Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxv. Capittel.

Amazia regeert in het eerste wel, vers 1, etc. wreeckt sijns vaders doot, 3. hy rust sich ten strijde tegen Edom, niet alleen met sijn eygen volck, maer oock met gehuerde Israëliten, 5. dese gehuerde danckt hy af, door den raet eens Propheten, 7. met de sijne overwint hy de Edomiten, 11. lijdt schade van de afgedanckte Israëliten, 13. vervalt tot afgoderije, 14. beroept vermetelick den Koningh Israëls tot den strijt, 17. wort van hem geslagen, 22. verdreven, ende vermoort van sijn eygen volck, 27.

1

^a AMazia vijf en twintigh jaer ¹ oudt zijnde wert Koningh, ende regeerde negen en twintigh jaer te Ierusalem: ende de naem sijner moeder was Ioadan van Ierusalem.

a 2.Reg. 14.1.

1 Hebr. een soon van vijf en twintig jaer.

2

Ende hy dede dat recht was in de oogen des HEEREN: doch ² niet met een volkomen herte.

2 Hy hadde wel den suyveren Godesdienst, die ten tijde sijnes vaders, na de doot van Iojada vervallen was, weder opgericht, maer hy is daer na een afgodendienaer geworden, ende een verwerper van prophetische vermaninge, mitsgaders een lichtveerdigh, vermeten, ende ongeluckigh oorloger.

3

Het geschiedde nu, als het Koninckrijcke aen hem gesterckt was; dat hy ³ sijne knechten, die den Koningh sijnen vader ⁴ geslagen hadden, doodde.

3 Van dewelcke siet boven cap. 24. vers 26.

4 D. omgebracht hadden, boven cap. 24. vers 25. Van het woort slaen, siet Genes. cap. 8. op vers 21.

4

Doch hare kinderen ⁵ en doodde hy niet, maer hy [dede] gelijck in de wet ^b in het boeck van Mose geschreven is, daer de

5 Het welcke somtijts schijnt wel geschiet te zijn. Siet boven 24. de aenteeckeninge op vers 25.

b Deuter. cap. 24. vers 16. 2.Reg. 14.6. Ierem. 31.30. Ezech. 18.20.

[fol. 198r\Amazia slaet de Edomiten. Uzzia.]

HEERE geboden heeft, seggende; ⁶ De vaders en sullen niet sterven om de kinderen, ende de kinderen en sullen niet sterven om de vaders; maer een yeder sal om sijne sonde sterven.

6 Dese wet gaet eygentlick aen den Magistraten, ende Overheden.

5

Ende Amazia vergaderde Iuda, ende steldese na ⁷ de huysen der vaderen, tot Overste van duysenden, ende tot Overste van honderden, door gantsch Iuda, ende Benjamin: ende hy monsterdese, ⁸ van twintigh jaer oudt, ende daer boven, ende vondtse drie hondert duysent uytgelesene, uyttreckende ten heyre, handelende ⁹ spiesse, ende rondasse.

7 D. de huysgesinnen der voornaemsten. Vergel. Exod. 6. vers 13.

8 Hebr. van den soon van twintigh jaer.

9 Siet boven 11. op vers 12.

6

Daer toe huerde hy ¹⁰ uyt Israël hondert duysent kloecke helden, voor hondert ¹¹ talenten silvers.

10 Dat is, uyt de tien stammen.

11 Van deser weerde siet Exod. 25. op vers 39.

7

Maer daer quam een ¹² man Godts tot hem, seggende: O Koningh, laet het heyr Israëls met u niet gaen: want de HEERE ¹³ en is niet met Israël, [met] alle ¹⁴ kinderen Ephraims.

12 Dat is, een Propheet. siet Iudic. 13. op vers 6.

13 T. w. om datse van den Heere tot de afgoden geweken waren.

14 Verstaet door dese, Israël, als voor gaet; dat is, de tien stammen, dewelcke soo genaemt worden, om dat Ephraim wel de voornaemste der selver stammen was, ende Ierobeam hare eerste Koningh uyt de stamme Ephraims afkomstigh: Alsoo Ephraim, voor Israël, Iesa. 17.3. ende 28.1, etc.

8

Maer soo ghy gaet, ¹⁵ doet het, weest sterck ten strijde: Godt sal u doen vallen voor den vyant; want in Godt is kracht, om te helpen, ende om te doen vallen.

15 Hy spreeckt spotscher wijse, soo te verstaen gevende; indien hy de aengenomene Israëliten gebruyckte, dattet hem niet wel vergaen en soude. Sulcke geboden spotscher wijse gegeven, dienen om de menschen te berispen, ende te dreygen. siet 1.Reg. cap. 22. op vers 15.

