Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxvj. Capittel.

Ioahaz wort Koningh in sijns vaders plaetse, versen 1, 2. wort afgeset door den Koningh van Egypten, ende daer henen wech gevoert, 3. die in sijne plaetse stelt sijnen broeder Eliakim, ende noemt hem Iojakim, 4. deselve is godtloos, ende wort van Nebucadnezar gevangelick na Babel gevoert, 5. Sijn sone Iojachin volght hem in sijn Rijcke, godtloosheyt, ende gevangenisse, 9. Zedekia, die hem succedeert, is deselve gelijc, 11. Om deser, ende des volcks sonden wort Ierusalem van de Chaldeen verstoort, ende de Ioden gevangelick wech gevoert na Babel, 14. alwaerse blijven tot op de regeeringe van Cyrus, diese verlossinge, ende vryheyt geeft, 22.

1

^a DOe nam het volck des lants ¹ Iehoahaz den sone van Iosia, ende ² maeckten hem Koningh in sijns vaders plaetse te Ierusalem.

a 2.Reg. 23.30.

1 Oock genaemt, na eeniger gevoelen, Iohanan, 1.Chron. cap. 3. vers 15. ende Sallum, Ierem. 22. vers 11. ende Ioahaz, hier ende in het volgende vers.

2 Tot welcken eynde sy hem oock salfden, 2.Reg. 23.30. Van de reden hier van, siet aldaer in de aenteeckeninge. siet oock 2.Reg. 11. op vers 12.

2

³ Drie en twintigh jaer was Ioahaz oudt, als hy Koningh wert, ende hy regeerde drie maenden te Ierusalem.

3 Hebr. een soon van drie en twintigh jaer.

3

Want de Koningh van Egypten ⁴ sette hem af te Ierusalem: ⁵ ende hy leyde het lant een boete op van hondert talenten silvers, ende een talent gouts.

4 Ende voerde hem gevangelick wech na Ribla. Siet 2.Reg. 23.33. ende de aenteeckeninge daer op.

5 Siet van dese schattinge oock 2.Reg. cap. 23. op vers 33.

4

Ende de Koningh van Egypten maeckte ⁶ sijnen broeder Eliakim Koningh over Iuda, ende Ierusalem, ende ⁷ veranderde sijnen naem in Iehojakim: maer sijnen broeder Ioahaz nam Necho, ende bracht hem ⁸ in Egypten.

6 Den broeder van Ioahaz: gelijck stracks in dit vers volght.

7 Hebr. hy wendde, ofte, keerde om. Hy toonde daer mede de macht ende het gebiedt, dat hy over hem verklaerde te hebben. siet 2.Reg. cap. 23. op vers 34.

8 Ende is oock daer gestorven, 2.Reg. cap. 23. vers 34. gelijck van Ieremia was voorseyt geweest, cap. 22. vers 12. alwaer hy na sommiger gevoelen, Sallum geheeten wort.

5

⁹ Vijf en twintigh jaer was Iehojakim oudt, als hy Koningh wert, ende regeerde elf jaer te Ierusalem: ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN sijnes Godts.

9 Hebr. een sone van vijf en twintigh jaer. Siet de verklaringe van dit vers 2.Reg. cap. 23. op vers 36.

6

^b Nebudcadnezar de Koningh van Babel toogh tegen hem op, ende bondt hem met twee kopere ketenen, ¹⁰ om hem te voeren na Babel.

b 2.Reg. 24.1.

10 Doch, na sommiger gevoelen, en soude hy te Babel niet gekomen zijn, maer onder wege gestorven, volgende de prophetie van Ieremias, Capittel 22. versen 18, 19.

7

Nebucadnezar bracht oock van de vaten des Huyses des HEEREN, na Babel: ende steldese in sijnen tempel te Babel.

8

Het overige nu van de geschiedenissen Iehojakims, ende sijne grouwelen, die hy dede, ende ¹¹ wat aen hem gevonden wert; siet, dat is geschreven in het boeck der Koningen Israëls, ende Iuda: ende ¹² Iehojachin sijn sone wert Koningh in sijne plaetse.

