Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxiij. Capittel.

Ioas seven jaren oudt zijnde, wort door beschickinge van Iojada, Koningh, vers 1, etc. Athalia gedoot, 12. Het verbont tusschen den Heere, ende den Koningh met sijn volck wort vernieuwt, 16. de afgoderije geweert, 17. de Kerckelicke order herstelt, 18. ende de Koningh met vreughde in sijn huys gebracht, 20.

1

¹ DOch in’t ² sevenste jaer versterckte sich Iojada, ende nam de Overste der honderden, Azaria den sone Ierohams, ende Ismaël den sone Iohanans, ende Azaria den sone Obeds, ende Maaseja den sone van Adaia, ende Elisaphat den sone van Sichri, met hem in een verbont.

1 Siet dese historie oock met eenige verklaringen 2.Reg. 11. vers 4, etc. alwaer sy eerst beschreven is.

2 Te weten, na dat Ioas de sone des Koninghs van Iosabath sijne moeije was versteken geweest, op dat hy van sijne grootmoeder Athalia niet vermoort en soude worden. Want hy was ses jaren verborgen in den tempel, boven cap. 22. vers 12. het jaer daer na is dit geschiet: in ’t welcke Ioas oock seven jaren oudt was, onder cap. 24. vers 1.

2

Die togen om in Iuda, ende vergaderden ³ de Leviten uyt alle steden van Iuda, ende de Hoofden der vaderen ⁴ Israëls: ende sy quamen na Ierusalem.

3 Merckt dat tweederley persoonen vergadert wierden, I. de Leviten, die in den dienst der Kercke waren.
II. de Hoofden der vaderen, dat is, der vaderlicke huysgesinnen. Verstaet, de voornaemste, ende oudtste der gemeynte.

4 Dat is, van Iuda, ende Benjamin, mitsgaders der steden Israëls daer onder sorteerende. vergel. hier met bov. cap. 15. vers 17. ende cap. 21. vers 2. ende d’aent.

3

Ende die gantsche gemeente maeckte een verbont in het Huys Godts met den Koningh: ende ⁵ hy seyde tot hen; Siet, de sone des Koninghs sal Koningh zijn, ^a gelijck als de HEERE van de sonen Davids gesproken heeft.

5 Namel. d’Overpriester Iojada.

a 2.Sam. 7.13. 2.Chron. 21.7.

4

^b Dit is de sake, die ghy doen sult: Een derde deel van u, die op den Sabbath ingaen, van den Priesteren, ende van den Leviten, sullen tot Poortiers ⁶ der dorpelen zijn.

b 2.Reg. 11.5, etc.

6 Anders, Sippim. Houdende het voor den name van een poorte. Siet 2.Reg. 11. op vers 6.

5

Ende een derde deel sal zijn aen het huys des Koninghs; ende een derde deel aen de ⁷ fondamentpoorte: ende ⁸ al het volck sal in de ⁹ voorhoven zijn van het Huys des HEEREN.

7 De voornaemste poorte des tempels, staende tegen het Oosten, ende genaemt de poorte des fondaments: om datse de onderste was, staende op des tempels grontvestinge, aen het grootste, ende onderste voorhof. Sy wort oock geheeten de poorte Sur, 2.Reg. 11.6. ende de hooge poorte, 2.Reg. 15.35. item, de schoone poorte, Actor. 3.2.

8 Verst. de andere Leviten, die als dan de ordinare wacht niet en hadden, mitsgaders het gemeene volck.

9 Dat is, in het uyterste, ende groote voorhof, genaemt het voorhof des volcks, om dat de gemeente daer in vergaderde; ende wort hier gestelt in’t getal van velen, om de verscheydene deelen, die het hadde. Soo wort oock de tempel Heylighdommen genoemt, om dat hy bestont uyt verscheydene deelen, Levit. cap. 26. vers 31.

6

Maer dat niemant en kome in ¹⁰ het Huys des HEEREN, dan de Priesteren, ende de Leviten, die dienen; die sullen ingaen, want sy zijn ¹¹ heyligh; maer al het volck sal ¹² de wacht des HEEREN waer nemen.

10 Verstaet het voorste deel van het Huys des Heeren, genaemt het Heylige, 1.Reg. 8. vers 10.

11 Hebr. heylicheyt, Dat is, tot eenen heyligen dienst afgesondert. Alsoo Numer. cap. 16. vers 5. ende Ezra. 8.28.

12 Te weten, om de gene, die met gewelt souden willen inbreken, met gewelt uyt te houden. Ofte, sal de wacht des Heeren waer nemen, Dat is, het bevel des Heeren, blijvende in het voorhof sonder in’t heylige te komen.

