Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het v. Capittel.

Het volck klaeght over den overlast van woecker ende panden, vers 1, etc. Nehemia wort daer over seer verstoort, bestraft de Groote, overtuyghtse, ende doetse belooven ende sweeren, datse daer van sullen afstaen, 6. verhaelt sijn eygen exempel, ende hoe hy, niet tegenstaende sijne sware hofhoudinge, het recht des Lantvooghts noyt gevoordert en hebbe, om de gemeynte niet te beswaren, 14.

1

MAer het geroep des volcks ende harer wijven was groot; tegen hare ¹ broederen, de Ioden.

1 Verst. voor’t meeste deel, de rijcke ende machtige, die met woeckeren ende panden de gemeente uytzogen, ende verdruckten, als volght.

2

Want daer waren die seyden; Onse sonen, ende onse dochteren, wy, zijn vele: ² Daerom hebben wy koorn opgenomen, op dat wy eten ende leven. [kolom]

2 And. laet ons dan koorn opnemen, etc.

3

Oock warender die seyden; Wy verpanden onse ackers, ende onse wijngaerden, ende onse huysen, op dat wy in desen ³ honger koorn mogen opnemen.

3 Dese dierte ende noot des volcks kan eensdeels daer uyt gesproten zijn, datse geduerende dit bouwen, hare huyssorge hebben moeten nalaten: anderdeels, om datse uyt vreese des vyants van buyten niet konden inhalen.

4

Desgelijcks warender die seyden; Wy hebben gelt ontleent ⁴ tot des Koninghs cijns; [op] onse ackers, ende onse wijngaerden.

4 Om dien te mogen betalen. siet daer van Ezra 4.13. hier van waren alleen de Priesteren, Leviten, ende andere bedienaers des tempels vry, Ezra 7.24.

5

Nu is doch onse ⁵ vleesch als het vleesch onser broederen, onse kinderen zijn als hare kinderen: ende siet, wy onderwerpen onse sonen, ende onse dochteren, tot ⁶ dienstknechten; ja daer zijn eenige van onse dochteren onderworpen, ⁷ datse in de macht onser handen niet en zijn: ende andere hebben onse ackers, ende onse wijngaerden.

5 Dat is, wy gelden voor Godt soo veel als sy, want wy soo wel als sy, Abrahams zaet ende Godts bontgenooten zijn.

6 Verstaet daer by, ende dienstmaeghden.

7 And. ende het en is in de macht onser handen niet [die te lossen:] want, etc.

6

Doe ick nu haer geroep, ende dese woorden hoorde, ⁸ ontstack ick seer.

8 Hebr. my ontstack seer, T.w. de toorn.

7

Ende mijn herte beraetslaeghde in my; daer na twistede ick met de ⁹ Edelen, ende met de Overheden, ende seyde tot hen; Ghylieden ¹⁰ vordert ¹¹ eenen last, een yegelick van sijnen broeder: voorts ¹² leyd’ick eene groote vergaderinge tegens hen.

9 Hebr. witten. siet bov. 2. op vers 16.

10 Ofte, leght op, perst af, overdringht. And. ghy leent, een yeder sijnen broeder, [met] last: ende soo in ’t volgende.

11 Verst. door desen last, den woecker, ende de versettinge ofte verpandinge van goederen ende menschen.

12 Hebr. eygentlick, ick gaf, Dat is, ick stelde eene groote by een komste aen.

8

Ende ick seyde tot hen; Wy hebben onse broederen, de Ioden, die aen de Heydenen ¹³ verkocht waren, ¹⁴ na ons vermogen ¹⁵ weder gekocht: ende soudet ghylieden oock uwe broederen verkoopen, ofte souden sy aen ons verkocht worden? Doe swegen sy, ende en vonden geen antwoort.

13 Dit was, vermoedelick, van de Babyloniers gedaen.

14 Hebr. na de genoeghsaemheyt in, ofte, by, ofte, onder ons, dat is, soo veel ons mogelick was.

15 Siet Levit. 25. versen 47, 48, 49.

9

Voorts seyde ick, de sake en is niet goet, die ghylieden doet: Soudet ghy niet wandelen in de vreese onses Godts, om ¹⁶ de versmadinge der Heydenen, onser vyanden?

16 D. om den Heydenen, die Godes ende onse vyanden zijn geene oorsake te geven van Godts naem te lasteren, ende ons smadelick te verwijten dat wy aen malkanderen doen, ’t gene wy in haer mispresen ende gehaet hebben.

10

Ick, mijne broederen, ende mijne jongens, ¹⁷ vorderen wy oock gelt ende koorn van hen? laet ons doch desen ¹⁸ last na laten.

17 Siet op vers 7. Nehemia wil seggen, dat hy de gemeente in alle manieren verschoonde, ende dat sy desgelijcks behoorden te doen.