11 Verst. sijne andere grouwelicke, soo openbare, als heymelicke sonden: ofte verstaet sijnen afval, ende rebellie tegen den Koningh Nebucadnezar, die hy heymelick voorgenomen hadde, ende om welcker wille Nebucadnezar sijn krijghsvolck tegen hem gesonden hadde, 2.Reg. 24. versen 1, 2.

12 Anders genaemt Iechonia, 1.Chron. 3.16. ende uyt verachtinge Conia, Ierem. 22.24.

9

^{c 13} Acht jaer was Iehojachin oudt, als hy Koningh wert, ende regeerde drie maenden ende tien dagen, te Ierusalem: ende dede dat quaet was in de oogen des HEEREN.

c 2.Reg. 24.8.

13 Hebr. een soon van acht jaren. Daer staet 2.Reg. 24.8. dat hy achtien jaer oudt was, doe hy Koningh wert. Het welcke te verstaen is van den tijt, in den welcken hy alleene, ende met volle macht geregeert heeft. Maer dat hier staet, is te verstaen van den tijt, in den welcken hy met ende onder sijnen vader in de regeeringe geweest is. Siet van dese vergelijckinge oock 2.Reg. 24. op vers 8.

10

^d Ende met de wederkomste ¹⁴ des jaers sondt de Koningh Nebudcadnezar henen, ende liet hem na Babel halen, met ¹⁵ de kostelickste vaten van het Huys des HEEREN: ende ^e hy maeckte ¹⁶ sijnen broeder

d Dan. 1.1, 2.

14 Niet sijner regeeringe, want hy en heeft geen jaer geregeert, dan alleen drie wintersche maenden, ende tien dagen: maer des loopenden jaers, het welcke nu om was, als de Lente begon met de gelijckheyt der dagen ende nachten. Vergelijckt 2.Sam. cap. 11. vers 1. ende de aenteeckeninge.

15 Hebr. vaten der begeerlickheyt. Want de kostelicke dingen seer begeert worden, alsoo onder vers 19. ende boven cap. 32. vers 27.

e 2.Reg. cap. 24. vers 17. Ierem. 37.1.

16 D. sijnen bloetverwant: T.w. sijnen oom, sijns vaders broeder, sone van Iosias, 2.Reg. 24.17. 1.Chron. 3.15. Ierem. cap. 1. vers 3. Vergelijckt Genes. 13.8. ende de aenteeckeninge.

[fol. 204r\Zedekia. Jerusalem verstoort.]

¹⁷ Zedekia Koningh over Iuda, ende Ierusalem.

17 Hebr. Tsidkia, oock genaemt Mathania, 2.Reg. 24. vers 17.

11

¹⁸ Een en twintigh jaer was Zedekia oudt, als hy Koningh wert, ende regeerde elf jaer te Ierusalem.

18 Hebr. een soon van een en twintigh jaer.

12

^f Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN sijnes Godts: hy en verootmoedighde sich niet voor het aengesicht des Propheten Ieremia, [sprekende] ¹⁹ uyt den mont des HEEREN.

f Ierem. 52.2, 3.

19 D. uyt het bevel, dat hy van Godt ontfangen hadde, Ierem. 1.7, etc.

13

Daer toe wiert hy oock afvalligh tegen den Koningh Nebucadnezar, die ²⁰ hem be-eedight hadde by Godt: ende verhardde sijnen necke, ende ²¹ verstockte sijn herte, dat hy sich niet en bekeerde tot den HEERE den Godt Israëls.

20 Dat is, eenen eedt der opgeleyder, ende beloofder trouwe hem afgenomen.

21 Siet van dit woort Deut. cap. 2. vers 30.

14

Oock ²² maeckten alle Overste der Priesteren, ende het volck, der overtredingen seer veel, na alle grouwelen der Heydenen: ende sy verontreynighden het Huys des HEEREN, dat hy ²³ geheylight hadde te Ierusalem.