[fol. 197r\Athalia gedoot. Joas Koningh. Tem--pel verbetert.]

7

De ¹³ Leviten nu sullen den Koningh rontom omcingelen, een yeder met sijne wapenen in sijne hant, ende die ¹⁴ tot het Huys inkomt, sal gedoot werden: doch weest ghylieden by den Koningh, ¹⁵ als hy inkomt, ende ¹⁶ uytgaet.

13 Namel. die, dewelcke op den Sabbath uytgingen: dat is, die haren werckdienst ge-eyndiget hadden, 2.Reg. 11. vers 7.

14 D. in den tempel, tusschen de ordeningen, ende gelederen der gestelder wacht, 2.Reg. 11.8.

15 T.w. in den tempel, onder vers 11.

16 T.w. uyt den tempel, onder vers 20.

8

Ende de Leviten, ende gantsch Iuda deden na alles, dat de Priester Iojada geboden hadde; ende ¹⁷ sy namen een yeder ¹⁸ sijne mannen, die op den Sabbath inquamen, met de gene, die op den Sabbath uytgingen: want de Priester Iojada en hadde de ¹⁹ verdeelingen geen verlof gegeven.

17 Namelick, de Overste der honderden, van dewelcke siet bov. vers 1. ende vergelijckt 2.Reg. 11. vers 9.

18 Te weten, die hen uyt den Leviten van den Overpriester Iojada toebestelt waren.

19 Siet van dese verdeelingen 1.Chr. capp. 23. 24. 25. 26. uyt dese en mochte niemant scheyden, dan hebbende sijn afscheyt, ende verlof: het welcke Iojada nu den afgaenden niet en heeft gegeven, op datter dobbel wacht soude zijn, om dese sake uyt te voeren.

9

Voorder gaf de Priester Iojada den Oversten der honderden de spiessen, ende de rondassen, ende de schilden, ²⁰ die des Koninghs Davids geweest waren, die in den Huyse Godes waren.

20 Siet 2.Reg. 11. op vers 10.

10

Ende hy ²¹ stelde al het volck, ende een yeder met sijn ²² geweer in sijne hant, van de rechter zijde van het Huys, tot de slincker zijde van het Huys, na den ²³ altaer, ende na het ²⁴ Huys, by den Koningh rontom.

21 Te weten, op dat niemant in het voorhof der Priesteren, ofte in ’t heylige met gewelt inbreken en soude. Vergelijckt hier mede boven het eynde van ’t seste vers.

22 Het woort in den oorspronck beteeckent eygentlick sulck geweere, dat men uyt de hant na yemant werpt, om hem daer mede te beschadigen.

23 Verstaet, den brand-offer altaer, die in het voorhof der Priesteren stont.

24 Het heylige.

11

Doe brachten sy des Koninghs sone ²⁵ voort, ende setteden hem de ²⁶ kroone op, ende [gaven hem] het ²⁷ getuygenisse, ende sy maeckten hem Koningh: ende Iojada, ende sijne sonen salfden hem, ende seyden; ²⁸ De Koningh leve.

25 Te weten, uyt sijne kamer, daer in hy nu ses jaren was versteken geweest, boven 22.11.

26 Een hooft-cieraet der Koningen, 2.Sam. 1. vers 10. Psalm 89. vers 40. ende 132.18.

27 Siet 2.Reg. 11. op ’t vers 12.

28 Vergel. 1.Sam. c. 10. vers 24. 1.Reg. 1. vers 39.

12

Doe nu Athalia hoorde de stemme des volcks, dat toeliep, ende den Koningh roemde, quam sy tot het volck, in het Huys des HEEREN.

13

Ende sy sagh toe; ende siet, de Koningh stont ²⁹ by sijnen pilaer, aen den ³⁰ ingangh; ende de ³¹ Overste, ende ³² de trompetten waren by den Koningh; ende al het volck des lants was blijde, ende ³³ blies met trompetten; ende de Sangers ³⁴ warender met musicale instrumenten, ende gaven te kennen, dat men ³⁵ lofsingen soude: doe verscheurde Athalia hare kleederen, ende sy riep; Verraet, verraet.

