Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxj. Capittel.

Hizkia doet alle afgodische wercken af breken, vers 1, etc. stelt de Priesteren, ende Leviten in haer ampt, 2. oock order tot de onderhoudinge derselver, 4. laet kameren maken, om haer inkomen daer in te versamelen, ende uyt den Leviten persoonen tot Ontfangers, ende Thresoriers stellen, 11. Hizkia blijft Godtvruchtigh, ende gezegent, 20.

1

ALs sy nu ¹ dit alles voleyndet hadden, togen alle Israëliten, dieder gevonden werden, uyt, tot de steden van Iuda, ende ^a braken de ² opgerichtte beelden, ende hieuwen ³ de bosschen af, ende wierpen de hooghten, ende de altaren af, uyt gantsch Iuda, ende Benjamin, oock ⁴ in Ephraim ende Manasse, ⁵ tot datse alles te niete gemaeckt hadden: daer na keerden alle de kinderen Israëls weder, een yeder tot sijne besittinge in hare steden.

1 T.w. dat de onderhoudinge van het hooge Paesschenfeest aengingh, in ’t voorgaende Capittel beschreven.

a 2.Reg. 18.4.

2 Siet Levit. 26. op vers 1.

3 Siet van de bosschen, ende hooghten ter eere, ende ten dienste der afgoden gemaeckt, Lev. 26. op vers 30.

4 Te weten, in de steden, dewelcke die van Iuda het Koninckrijcke Israëls afgenomen hadden. Siet boven 13.19. ende 15.8.

5 Anders, tot dat sy voleynt hadden.

2

Ende Hizkia bestelde de ⁶ verdeelingen der Priesteren, ende der Leviten, na hare verdeelingen, een yeder na sijnen dienst, de Priesteren, ende de Leviten tot het brand-offer, ende tot de danck-offeren; om te dienen, ende om te loven, ende om te ⁷ prijsen in ⁸ de poorte der legeren des HEEREN.

6 Siet boven 8. op vers 14.

7 Te weten, den Heere.

8 Te weten, des tempels, alwaer de Priesteren, ende de Leviten, in hare orden, ende verdeelinge, elck sijnen dienst moeste waer nemen, als in een leger. Vergelijckt hier mede de aenteeckeninge Numer. cap. 4. op vers 3.

3

⁹ Oock het deel des Koninghs van sijne have tot de ¹⁰ brand-offeren; tot de brand-offeren des morgens, ende des avonts, ende de brand-offeren ¹¹ der Sabbathen, ende

9 Te weten, bestelde Hizkia. Als of hy seyde: De Koningh heeft alsoo de diensten, ende ampten des tempels geschickt, ende in order gestelt, ten eynde, dat een yeder sijn last wel soude waer nemen, dat hy hemselven oock in desen niet heeft onbelast gelaten, ordineerende, dat de offerhanden hier in den text vermelt, uyt sijn eygen inkomen genomen souden worden. Waer uyt het schijnt, datse te voren bekost, ende gevonden wierden uyt de schatten des tempels; van dewelcke siet 1.Chron. 26.20.

10 Siet van dese Exod. cap. 29. versen 38, 39, etc. ende Numer. cap. 28. versen 3, 4, etc.

11 Siet Numer. 28.9, 10.

[fol. 201r\Hiskia herstelt de Priesters en Le--viten, etc.]

der ¹² nieuwe maenden, ende der ¹³ gesette hooghtijden: ^b gelijck geschreven is in de wet des HEEREN.

12 Siet Num. 28. versen 11, 12, etc.

13 Siet Lev. c. 23.

b Num. capp. 28. 29.

4

Ende hy seyde tot het volck, tot de inwoonderen van Ierusalem, dat sy ¹⁴ het deel der Priesteren ende Leviten, geven souden; op datse ¹⁵ versterckt mochten worden ¹⁶ in de wet des HEEREN.

14 Te weten, dat hen na Godts ordinantie tot haer onderhoudt toequam, Num. 18.8, etc.

15 D. tijt, ende moedt souden hebben, om haren dienst wel waer te nemen, sonder daer van afgetrocken te worden, om andersins haren kost te winnen.

16 D. in ’t ondersoecken, overleggen, ende verklaren van de wet des Heeren: mitsgaders in het bedienen van den Godtsdienst in de wet bevolen.

5

¹⁷ Doe nu dat woort uytbrack, ¹⁸ brachten de kinderen Israëls vele ¹⁹ eerstelingen van koorn, most, ende olie, ende ²⁰ honigh, ende van alle de inkomste des velts: oock brachten sy ²¹ de tienden van alles in, met menighte.