22 Hebr. vermenighvuldighden overtredinge te overtreden: Ofte, door overtredinge te overtreden: Dat is hier, gantsch seer te overtreden. Alsoo dienst dienen, is met groote sorge, ende arbeyt dienen, Genes. 30.26. Soo oock lust lusten, ofte, met lust belust, ofte, bevangen te zijn, is seer belust te zijn, Num. cap. 11. vers 4. item, yver yveren, ofte, met yver yveren, is seer yveren, Numer. 25.11. met begeerte begeeren, seer begeeren, Luce cap. 22. vers 15, etc.

23 D. bescheyden, ende verordent hadde, op dat daer in het teecken sijner heyliger tegenwoordigheyt, ende de oeffeninge van sijnen heyligen Godesdienst plaetse soude hebben. Vergel. Lev. 8. vers 10. ende de aenteeckeninge.

15

Ende de HEERE de Godt harer vaderen sondt tot haer door de hant sijner ²⁴ Boden, ²⁵ vroegh op zijnde, om [die] te senden: want ²⁶ hy verschoonde sijn volck, ende sijne wooninge.

24 Dat is, sijner Propheten, die in den tijt van de historie deses boecks geleeft hebben, welcker voorneemste waren: Ahia de Siloniter, Semaia, Iddo, anders, Oded, Azaria, Iehu, Elias, Micha, Eliseus, Ionas, Hoseas, Amos, Iesaias, Micha de Morastiter, Ioel, Nahum, Habakuk, Ieremias, de Prophetesse Hulda, Zephanias, Abdias, Ezechiel.

25 Hebr. vroegh opstaende, ende sendende: Dat is, met groote sorghvuldigheyt, neerstigheyt, ende aenhoudinge sendende, ja met den aldereersten, soo haest als sy begonnen tot afgoderije te vervallen.

26 Dat is, hy en wilde sijne straffe niet verhaesten, zijnde lanckmoedigh, ende traegh tot toorn, ende daerom sijne Propheten doorgaens tot hen sendende, op dat sy hen bekeeren, ende alsoo de gedreyghde straffe ontgaen mochten.

16

Maer sy spotteden met de Boden Godts, ende verachteden sijne woorden, sy verleydden haer selven ²⁷ tegen sijne Propheten: tot dat de grimmigheyt des HEEREN tegen sijn volck opgingh, datter geen ²⁸ heelen aen en was.

27 Dat is, alsoo dat sy haer tegen de Propheten stelden, ende die vervolghden: Ofte, tegen de Propheten, Dat is, tegen de vermaninge ende waerschouwinge der Propheten. Anders, sy hielden haer verleyt door de Propheten: Dat is, sy maeckten sich selven wijs, ende gaven voor, dat de Propheten met bedrogh, ende valsheyt omgingen: Ofte, sy wilden verleyt worden door sijne Propheten: Dat is, sy en wilden niet, dat de Propheten haer dreygen, ofte straffen souden, maer dat sy hen alles goets toeseggen souden, gelijck hier over de Propheten dickwils klagen: Ofte, sy sprongen met de Propheten om: Dat is, sy beschimptense, ende bespottedense, ende lietense loopen, ende en vraeghden na haer seggen niet, datse daer op souden acht genomen hebben.

28 Dat is, geen helpen, ende dat, om dat het volck sich ter eender zijde niet en beterde, ende ter ander zijde Godts rechtveerdigheyt vereyschte, dat hare onbekeerlickheyt gestraft soude worden. Het is eene gelijckenisse genomen van de krancke lichamen, die niet geneselick en zijn. Vergelijckt boven cap. 21. vers 18.

17

Want hy dede tegens hen opkomen [kolom] ²⁹ den Koningh der ³⁰ Chaldeen, die hare jongelingen met den sweerde in het Huys hares ³¹ Heylighdoms doodde, ende ³² hy en verschoonde de ³³ jongelingen niet, nochte de maeghden, de oude, nochte de stock-oude: ³⁴ hy gafse alle in ³⁵ sijne hant.

29 Namel. Nebucadnezar.

30 Siet 2.Reg. 24. op vers 2.

31 Verst. den tempel, dien sy ontreyniget hadden, boven vers 14.

32 T.w. de Koningh van Babel, ofte oock wel, de Heere en verschoonde niet, gelijck hy gedreyght hadde in sijne wet. Siet een sommier hier van, Deut. 32.22, 23, 24.