29 Alwaer het Konincklick gestoelte was; van het welcke siet oock 2.Reg. 11. op vers 14. ende boven 6. op vers 13.

30 Te weten, van het binnenste voorhof, genoemt het voorhof der Priesteren, boven 4.9. item het nieuwe voorhof, boven 20.5. Siet van het selve breeder, 1.Reg. 6. op vers 36.

31 Namelick, des Iodischen volcks.

32 Dat is, de trompetters.

33 Te weten, door de Priesteren, dien dat werck eygentlick toequam, gelijck dit blijckt uyt de wet, Num. 10. vers 8. ende uyt de exempelen, 1.Chron. 15. vers 24. ende bov. 5. vers 12. ende 7.6.

34 Of, [waren blijde] welck woort voor gaet, ende nu weder van nieuws kan ingepast worden.

35 Namelick, den Heere.

14

Maer de Priester Iojada bracht de Overste der honderden, die over het heyr gestelt waren, uyt, ende seyde tot hen; Brenghtse uyt tot buyten ³⁶ de ordeningen, ende diese volght sal met den sweerde gedoot worden: want de Priester hadde geseyt, Ghy en sultse in het Huys des HEEREN niet dooden.

36 Siet 2.Reg. 11. op vers 8.

15

Ende ³⁷ sy leyden de handen aen haer, ende sy gingh ³⁸ na den ingangh van de peerts-poorte, na het huys des Koninghs: ende sy dooddense daer.

37 Anders, sy maeckten haer plaetse. Ofte, sy bestelden aen haer zijdwachte. Ofte, sy gaven haer plaetse: Te weten, om uyt den tempel te gaen.

38 Siet 2.Reg. 11. op vers 16.

16

Ende Iojada maeckte een verbont tusschen ³⁹ hem, ende tusschen al ’t volck, ende tusschen den Koningh; datse den HEERE tot een volck souden zijn.

39 Namelick, den Heere: gelijck dit af te nemen is uyt 2.Reg. 11.17. ende hier uyt het eynde deses vers Anders, tusschen sich, of, hemselven, etc. verstaende dat Iojada, het volck, ende den Koningh t’samen sich verbonden hebben, datse den Heere tot een volck souden zijn. siet dergelijcke Iosu. 24.25.

17

^c Daer na gingh al het volck in het huys Baals, ende braken dat af, ende sijne altaren, ende sijne beelden verbrakense: ende Matthan den Priester Baals ^d sloegense doot voor de altaren.

c 2.Reg. 11.18

d Deut. 13.9.

18

Iojada nu bestelde de ampten in den Huyse des HEEREN, onder de hant der Levitische Priesteren, ^e die David in het Huys des HEEREN afgedeelt hadde, om de brand-offeren des HEEREN te offeren, gelijck in de ^f wet Mose geschreven is, met blijdtschap, ende met gesangh; ⁴⁰ na de instellinge Davids.

e 1.Chron. capp. 23. 24, 25. 26.

f Levit. 1.3.

40 Hebr. na de handen Davids, D. gelijck David door de ingevinge van Godes Geest ingestelt, ende der gemeente Godes over gegeven, ende nagelaten hadde. Alsoo onder 29.27. ende Ezra 3.10.

19

Ende hy stelde de Poortiers aen de poorten van het Huys des HEEREN: op dat niemant in eenigh dingh onreyn zijnde, in en quame.

20

Ende hy nam de Overste der honderden, ende de ⁴¹ machtige, ende die heerschappije hadden onder den volcke, ende al ’t volck des lants, ende bracht den Koningh van het Huys des HEEREN af, ende quamen door het midden ⁴² der hoogerpoorte, in het huys des Koninghs: ende sy setteden den Koningh op den throon des Koninckrijcks.

41 Ofte, heerlicke, aensienlicke, voortreffelicke.

42 Sommige verstaen hier door, de meeste, ende de voornaemste poorte van ’t Konincklicke huys, aen dewelcke de trauwanten des Koninghs de wacht hielden, ende daerom de poorte der trauwanten genoemt wort, 2.Reg. cap. 11. vers 19. In desen sin moet dese poorte onderscheyden worden van de poorte des tempels, waer van boven vers 5. Siet de aenteeckeninge aldaer.

21

Ende al ’t volck des lants was blijde, ende de stadt wert stille; na dat sy Athalia met den sweerde gedoodet hadden.