan uytvoeren, als een mensche sijnen adem kan laten gaen. Vergel. ond. 33.4. ende 37.10. Iesa. 30.33.

13 Verst. sijne gramschap, ende toornigheyt. Vergel. ond. 15.30. ende d’aenteeck.

10

¹⁴ De brullinge des leeuws, ende de stemme des fellen leeuws, ende de tanden der jonge leeuwen worden verbroken.

14 De sin is, gelijck Godt de wreede, ende grouwsame dieren bedwinght, ende verdoet, dat hy oock alsoo de boose tyrannen, ende godtloose menschen, die hier by leeuwen vergeleken worden, weet in den toom te houden, ende te verdoen. And. [van de] brullinge des leeuws, ende de stemme des felen leeuws vergaense, ende [van de] tanden, etc. wordense vermaelt, te weten, de godtloose. De sin is, soose Godt niet en verderft door hen selven, ofte door andere, ofte door eenige levenloose schepselen, hy verderftse door de wilde dieren.

11

¹⁵ De oude leeuw vergaet, om datter geen roof en is, ende de jongen eens oudtachtigen leeuws worden verstroyt.

15 Dat is, gelijck de leeuwen, hoewelse geweldigh, ende moedigh zijn, onder cap. 39. vers 1. nochtans eyndelick vergaen door het een, ofte het ander middel, alsoo nemen oock de godtloose tyrannen door Godts rechtveerdigh oordeel haer eynde.

12

Voorder is tot my een ¹⁶ woort ¹⁷ heymelick gebracht, ende mijne oore heeft een ¹⁸ weynighsken daer van gevat.

16 Dat is, eene leere, ende openbaringe Godts, op desen handel wel passende.

17 Hebr. gestolen, ofte, steelscher wijse gekomen, Dat is, heymelick, ende in het verborgen toegebracht, om van my waergenomen, ende wel bewaert te worden.

18 Of, stucksken.

13

Onder de ¹⁹ gedachten ²⁰ van de gesichten des nachts, als diepen slaep valt op de menschen;

19 Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick tacken, als Iesa. cap. 17. vers 6. ende cap. 27. vers 11. maer hier wort het genomen by gelijckenisse, voor gedachten, als onder cap. 20. vers 2. Siet oock 1.Reg. 18. vers 21. ende de aenteeckeninge daer op: want gelijck de tacken van den stamme des booms voort komen, alsoo oock komen de gedachten voort van den sin, ofte het herte des menschen.

20 Ofte, uyt de gesichten, dat is, die uyt de gesichten des nachts voort komen. Anders, na de gesichten des nachts. Verstaet door dese, die des nachts den menschen in den slaep, ofte buyten den selven vertoont worden. Siet van de gesichten Genes. 15. op vers 1. ende cap. 46. op vers 2.

14

²¹ Quam my schrick, ende bevinge over; ende verschrickte de ²² veelheyt mijner beenderen:

21 Dewelcke pleeght te bejegenen den genen, dien Godt, ofte selve, ofte door sijne Engelen verschijnt, om hem tot aendacht, ende eerbiedinge te bereyden. Vergelijckt Exod. cap. 3. vers 6. ende de aenteeckeninge.

22 D. alle mijne beenderen.

15

Doe ²³ gingh voorby mijn aengesichte een ²⁴ Geest: hy dede het hayr ²⁵ mijnes vleesches te berge rijsen.

23 Alsoo wort het Hebreeusch woort oock genomen onder 9. versen 11, 26. ende 11.10.

24 Dat is, een goet Engel des Heeren, om hem te verklaren het gene volght vers 17.

25 Dat is, mijnes hoofts.

16

²⁶ Hy stont, doch ick en kende sijne gedaente niet; eene beeltenisse was voor mijne oogen: ²⁷ daer was stilte, ende ick hoorde eene stemme [seggende:]

26 Te weten, de Geest.

27 Vergelijckt hier mede 1.Reg. 19. versen 12, 13. ende de aenteeckeninge daer op.

17

Soude een ²⁸ mensche rechtveerdiger zijn dan Godt? soude een man reyner zijn dan ²⁹ sijnen Maker?

28 Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick den mensche, die vol swackheyt, ende broosheyt, ende vele elendigheden onderworpen is, na dewelcke eyndelick de doot volght.

29 Dat is, Godt, die hem gemaeckt, ende geschapen heeft. Alsoo Deuter. 32.15. onder 35.10. Prov. 14.31. ende 22.2. Iesa. 17.7. Hose. 8.14.

