Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iiij. Capittel.

Terwijlen de vyanden met Godts volck spotten, bidt Nehemia tot Godt, ende vordert het werck, vers 1, etc. De vyanden, vernemende den wackeren voortgangh, verbinden sich t’samen om Ierusalem te bestrijden, ende het werck te stooren, eer sy ’t souden weten, 7, etc. item vers 11. Maer Nehemia hier van verwittight zijnde, stelt daer tegen goede wacht, geeft den volcke eenen moedt, ende breeckt alsoo der vyanden aenslagh, 12. keert weder tot den arbeyt, stelt ordre soo op sijne dienaers, als op alle de arbeyders, van met de eene hant te wercken, met d’andere het geweer te houden, ende geeft verscheyden krijghsbevelen, 16.

1

MAer het geschiedde, als ¹ Saneballat gehoort hadde, dat wy den muer bouwden, soo ² ontstack hy, ende wert ³ seer toornigh: ende hy bespottede de Ioden,

1 Siet boven 2. op vers 10.

2 Hebr. hem ontstack, Te weten, de toorn. alsoo vers 7.

3 Hebr. veel grootelicks.

2

Ende sprack in de ⁴ tegenwoordigheyt sijner broederen, ende des ⁵ heyrs van Samaria, ende seyde; Wat doen dese amechtige Ioden? ⁶ Sal mense laten geworden? Sullense offeren? Sullen sy het ⁷ in eenen dagh voleynden? Sullense de steenen uyt de stofhoopen ⁸ levendigh maken, daerse verbrant zijn?

4 Hebr. voor ’t aengesichte.

5 Om het krijghsvolck tegen de Ioden op te hitsen ende gaende te maken.

6 And. sullen sy het oprichten, ofte, opbouwen?

7 Ofte, in desen dagh, als of hy seyde: Meenen sy het op dien dagh te voleynden, op welcken sy ’t hebben begonnen of besloten? Het sal hen missen.

8 D. in vorigen stant herstellen.

3

Ende Tobia de Ammoniter, was by hem, ende seyde; Al is ’t datse bouwen, soo daer een vos op quame, hy soude ⁹ haren steenen muer wel verscheuren.

9 Hebr. den muer harer steenen.

4

Hoort, O onse Godt, ¹⁰ dat wy ¹¹ seer veracht zijn, ende keert ¹² hare versmaetheyt weder op haren kop: ende geefse over tot eenen roof in een ¹³ lant der gevangenisse.

10 Ofte, want wy zijn veracht.

11 Hebr. eene verachtinge.

12 Die sy ons aen doen.

13 Daer henen ghyse sult mogen verstooten. Dit wenscht Nehemia uyt eenen heyligen yver tot Godts eere, ende tegen Godts ende sijns volcks bittere vyanden.

5

Ende en deckt hare ongerechtigheyt niet toe, ende hare sonde en worde niet uytgedelght ¹⁴ van voor u aengesichte: want sy hebben ¹⁵ [u] geterght, [staende] tegen over de ¹⁶ bouwlieden.

14 Dat is, alsoo, dat ghy daer op niet soudt letten om die te straffen: als Ier. cap. 18. vers 23.

15 Hebr. sy hebben geterght, ofte, tot toorn verweckt tegen over de bouwers. Anders, sy hebben de bouwlieden geterght, [staende] tegen [hen] over, T.w. als vyanden, die yemanden als onder de oogen staen tergen.

16 Die op u bevel ende door uwe genade zijn bouwende.

6

Doch wy bouwden den muer, soo dat de gantsche muer t’samen gevoeght wert tot sijne ¹⁷ helft toe: want het herte des volcks was om te wercken.

17 Verst. de helfte der hooghte, de halve hooghte.

7

Ende het geschiedde, als Saneballat, ende Tobia, ende de Arabiers, ende de ¹⁸ Ammoniten, ende de Asdoditen hoorden, dat de ¹⁹ verbeteringe aen de mueren Ierusalems ²⁰ toenam, dat de scheuren begonnen gestopt te worden, soo ontstaken sy seer:

18 Siet 2.Chron. cap. 20. op vers 1.

19 Hebr. gesontheyt, heelinge, genesinge, pleysteringe, pleyster. Alsoo 2.Chron. 24.13. Vergelijckt oock Ierem. 8.22.

20 Hebr. opklom, opquam, opgingh: gelijck men van de gesontheyt soude mogen seggen, datse opkomt, klimt, of, opgaet, wanneerse toeneemt, ende de mensche meer ende meer betert: item, van een pleyster, dat die op gedaen, ofte, op geleyt wort, ende datter een roof, ofte, lijckteecken, litteecken, op de wonde komt.

8

Ende sy maeckten alle te samen eene verbintenisse, dat sy souden komen om tegen Ierusalem te strijden, ende eene verbijsteringe ²¹ daer in te maken.

21 Ofte, hem, (namelick, Nehemia) te verbijsteren.

9

Maer wy baden tot onsen Godt, ende setteden wacht ²² tegen hen, dagh ende nacht, ²³ harent halven.

22 Anders, over, ofte, neffens haer, Te weten, over de wercklieden.

23 Te weten, om der vyanden wille.

10

Doe seyde ²⁴ Iuda; De kracht der dragers is ²⁵ vervallen, ende ²⁶ des stofs is

24 Dat is, de Ioden, het volck van Iuda.

25 Soo datse niet bequaem sullen zijn om te strijden.

26 Daer resteert noch veel te dragen, van mul, steengruys, ende aerde, van den gebrokenen ende vervallenen muer.

[fol. 210v\Aenslagh der vyanden ontdeckt. De muer gebouwt.]

veel: soo dat wy aen den muer ²⁷ niet sullen konnen bouwen.