9

Ende Amazia seyde tot den man Godts; Maer wat sal men doen met de ¹⁶ hondert talenten, die ick den benden Israëls gegeven hebbe? ende de man Godts seyde; De HEERE heeft meer dan dit, om u te geven.

16 Daer van gemelt is boven vers 6. voor dewelcke hy hondert duysent krijghslieden uyt Israël in sijnen dienst aengenomen hadde.

10

Doe scheydde Amazia die af, te weten de benden die uyt ¹⁷ Ephraim tot hem gekomen waren, datse na hare plaetse gingen: daerom ontstack haren toorn seer tegen Iuda, ende sy keerden weder tot hare plaetse in hittigheyt des toorns.

17 D. uyt Israël, ofte de tien stammen, als boven vers 7.

11

Amazia nu sterckte sich, ende leydde ¹⁸ sijn volck uyt, ende toogh in het ¹⁹ Soutdal, ende sloegh der ²⁰ kinderen van Seïr tien duysent.

18 T.w. dat hy uyt sijne eygene ondersaten aengenomen hadde.

19 Siet 2.Sam. 8. op vers 13. en 2.Reg. cap. 14. op vers 7.

20 Der Edomiten, 2.Reg. 14. vers 7. die in het lantschap Seïr woonden, Gen. 36. vers 8. Deut. 2.4.

12

Daer toe vingen de kinderen van Iuda ²¹ tien duysent levendigh, ende brachtense op de hooghte der ²² steenrotze, ende stietense van de spitse der steenrotze af, datse alle bersteden.

21 Gelijckse tien duysent doot geslagen hadden; int voorgaende vers.

22 T.w. daer op de stadt Selah gelegen was; van dewelcke. siet 2.Reg. cap. 14. op vers 7.

13

Maer de ²³ mannen der benden, die Amazia hadde doen weder keeren, datse met hem in den strijt niet en souden trecken, die deden eenen inval in de ²⁴ steden van ²⁵ Iuda, van Samaria af, tot ²⁶ Beth-Horon toe, ende sloegen van hen drie duysent, ende roofden veel roofs.

23 Hebr. de sonen der bende. D. de hondert duysent Israëliten, die Amazia aengenomen hadde, om die in den krijgh tegens de Edomiten te gebruycken, bov. vers 6.

24 Dewelcke waren de frontiersteden des Koninckrijcks van Iuda, langhs in de breette daer van palende aen’t Koninckrijcke Israëls.

25 D. behoorende tot het Koninckrijcke van Iuda.

26 Siet van tweederley Bet-Horon het leege, ende ’t oppere, 1.Reg. 9. op vers 17. hier schijnt van ’t leege gesproken te zijn; ’t welcke in de stamme Benjamins gelegen was.

14

Het geschiedde nu, na dat Amazia van het slaen der Edomiten gekomen was, ende dat hy de ²⁷ Goden der kinderen van Seïr mede gebracht hadde; dat hy die sich tot Goden stelde, ende sich voor deselve neder boogh, ende die roockte.

27 Verstaet de beelden van der Edomiten afgoden.

15

Doe ontstack de toorn des HEEREN tegen Amazia: ende hy sondt tot hem eenen Propheet, die seyde tot hem; ²⁸ Waerom hebt ghy de Goden van dat volck gesocht, die haer volck niet gereddet en hebben uyt uwe hant?

28 Dese vrage berispt den Koningh, ende dreyght hem, dat hy niet meer door dese afgoden geholpen en soude worden, dan de Edomiten daer door waren geholpen geweest.

16

Ende het geschiedde, als hy tot hem sprack, dat hy hem seyde; Heeft men u tot des Koninghs raetgever gestelt? ²⁹ houdt ghy op, waerom souden ³⁰ sy u slaen? doe hieldt de Propheet op, ende seyde; Ick mercke dat Godt ³¹ besloten heeft u te verderven, de wijle ghy dit gedaen, ende na mijnen raet niet gehoort en hebt. [kolom]

29 Hebr. houdt op voor u. D. tot uwen besten, of, dat voor u het beste wesen sal. Siet Gen. 12. op vers 1.

30 Verstaet sijne trauwanten, die daer tegenwoordigh waren. Hy dreyght den Propheet, indien hy niet op en hieldt hem te berispen, dat hy sijne trauwanten last soude geven hem doot te slaen, ofte immers aen sijn lichaem leet te doen.

31 Hebr. beraetslaeght, raet genomen, ofte, in sijnen raet besloten.

17

^c Ende Amazia de Koningh van Iuda wert des raets, dat hy ³² sondt tot Ioas den sone van Ioahaz, den sone van Iehu, den Koningh Israëls, om te seggen; Komt, laet ons ³³ malkanders aengesichte sien.

c 2.Reg. 14.8.