17 D. doe nu dat bevel des Koninghs ruchtbaer wiert.

18 Hebr. vermenighvuldighden.

19 Siet van dese de wetten, ende ordinantien Godts, Exod. c. 23. vers 19. ende cap. 34. vers 26. Levit. 2. vers 14, etc. Num. 15. versen 17, 18, en 19, etc. Deuter. cap. 26. versen 1, 2, etc.

20 And. dadelen. ’t Hebreeusch woort beteeckent honigh, doch wort hier van den Hebreen voor dadelen, ofte vruchten van boomen, die soete vruchten droegen, genomen, dewelcke van wegen hare soetigheyt den honigh gelijck zijn. Want Godt en hadde nergens in sijne wet bevolen de eerstelingen van honigh te geven, maer van boomvruchten der aerde, ende van beesten.

21 Siet van dese Lev. 27. op vers 30.

6

Ende de kinderen Israëls, ende Iuda, die in de steden Iuda woonden, die brachten oock tienden der runderen, ende der schapen, ende tienden der heylige dingen, die den HEERE haren Godt geheyliget waren, ende maeckten ²² vele hoopen.

22 Hebr. hoopen, hoopen. siet Genes. cap. 14. op vers 10.

7

In de ²³ derde maent begonnen sy den ²⁴ gront van die hoopen te leggen: ende in de ²⁵ sevende maent voleynddense.

23 T.w. des heyligen, ofte Kerckelicken jaers. Siet boven 15. op vers 10. ende Exod. 12. op vers 2. in dese maent begon den oogst in Canaan.

24 D. het eerste begin van die hoopen te maken.

25 Siet van dese maent Levit. 23. op vers 24. Sy quam seer over een met onsen September, als de vruchten van dat lant in de schueren gevoert waren.

8

Doe nu Iehizkia, ende de Vorsten quamen, ende die hoopen sagen; ²⁶ zegenden sy den HEERE, ²⁷ ende sijn volck Israël.

26 Dat is, loofden, ende danckten den Heere, om dat hy het volck het herte gegeven hadde, soo vrywillighlick sijne gaven op te brengen. Siet Genes. 14.20. ende de aenteeckeninge.

27 De menschen te zegenen, is hen alle goet ende welvaert toe te wenschen. Vergel. Genes. 31. vers 55. ende de aenteeckeninge.

9

Ende Iehizkia ondervraeghde de Priesteren, ende de Leviten, aengaende die hoopen.

10

Ende Azaria de ²⁸ Hooftpriester van den huyse Zadoks, sprack tot hem, ende seyde; Van dat men ²⁹ dese heffinge begonnen heeft tot het Huys des HEEREN te brengen, is’er te eten geweest, ende verzadight te worden, ja over te houden tot overvloet toe; want de HEERE heeft sijn volck ³⁰ gezegent, ³¹ soo dat dese veelheyt over gebleven is.

28 Hebr. De Priester het Hooft, ofte, die het Hooft was. Alsoo 2.Reg. cap. 25. vers 18. boven 24.6. wort hy alleen het Hooft genaemt, namelick der Priesteren.

29 Dat is, dese gaven, ende offerhanden. Want het woort heffinge wort hier in ’t gemeyn genomen. Siet Numer. 5. op vers 9.

30 Dat is, goet gedaen. Siet Genes. cap. 12. op vers 2.

31 Ofte, soo dat het overgeblevene is de veelheyt: T.w. die noch voor handen is, ende die ghy siet.

11

Doe seyde Iehizkia, dat men kameren aen het Huys des HEEREN ³² bereyden soude, ende sy bereyddense.

32 D. gereet maken. Siet van dese kameren 1.Reg. 6.5. ende de aenteeckeninge.

12

Daer in brachten sy die heffinge, ende de tienden, ende de geheylighde dingen in getrouwigheyt, ende daer over was Chonania de Levijt ³³ Overste, ende Simei sijn broeder, de tweede.

33 D. de voornaemste Thresorier, die over dese schatten des tempels gestelt was. Naest hem was Simei sijn broeder, als een Ondercommijs, onder desen de andere Ontfangers, die in ’t volgende vers genoemt worden. Siet de ordinantie hier van 1.Chron. 26.20, 21.

13

Maer Iehiël, ende Azazia, ende Nahath, ende Asahel, ende Ierimoth, ende Iozabad, ende Eliël, ende Iismachia, ende Mahath, ende Benaja, waren Opsienders, onder de hant van Chonania, ende Simei sijn broeder, door het bevel van den Koningh Iehizkia, ende van Azaria den ³⁴ Oversten van het Huys Godts.

34 Ofte, voorganger: D. den Overpriester, boven vers 10.

14

Ende Kore de sone van Iimna de Levijt, de poortier ³⁵ tegen ’t Oosten, was over de vrywillige gaven Godts, om het hef-offer des HEEREN, ende het ³⁶ alderheylighste uyt te ³⁷ deelen.

