Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

Van wat persoonen, ende in wat ordre de mueren ende poorten van Ierusalem gebouwt zijn.

1

¹ ENde ² Eljasib de Hoogepriester maeckte sich op met sijne ³ broederen de Priesteren, ende sy bouwden de ⁴ schaeps-poorte; sy ⁵ heylichdense, ende ⁶ richteden hare deuren op: ja sy heylighdense tot aen den toren ⁷ Mea, tot aen den toren ⁸ Hananeël.

1 Vergel. dese beschrijvinge van Ierusalems omgangh ende gelegentheyt, met ond. 12.31, etc.

2 Kints kint van Iesua, ond. 12.10.

3 D. bloetverwanten, van Aarons linie.

4 Ofte, veepoorte, tegen het voorste deel des tempels, alsoo, na sommiger gevoelen, genoemt, om dat aldaer de veemerckt geweest zy, tot gerijf, om offerbeesten by der hant te hebben, als wesende na by den tempel gelegen. Hier was oock (als sommige meynen) de vijver Bethesda, waer van Ioan. 5.2. siet oock ond. vers 32. ende 12.39.

5 D. deden gebeden, offerhanden, etc. na dat de poorte gemaeckt was, eerse tot het gemeyne gebruyck quam. Vergelijckt Deut. 20.5. Ofte, heylighden, D. verordenden dese plaetse tot saken, die ten tempels dienste gehoorden, als offervee te koopen, ende te wasschen door het gerijf des byliggenden vijvers, dien Godt oock daerom kan hebben gezegent met het mirakel der genesinge, Ioan. 5. vers 4. item specerijen, reuckwerck, ende gelt-wisselinge, want de goutsmeden ende kruydeniers hier woonden, ond. vers 32. Anders, heylighden, D. bereyden, rusteden toe. Vergelijckt Ierem. 51.27, etc.

6 Siet op vers 3.

7 Of, hondert toren, staende tusschen de schaeps-poorte ende den toren Hananeël: misschien alsoo genoemt, om dat dese toren hondert ellen van beyden afstont.

8 Siet Ierem. 31.38.

2

Ende aen sijne ⁹ hant bouwden de mannen van Iericho: oock bouwde aen sijne hant Zacchur, de sone van Imri.

9 Ofte, zijde, D. naest hem: ende soo in ’t volgende.

3

De vischpoorte nu, bouwden de kinderen van ¹⁰ Senaa: die solderdense, ende ¹¹ richteden hare deuren op, [met] hare sloten ende hare grendelen.

10 And. Hassenaa.

11 Ofte, setteden op. Wanneer de deuren in de stadtpoorten eygentlick opgeset ende gehangen zijn, siet daer van onder 6.1. ende 7.1. hoewel het gantsche werck hier met eenen verhaelt wort: ’t en ware, dat de deuren, op desen tijt wel gereet ende opgesett zijnde, naderhant ten vollen door den last van Nehemia geschickt ende opgehangen mochten zijn.

4

Ende aen hare hant ¹² verbeterde Meremoth de sone Uria, des soons ¹³ Koz, ende aen ¹⁴ hare hant verbeterde Mesullam de sone Berechja, des soons Mesesabeël: ende aen hare hant verbeterde Zadok, sone van Baëna.

12 Ofte, versterckte, herstelde, T.w. den vervallenen muer: ende alsoo in ’t volgende.

13 Ofte, Hakkoz.

14 Der gener die in dit ende het voorgaende vers genoemt zijn.

5

Voorts aen hare hant verbeterden de ¹⁵ Thekoïten: maer hare Voortreffelicke en ¹⁶ brachten haren hals niet ten ¹⁷ dienste ¹⁸ hares Heeren.

15 Siet 2.Sam. 14. op vers 2.

16 D. de groote ofte aensienlicke ende machtige van Thekoa wilden hen niet buygen noch begeven om dit werck haers Godts mede te helpen voorderen. Dese onwilligheyt ende hooghmoet wort t’harer schande van den Heyligen Geest bestraft.

17 Ofte, tot het werck.

18 And. harer Heeren: verstaende daer door, de Commissarisen die gestelt waren om opsicht te nemen, ende ordre op alles te stellen.

6

Ende de oude poorte verbeterden Iojada, de sone van Paseah, ende Mesullam de sone van Besodja: dese solderdense, ende richteden hare deuren op, met hare sloten, ende hare grendelen.

7

Ende aen hare hant verbeterden Melatja de Gibeoniter, ende Iadon de Meronothiter, de mannen van ¹⁹ Gibeon ende van Mizpa: tot aen den ²⁰ stoel des Lantvooghts aen dese zijde ²¹ der riviere.

19 Siet van Gibeon, Ios. cap. 10. ende van Mizpa, Iudic. 10. op vers 17.

20 D. het huys, daer de Lantvooght ofte Stadthouder des Koninghs in Iudea sijn hof hieldt, ende daer Nehemia nu misschien selfs intrecken soude. Vergelijckt bov. 2.8.