27 Als sullende moeten staen in de wapenen tegen den vyant. Siet vers 15. And. bouwende aen den mueren, sullen wy de overhant niet hebben: als niet konnende beyds na behooren doen.

11

Nu hadden onse vyanden geseyt; ²⁸ Sy en sullen ’t niet weten, nochte sien, tot dat wy in ’t midden van hen komen, ende slaense doot: Alsoo sullen wy het werck doen ophouden.

28 D. wy sullen den aenslagh soo beleyden, dat sij het niet wijs en worden, eer, etc.

12

Ende het geschiedde, als de Ioden, die by hen woonden, quamen, dat sy het ons [wel] ²⁹ tien mael seyden, uyt alle de plaetsen, [door] ³⁰ dewelcke ghy tot ons wederkeert.

29 Dat is, veelmaels, dickwils gewaerschouwt. Siet Gen. 31. op vers 7.

30 D. door dewelcke men gewoon is heen ende weder te gaen. D. door alle wegen ende passen, daer men van daer tot hier, ende van hier tot daer kan komen.

13

Daerom settede ick ³¹ in de benedenste plaetsen achter den muer, [ende] op de ³² hooghten; ende ick settede het volck na de geslachten, met hare sweerden, hare spiessen, ende hare bogen.

31 Hebr. van de benedenste, ofte, onderste deelen der plaetse, van achter, etc.

32 Ofte, uytstekende, spitze plaetsen van rotzsteenen ende velzen, die alsoo van wegen de wittigheyt, blanckheyt, of, gladdigheyt mogen genoemt zijn.

14

Ende ick sagh toe ende maeckte my op, ende seyde tot de ³³ Edelen, ende tot de Overigheden, ende tot het overige des volcks; ^a En vreeset niet voor haer aengesichte: dencket aen dien grooten ende vreeslicken Heere, ende strijdet voor uwe broederen, uwe sonen, ende uwe dochteren, uwe wijven, ende uwe huysen.

33 Hebr. witten. siet bov. 2.16.

a Numer. 14 9. Deut. 1.21. ende 20.3.

15

Daer na geschiedde ’t, als onse vyanden hoorden, dattet ons bekent was geworden, ende Godt haren raet te niete gemaeckt hadde; soo keerden wy alle weder tot den muer, een yegelick tot sijn werck.

16

Ende het geschiedde van dien dage aen, dat de helft mijner ³⁴ jongens doende waren aen ’t werck, ende de helft van hen hielden, ende de spiessen de schilden, ende de bogen, ende de pansiers: ende de Overste waren ³⁵ achter het gantsche huys van Iuda.

34 D. knechten, hovelingen, officieren, ende soo dickwils in het volgende.

35 Een yegelick by die van sijnen huyse, om met hare tegenwoordigheyt ende opsicht den volcke moet te geven, ende het werck te voorderen.

17

Die aen den muer bouwden, ende die den last droegen, [ende] die oploeden, waren ³⁶ een yeder met sijne ³⁷ eene hant doende aen ’t werck, ende d’andere hieldt het ³⁸ geweer.

36 Van dragers ende opladers.

37 Met dit haer doen seer levendigh af beeldende den toestant der strijdende Kercke op aerden, die steeds als met d’eene hant moet bouwen aen het werck des Heeren, met d’andere gereet zijnde tot afweeringe der geestelicke ende lichamelicke vyanden.

38 Verst. een werpgeweer, een werp-pijle, halve lance, etc.

18

Ende de bouwers, die hadden een yegelick sijn sweert aen sijne lendenen gegordet, ende bouwden: maer die met de basuyne blies, was by my.

19

Ende ick seyde tot de Edelen, ende tot de Overheden, ende tot het overige des volcks; Het werck is groot, ende wijt: ende wy zijn op den muer afgesondert, ³⁹ de een verre van den anderen.

39 Hebr. de man van sijnen broeder.

20

Ter plaetse, daer ghy het geluyt der basuyne sult hooren, daer henen sult ghy u tot ons versamelen: ^b Onse Godt sal voor ons strijden.

b Exod. 14.25. Deut. 1.30. ende 28.7.

21

Alsoo waren wy doende aen ’t werck: Ende de helfte van hen hielden de spiessen, van ⁴⁰ ’t opgaen des dageraets, tot het voortkomen der sterren toe.

40 D. van den vroegen morgen tot den laten avont.

22

Oock seyde ick te dier tijt tot den volcke; Een yegelick vernachte met sijnen jongen ⁴¹ binnen Ierusalem: op dat sy ons des nachts ter wacht zijn, ende des daeghs aen ’t werck.

41 Hebr. in ’t midden van, etc.

23

Voorts noch ick, noch mijne broederen, noch mijne jongelingen, noch de mannen van de wacht, die ⁴² achter my waren, wy en trocken onse kleederen niet uyt: een yegelick [hadde] sijn ⁴³ geweer [ende] ⁴⁴ water.

42 Dat is, die my volghden.

43 Van wegen het perijckel.

44 Voor den dorst, om dat het in die landen heet was. siet 1.Sam. 26.11. And. een yeder [gingh met] sijn geweer [om] water, ofte: een yeder trock sich uyt ter badinge.