33 In’t Hebreeusch staen dese woorden in ’t eenvoudigh getal, jongelingh, maeght, etc.

34 Namel. Godt de Heere.

35 Nam. des Koninghs van Babel.

18

Ende alle vaten van ’t Huys Godts, de groote, ende de kleyne, ende de schatten van het Huys des HEEREN, ende de schatten des Koninghs, ende sijner Vorsten; dit alles voerde ³⁶ hy na Babel.

36 Namel. de Koningh Nebucadnezar.

19

Ende ³⁷ sy verbrandden het Huys Godts, ende sy braken den muer Ierusalems af, ende alle de palleysen ³⁸ daer van verbrandden sy met vyer; verdervende oock alle ³⁹ kostelicke vaten des selven.

37 Namelick, de Chaldeen.

38 T.w. van de stadt Ierusalem.

39 Ofte, kostelick gereetschap. Hebr. vaten der begeerte: gelijck boven vers 10.

20

Ende ⁴⁰ wie over gebleven was van den sweerde, voerde hy wech na Babel, ende sy werden hem, ende ⁴¹ sijnen sonen tot knechten, ⁴² tot het regeeren des Koninckrijcks van Persen:

40 Hebr. Het overgeblevene, of, overblijfsel van den sweerde: Dat is, die in de oorloge door het geweer niet omgekomen en waren.

41 Namelick, Nebucadnezars sonen: verstaet sijnen sone Evilmerodach, ende deses nakomelingh Belsazar, Ier. 27. vers 7.

42 Dat is, tot dat Cyrus Babel ingenomen, ende alsoo de Monarchie van den Chaldeen tot den Persen gebracht hadde; ’t welcke geschiet is, na sommiger reeckeninge, ontrent het jaer der scheppinge 3434.

21

Op dat het woort des HEEREN vervult wierde, ⁴³ door den mont van Ieremia, tot dat het lant aen sijne Sabbathen ⁴⁴ een welgevallen hadde: het rustede ⁴⁵ alle de dagen der verwoestinge, tot dat de ^g seventigh jaren vervult waren.

43 Siet Cap. 25. vers 11, etc. in sijne prophetie.

44 Siet Levit. 26. versen 34, 35. ende d’aenteeck.

45 D. den gantschen tijt, dien de Ioden in Babel gevangen werden gehouden, namelick, seventigh jaren, gelijck Ieremias voorseyt hadde, Ierem. 25.11, 12. ende 29.10.

g Ierem. 25.12. ende 29.10.

22

⁴⁶ Maer in ’t ⁴⁷ eerste jaer van Cores Koningh van Persen, op dat volbracht wierde het ^h woort des HEEREN, door den mont van Ieremia; verweckte de HEERE den ⁴⁸ geest van Cores Koningh van Persen, dat hy eene ⁴⁹ stemme liet doorgaen door sijn gantsche Koninckrijcke, selfs oock in geschrifte; seggende:

46 Dit vers, ende het navolgende, worden vast van woorde te woorde verhaelt in het begin des boecks Ezre. Daer uyt sommige besluyten, dattet Ezra zy geweest, die door ingevinge des Heyligen Geests, dese twee boecken der Chroniken soude geschreven hebben.

47 Te weten, sijner Monarchie. Siet Ezra. cap. 1. op vers 1.

h Ezra 1.1. Ierem. 25.12. ende 29.10.

48 Siet 2.Reg. 19. op vers 7.

49 D. uytroepinge: alsoo Exod. 36.6. Ezra 1.1.

23

Soo seyt Cores Koningh van Persen: De HEERE de Godt des hemels heeft my alle Koninckrijcken der aerde gegeven; ende hy heeft my ⁵⁰ bevolen hem een Huys te bouwen te Ierusalem, dewelcke in Iuda is: wie is onder u-lieden van al sijn volck? De HEERE sijn Godt zy met hem, ende hy trecke op.

50 Siet Ezra 1. op vers 2.

Eynde des tweeden Boecks der Chroniken.