21 Euphrates, in de Schriftuere Phrath genoemt.

8

Aen sijne hant verbeterde Uziël de sone van Harhoja, [een] der goutsmeden, ende aen sijne hant verbeterde Hananja, de sone ²² van een der Apothekers: Ende sy ²³ lieten Ierusalem tot aen den breeden muer.

22 Hebr. een sone der Apothekers: ’t welck sommige verstaen soo vele te zijn als, een Apotheker.

23 D. sy lieten het volgende deel des muers soo ’t was, dewijle het noch goet ende sterck genoegh gebleven was. Andere verstaen, datter een binnenmuer was, de boven stadt van de beneden stadt afscheydende, die sy, als voor het eerste niet noodigh, oversloegen, om het noodighste werck te voorderen. Anders, sy richteden op. Vergelijckt Exod. 23. op vers 5.

9

Ende aen hare hant verbeterde Re-

[fol. 210r\Jerusalems mueren en poorten ge--bouwt.]

phaja, de sone van Hur, Overste des ²⁴ halven deels van Ierusalem.

24 Ierusalem was in verscheyden deelen of quartieren afgedeylt: Dese was Overste van de helft der stadt. Sommige meenen datter beneffens het voorneemste deel, van wegen d’uytnementheyt Ierusalems deel, ofte, quartier genoemt, andere mindere quartieren geweest zijn, als van Betcherem, Mizpa, Bethzur, ende Kegila, hoewelder zijn, die het daer voor houden, dat dese quartieren ofte contreijen, in’t volgende vermelt, buyten Ierusalem gelegen waren, als van Bethcherem, vermelt onder vers 14. te sien is Ier. 6.1. And. de helft eens deels.

10

Voorts aen hare hant verbeterde Iedaja de sone van Harumaph, ende tegen over sijn huys: ende aen sijne hant verbeterde Hattus de sone van Hasabneja.

11

²⁵ De andere mate verbeterde Malchia de sone van Harim, ende Hasub de sone van Pahat-Moab: daer toe den ²⁶ back-ovens toren.

25 D. het volgende deel, liggende naest aen ’t deel van Hattus: of, (als andere) even sulcken deel ofte mate des muers, als Hattus herstelt hadde.

26 Siet ond. 12.38.

12

Ende aen sijne hant verbeterde Sallum de sone van ²⁷ Lohes, Overste des [anderen] halven deels van Ierusalem: hy ende sijne dochteren.

27 Ofte, Hallohes.

13

De dalpoorte verbeterde Hanun, ende de inwoonders van Zanoah, die bouwdense, ende richteden hare deuren op, [met] hare sloten ende hare grendelen: daer toe duysent ellen aen den muer, tot aen de ²⁸ mistpoorte.

28 Siet boven 2. op vers 13.

14

De mistpoorte nu verbeterde Malchia de sone van Rechab, Overste des deels ²⁹ Beth-Cherem: hy bouwdese, ende richtede hare deuren op, [met] hare sloten, ende hare grendelen.

29 Siet van dit, ende eenige andre quartieren, in ’t volgende vermelt, d’aenteeck. op vers 9. ende vergel. Ierem. 6.1.

15

Ende de fonteynpoorte verbeterde Sallun de sone van Col-Hose, Overste des deels van Mizpa, hy bouwdese, ende overdecktese, ende richtede hare deuren op, [met] hare sloten, ende hare grendelen: Daer toe den muer des vijvers ³⁰ Schelach by des Koninghs hof, ende tot aen de ³¹ trappen, die afgaen van Davids stadt.

30 Dit wort by sommige genomen voor Siloe, waer van Ioan. 9.7. Vergel. bov. 2. op vers 13. hier begint Nehemia te verhalen het verbouwen van ’t gene dat tot het palleys ende den tempel gehoorde.

31 Siet ond. 12.37.

16

Na hem verbeterde Nehemia de sone van Azbuk, Overste des halven deels van Beth-Zur: tot tegen over Davids graven, ende tot aen den ³² gemaeckten vijver, ende tot aen het huys der ³³ Helden.

32 Siet 2.Reg. 18. vers 17. ende 20.20. alsoo, na eeniger gevoelen genoemt, tot onderscheyt van den anderen, vers 15. die een natuerlicke vijver ofte poel geweest zy.

33 Daer de dapperste krijghshelden, die steeds omtrent den Koningh waren, haer logement plachten te hebben.

17

Na hem verbeterden de Leviten, Rehum de sone van Bani: Aen sijne hant verbeterde Hasabja, de Overste des halven deels van Kegila, ³⁴ in sijn deel.