18

Siet, ^c op sijne ³⁰ knechten en soude hy niet ³¹ vertrouwen: hoewel hy in sijnen Engelen ³² klaerheyt gestelt heeft

c Iob 15.15. 2.Petr. 2.4.

30 Verstaet de heylige Engelen, die voor hem staen, om sijnen wille uyt te voeren, Psalm 103.20, 21.

31 Dat is, hy en soude niet steunen op de kloeckheyt, ende de gaven, die in hem geschapen zijn, wanneerse afgesondert waren van de geduerige sorge, ende bewaringe, waer door hyse in haren staet onderhoudt. Gelijcke maniere van spreken is onder 15.15.

32 Waer door verstaen wort de volmaecktheyt der gaven ende deughden, die Godt in de heylige Engelen heeft geschapen. Want hoewelse uytnemende zijn, soo en zijnse nochtans niet te vergelijcken met de volmaecktheyt des Scheppers, om datse sonder deser geduerige genade, ende kracht, in haer selven veranderlick zijn. In welcken sin Eliphaz oock onder 15.15. seyt, dat de hemelen in de oogen des Heeren niet suyver en zijn. Namel. met sijne oneyndelicke volmaecktheyt vergeleken zijnde. Anders, ende sijne Engelen soude hy dwaesheyt opleggen. D. hy soudese voor dwaes houden, indiense haer souden rechtveerdiger houden dan Godt: gelijck Eliphaz meende dat Iob van hemselven geseyt hadde. Ofte hy soude hen konnen dwaesheyt toeschrijven wanneer hy van deselve oordeelde na hare nature buyten sijne gave, waer door hyse geduerighlick in haren staet onderhoudt, anders bevindt hy datse wel tot sottigheyt ende onsinnigheyt souden konnen vervallen: ofte, hy soudese dwaesheyt konnen toeschrijven in vergelijckinge van sijne oneyndelicke wijsheyt ende majesteyt.

19

Hoe veel te min ³³ [op] de gene die ³⁴ leemen huysen bewoonen, welcker grontslach in het stof is: sy ³⁵ worden verbrijselt ³⁶ voor de motten.

33 Te weten, vertrouwt hy, namelick, Godt. Anders, hoe veel te meer en [vertrouwt hy] niet, ofte, hoe veel te meer [leght hy dwaesheyt] op de gene, etc.

34 Hebr. huysen des leems. Verstaet door dese de lichamen der menschen, die oorspronckelick uyt aerde, ende slijck gemaeckt zijn, Genes. 2.7. 1.Corinth. 15.47. Soo worden oock deselve lichamen by huysen, ende wooninge vergeleken, 2.Corinth. 5.1. Sommige verstaen het van de aerdtsche wooninge der menschen, gestelt tegen de hemelsche wooningen der Engelen.

35 Hebr. verbrijselen, Dat is, verbrijselt worden. Alsoo ond. 7.3. hebben my bestelt, voor zijn, of, worden my bestelt. Ende 34.20. nemen wech, voor, wort wech genomen. Prov. 6.30. verachten, voor, veracht wort. Luce 12.20. sal eyschen, voor, sal ge-eyscht worden, etc.

36 Hebr. voor het aengesichte eener motte, Dat is, seer haestelick, eer, ende lichter dan een motte verteert wort, dewelcke door eene kleyne aenwrijvinge verbroken wort. De woorden voor het aengesichte, en beteeckenen hier niet de plaetse, maer den tijt, als Gen. 27.7. ende 29. vers 26. ende 36.31. Andere verstaen daerdoor van de motten.

20

³⁷ Van den morgen tot den avont wordense vermorselt: ³⁸ sonder dat mender acht op slaet, vergaense in eeuwigheyt.

37 D. geduerighlick door den gantschen tijt hares levens wordense door allerley elende ende plagen verplettert.

38 D. sonder dat yemant sulcks waer neme, ofte eenige remedie daer toe brenge. Hebr. om dat niet en is, die [sijn herte tot hen] stelt. Vergelijckt Cap. 23. vers 6. ende siet dese maniere van spreken in haer geheel boven 1.8. ende in de aenteeck.

21

Verreyst niet hare ³⁹ uytnementheyt ⁴⁰ met hen? sy sterven, maer niet ⁴¹ in wijsheyt.

39 Verstaet hier door, al het gene, waer door de menschen hier onder malkanderen plegen uyt te steken, ende verheven te worden.

40 Of, die in hen is.

41 D. sonder de ware kennisse, ende vreese Godts, die het beginsel, ja het hooftsommier is van de ware wijsheyt, Prov. 1.7. Vergelijckt Psalm 49.21.