32 Te weten, boden, ofte gesanten. 2.Reg. 14.8.

33 D. tegens malkanderen uyttrecken te velde, om t’samen te vechten, ende malkanderen met gewapender hant te bejegenen, ende soo onder de oogen te sien. siet 2.Reg. cap. 14. op vers 8.

18

Maer Ioas de Koningh Israëls sondt tot Amazia den Koningh van Iuda, om te seggen; ³⁴ De ^d distel, die op den Libanon is, sondt tot den ceder, die op den Libanon is, om te seggen; Geeft uwe dochter mijnen sone ter vrouwe: maer het gedierte des velts, dat op den Libanon is, gingh voorby, ende vertradt de distel.

34 Siet de verklaringe deser gelijckenisse, 2.Reg. 14. op vers 9.

d Iudic. 9.8.

19

Ghy segt, Siet, ghy hebt de Edomiten ³⁵ geslagen; daerom heeft u herte u verheven, om te roemen: nu, blijft in u huys: waerom soudt ghy u in ’t quade mengen, dat ghy vallen soudt, ghy, ende Iuda met u?

35 Ia slaende geslagen; gelijck staet 2.Reg. 14.10. dat is, dapper, ende geweldighlick geslagen.

20

Doch Amazia en hoorde niet; want ³⁶ het was van Godt, op dat hyse in [hare] hant gave: overmits sy de goden der Edomiten gesocht hadden.

36 Siet 1.Reg. 12. vers 15. ende de aent. daer op.

21

Soo toogh Ioas de Koningh Israëls op, ende hy, ende Amazia de Koningh van Iuda ³⁷ sagen malkanders aengesichten, te Beth-Semes, dat in ³⁸ Iuda is.

37 Siet boven op vers 17.

38 Ende is daerom te onderscheyden van een ander deses naems gelegen in Naphtali, Iosu. 19. vers 38. Iudic. 1.33.

22

Ende Iuda wert geslagen voor het aengesichte Israëls: ende sy vloden, een yegelick in sijne tenten.

23

Ende Ioas de Koningh Israëls greep Amazia, den Koningh van Iuda, den sone Ioas, des soons ³⁹ Ioahaz te Beth-Semes: ende hy bracht hem te Ierusalem, ende ^e hy brack aen den muer Ierusalems, van de ⁴⁰ poorte Ephraims tot aen ⁴¹ de hoeckpoorte, vier hondert ellen.

39 Anders genoemt Ahazia ende Azaria. Siet boven 21.17. ende 22.1, 6. met de aenteeckeninge.

e 2.Chron. 32.5.

40 Siet 2.Reg. 14. op vers 13.

41 Hebr. die uytsiende was, of, tot de uytsiende poorte. Soo wortse genaemt, om datse uytstack aen eenen hoeck der stadt. Daerom sy oock de hoeckpoorte genaemt wert, hier, ende 2.Reg. 14.13.

24

Daer toe [nam] hy al ’t gout, ende het silver, ende alle de vaten, die in ’t Huys Godes gevonden werden, ⁴² by Obed-Edom, ende de schatten van ’t huys des Koninghs, mitsgaders ⁴³ gijselaers: ende hy keerde weder na Samaria.

42 D. by de nakomelingen van ObedEdom, die deurwachters, ende schatbewaerders in het Huys Godes waren, 1.Chron. 26.15.

43 Hebr. sonen der borghtochten, of, der verpandingen. Siet 2.Reg. 14. op vers 14.

25

Amazia nu de sone van Ioas, de Koningh van Iuda leefde na de doot van Ioas, den sone Ioahaz, des Koninghs Israëls, vijftien jaer.

26

^f Het overige nu der geschiedenissen van Amazia de eerste, ende de laetste, siet, zijn die niet geschreven in ’t boeck der Koningen van Iuda, ende Israël?

f 2.Reg. 14.18.

27

Van den tijt nu aen, dat Amazia afgeweken was ⁴⁴ van achter den HEERE, soo ⁴⁵ maecktense in Ierusalem eene verbintenisse tegens hem, doch hy vluchtede na ⁴⁶ Lachis: Doe sonden sy hem na tot Lachis, ende doodden hem aldaer.

44 Dat is, van den Heere te volgen.

45 Siet 1.Reg. 15. op vers 27.

46 Siet van dese stadt 2.Reg. 14. op vers 19.

28

Ende sy brachten hem op peerden, ende begroeven hem by sijne vaders ⁴⁷ in de stadt Iuda.

47 Dat is, in Ierusalem; welcke stadt, hoewel sy ten deele lagh in de palen Benjamins, ten deele in Iuda; soo wert sy nochtans voornemelick een stadt Iuda genoemt, om datse de hooftstadt was, alwaer de Koningen van Iuda haer Hof hielden. siet 2.Reg. cap. 14.vers 20.