34 Ofte, voor, met sijn deel, D. voor, of, met die inwoonders van sijn quartier.

18

Na hem verbeterden hare broederen, Bavai de sone van Henadad, de Overste des [anderen] halven deels van Kegila.

19

Aen sijne hant verbeterde Ezer de sone van Iesua, de Overste van Mizpa, eene ³⁵ andere mate: tegen over den opgangh na het wapenhuys, ³⁶ aen den hoeck.

35 Siet op vers 11.

36 Siet 2.Chron. cap. 26. op vers 9.

20

Na hem verbeterde seer ³⁷ vyerighlick Baruch de sone van ³⁸ Zabbai, eene andere mate: van den hoeck tot aen de deure van het huys Eljasibs, des Hoogenpriesters.

37 Hebr. ontstack, sterckte, D. hy verbeterde ofte herstelde ende verbouwde sijn deel met eenen sonderlingen yver. siet Psalm 45. op vers 5.

38 Anders, Zaccai.

21

Na hem verbeterde Meremoth, de sone Uria, des soons ³⁹ Koz, eene andere mate: van de huysdeure Eljasibs af, tot aen het eynde van Eljasibs huys.

39 Ofte, Hakkoz, als boven.

22

Ende na hem verbeterden de Priesteren, woonende in de ⁴⁰ vlacke velden.

40 Hebr. mannen der pleyne, Dat is, woonende in de vlacke velden, tusschen Ierusalem ende Iericho gelegen. Siet 2.Sam. 2.29, etc.

23

⁴¹ Daer na verbeterde Benjamin, ende Hasub, tegen haren huyse over: na hem verbeterde Azarja, de sone Maaseja, des soons Hananja, by sijn huys.

41 Anders, na hen. Hebr. eygentlick, na hem, ’t welcke sommige verstaen hier genomen te zijn voor het getal van velen; ende alsoo versen 27, 29.

24

Na hem verbeterde Binnui, de sone van Henadad, eene andere mate: van den huyse Azarja tot aen den hoeck, ende tot aen ⁴² het punt.

42 Het uyterste van den hoeck.

25

Palal, de sone van Uzai, ⁴³ tegen den hoeck, ende den hoogen toren over, die van des Koninghs huys ⁴⁴ uytsteeckt, die by den voorhof der ⁴⁵ gevangenisse is: Na hem Pedaja de sone van Parhos.

43 Verstaet verbeterde den muer tegen den hoeck over.

44 Hebr. uytgaet: ende soo vers 26.

45 Siet ond. 12.39. ende Ierem. 32.2.

26

De ⁴⁶ Nethinim nu, [die] in ⁴⁷ Ophel woonden, ⁴⁸ tot tegen over de waterpoorte aen het Oosten, ende den uytstekenden toren.

46 Siet Ezr. 2. op vers 43.

47 Of, op de hooghte. siet 2.Chron. 27. vers 3. ende 33.14.

48 Hier op kan men verstaen, verbeterden.

27

Daer na verbeterden de ⁴⁹ Thekoiten eene andere mate: tegen over den grooten uytstekenden toren, ende tot aen den muer van Ophel.

49 Siet vers 5.

28

⁵⁰ Van boven de peerdepoorte verbe-[kolom]terden de Priesteren, een yegelick tegen sijnen huyse over.

50 Ofte, van de peertspoorte aen. siet 2.Reg. 11.16.

29

Daer na verbeterde Zadok de sone van Immer, tegen sijn huys over: Ende na hem verbeterde Semaja de sone van Sechanja, de bewaerder van de ⁵¹ oostpoorte.

51 Vergel. Ier. 19. op vers 2.

30

Na ⁵² hem verbeterde Hananja, de sone van Selemja, ende Hanun de sone Zalaphs, de ⁵³ seste, ⁵⁴ eene andere mate: Na hem verbeterde Mesullam de sone van Berechja, tegen sijne kamer over.

52 And. naest my, ende soo in ’t volgende vers, verstaende dat Nehemia hier verhaelt, wie aen sijne beyde zijden gearbeyt hebben, sonder uyt te drucken, wat hy gedaen heeft om anderen met sijn exempel voor te gaen: toonende alsoo sijne nedrigheyt. siet ond. 4. versen 16, 23. ende 5. vers 16.

53 T.w. sone Zalaphs, ofte, hy selfs de seste.

54 Siet op vers 11.

31

Na hem verbeterde Malchia de sone eens goutsmits, tot aen het huys der Nethinim, ende der kruydeniers: tegen over de poorte van ⁵⁵ Miphkad, ende tot de opperzale van het punt.

55 D. bevel, opsicht, monsteringe, of, tellinge. Sommige meenen, dat den grooten Raet hier by een quam, om op voorkomende swarigheden te letten, ende bevelen uyt te geven, ofte te publiceeren.

32

Ende tusschen de opperzale des punts tot de schaepspoorte toe, verbeterden de goutsmeden, ende de kruydeniers.