18 Als bov. vers 7.

11

Geeft hen doch als heden weder, hare ackers, hare wijngaerden, hare olijfgaerden, ende hare huysen: ende het ¹⁹ honderste [deel] van den gelde, ende van het koorn, den most, ende de olie, ²⁰ die ghy hen hebt afgevordert.

19 Dit hadden sy genomen van hare broederen, tegen de wet, Exod. 22.25. Lev. cap. 25. vers 36. Deut. 23.19.

20 And. die ghy hen geleent hebt.

12

Doe seyden sy, Wy sullen ’t weder geven, ende van hen niets soecken, wy sullen alsoo doen, als ghy seght: Ende ick riep de ^22[21] Priesteren, ende deedse sweeren, dat sy doen souden na dit woort.

22[21] Om den eedt hen af te nemen, ofte, om getuygen daer van te zijn, ende door haer tegenwoordigheyt de tonscientien te meer voor Godt te verplichten. siet 1.Reg. cap. 8. versen 31, 32. Num. 5.19.

13

Oock ²² schuddede ick mijnen ²³ boesem uyt, ende seyde; Alsoo schudde Godt uyt allen man, die dit woort niet sal bevestigen, uyt sijnen huyse, ende uyt sijnen ²⁴ arbeyt, ende hy zy alsoo uytgeschuddet ende ledigh: ende de gantsche gemeynte seyde, ²⁵ Amen, ende sy presen den HEERE; Ende het volck dede na dit woort.

22 Eene ceremonie by den eedt ende vervloeckinge te dier tijt gebruyckt.

23 Anders, mijnen arm, Dat is, mijne mouwe: Ofte, ick schuddede mijnen mantel uyt, mijnen arm met eenen uytstreckende.

24 D. uyt sijn goet ende have, die hy met sijnen arbeyt mach hebben verkregen.

25 Siet Num. 5. op vers 22.

14

Oock van dien dage af, dat ²⁶ hy my bevolen heeft, haren Lantvooght te zijn in den lande Iuda, van den twintighsten jare af, tot het twee ende dertighste jaer des Koninghs ²⁷ Arthahsasta, zijnde twaelf jaren, en hebbe ick met mijne broederen, het ²⁸ broot des Lantvooghts niet gegeten.

26 De Koningh Arthahsasta, ofte, Godt door den Koningh.

27 Siet Ezra 6. op vers 14.

28 D. het onderhoudt, dat de Koningh den Lantvooghden heeft toegeseyt, ende ick soo wel als mijne voorsaten hadde mogen genieten.

15

Ende de vorige Lantvooghden, die voor my geweest zijn, hebben het volck beswaert, ende van hen genomen aen broot ende wijn, ²⁹ daer na veertigh silvere ³⁰ sikelen; oock heerschten hare jongens over het volck: Maer ick en hebbe alsoo niet gedaen, om der vreese Godes wille.

29 Ofte, beneffens, behalven.

30 T.w. voor elcken dagh. Van sikelen, siet Genes. 20. op vers 16.

16

Daer toe heb ick oock aen ’t werck deses muers ³¹ verbetert, ende wy en hebben geen lant gekocht: ende alle mijne jongens zijn aldaer ³² versamelt geweest tot het werck.

31 Als bov. c. 4. doorgaens.

32 De eene helft om te arbeyden, de andere helft om te houden in de wapenen. Siet bov. 4.16.

17

Oock zijn der Ioden ende der Overheden hondert ende vijftigh man, ende die van

[fol. 211r\Verraders beschaemt.]

de Heydenen, die rontom ons zijn, tot ons ³³ quamen, aen mijne tafel geweest.

33 Om den Godtsdienst by te woonen, ofte noodige advijsen over te brengen.

18

Ende dat voor eenen dagh bereyt wert, was een osse, [ende] ses uytgelesene ³⁴ schapen, oock werden my vogelen bereydet, ende binnen tien dagen ³⁵ van ³⁶ allen wijn seer veel: Noch heb ick ³⁷ by desen het ³⁸ broot des Lantvooghts niet gesocht, om dat de dienstbaerheyt swaer was over desen volcke.

34 Geyten daer onder begrepen.

35 Verstaet daer by, werter provisie gedaen: ofte, men schonck om den tienden dagh wijn, sonder mate, daer men anders den selven ordinaerlick by sekere mate gaf.

36 Dat is, allerley.

37 D. aldus doende, niet tegenstaende dat ick sulcke onkosten dede.

38 Als boven vers 14.

19

^a Gedenckt mijner, mijn Godt, ten goede: ³⁹ alles wat ick aen desen volcke gedaen hebbe.

a Nehem. 13. vers 22.

39 Niet om dat ick daer mede yets verdient hebbe, maer om dat ghy genadighlick ende seer mildelick belooft hebt te beloonen, wat men goets aen u volck doet. Vergelijckt Cap. 13. vers 22.