35 D. aen de oostpoorte des tempels. Siet van dese boven cap. 23. op vers 5.

36 Hebr. de heyligheden der heyligheden. Verstaet, het overige des vrywilligen spijs-offers, Levit. cap. 2. versen 3, 10. ende de sond-offeren, Levit. 6.17, 25. de schult-offeren, Levit. 7.1. de toonbrooden, Levit. 24.9. Siet oock Num. 18.9.

37 Hebr. te geven.

15

Ende ³⁸ aen sijne hant waren Eden, ende Miniamin, ende Iesua, ende Semaia, Amaria, ende Sechania ^c in de steden der Priesteren, met getrouwigheyt, om haren broederen in de verdeelingen, ³⁹ soo wel den kleynen als den grooten, uyt te deelen:

38 Verst. sijne bygevoeghde medehulpers, die onder sijn opsicht, sorge, ende beleyt waren.

c Ios. 21.9, etc.

39 Na de wet, Deut. 18.8.

16

⁴⁰ (Benevens die gestelt waren in het [kolom] geslacht-register der mans-persoonen, drie jaren oudt, ende daer boven) ⁴¹ allen die in het Huys des HEEREN gingen, ⁴² tot het dagelicks werck op elcken dagh, voor haren dienst in hare wachten, na hare verdeelingen:

40 Hebr. benevens haer reeckenen: Ofte, hare reeckeninge der geslachten, D. mitsgaders de gene, die in hare geslacht-registeren geschreven waren van al wat mannelick was. De sin is, datse niet alleene de Priesteren, die den dienst in den tempel deden, haer deel gegeven hebben, maer oock haren sonen.

41 Dat is, die in den dienst des tempels gebruyckt konden worden, ende volgens van de Kerckelicke goederen haer onderhoudt moesten hebben.

42 Hebr. om de saken des daeghs op sijnen dagh, dat is, om daer te doen, dat op elcken dagh gedaen moest wesen. Siet gelijcke maniere van spreken Exod. c. 5. vers 13. Anders, hare dagelicksche portie voor haren dienst.

17

Ende met ⁴³ die gestelt waren in ’t geslacht-register der Priesteren, na het huys harer vaderen; oock de Leviten ^d van twintigh jaren oudt, ende daer boven, in hare wachten, na hare verdeelingen:

43 Dat is, die in het geslacht-register der Priesteren geschreven stonden: den welcken niet alleen haer onderhoudt gegeven wiert, maer oock den Leviten.

d 1.Chron. 23.27.

18

Oock tot de geslacht-reeckeninge met alle hare kinderkens, hare wijven, ende hare sonen, ende hare dochteren, ⁴⁴ door de gantsche gemeynte: want sy hadden sich ⁴⁵ in haer ampt [in] ⁴⁶ heyligheyt geheyliget.

44 Verst. de vergaderinge der Priesteren, ende der Leviten, die in den tempel den Godtsdienst moesten versorgen: soo dat niet alleen sy voor hare persoonen onderhouden wierden: maer daer wert oock sorge gedragen voor hare vrouwen, ende kinderen.

45 Siet van het Hebreeusch woort 1.Chron. cap. 9. op vers 22. Anders, in, ofte, na haer getrouwigheyt, ofte, op der selver trouwe, D. sich verlatende op de getrouwigheyt der uytdeelders (van dewelcke gesproken is vers 15.) dat haer het tijtlick onderhoudt van deselve soude versorght worden.

46 D. seer neerstelick, ende vlijtighlick geheyliget. Anders, tot de heylige dingen geheylight.

19

Oock waren onder de kinderen Aarons, de Priesteren, op de velden der voorsteden harer steden, ⁴⁷ in elcke stadt mannen, die met namen ⁴⁸ uytgedruckt waren, om allen mans-persoonen onder de Priesteren, ende ⁴⁹ allen, die in ’t geslacht-register onder de Leviten gestelt waren, deelen te geven.

47 Hebr. in alle stadt, ende stadt.

48 Als boven vers 15.

49 Hebr. alle tellinge, ofte, reeckeninge by geslachten.

20

Ende alsoo dede Iehizkia in geheel Iuda: ende hy dede dat goet, ende recht, ende ⁵⁰ waerachtigh was voor het aengesichte des HEEREN sijnes Godts.

50 Hebr. waerheyt, ofte, trouwe.

21

Ende in alle werck, dat hy begon in den dienst van het Huys Godts, ende ⁵¹ in de wet, ende in het gebodt, om sijnen Godt te soecken; dede hy met sijn gantsche herte, ende hadde voorspoet.

51 Siet boven 14. op vers 4.