Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xviij. Capittel.

Iosaphat met Achab in swagerschap vereenight zijnde, verwillight met hem te krijgen tegen Ramoth in Gilead, vers 1, etc. maer versoeckt, dat het woort des Heeren daer op gehoort soude worden, 4. De Propheten Achabs raden daer toe, 5. Micha een Propheet des Heeren wort daer over oock ontboden, 6. de Propheten Achabs blijven by haer gevoelen, 10. Micha daer en tegen ontraet dien krijgh, 12. wort daerom geslagen van Zedekia, 23. in de gevangenisse geworpen van Achab, 25. Iosaphat wort geholpen van Godt, 28. Achab geschoten, 33.

1

IOsaphat nu hadde rijckdom, ende eere in overvloet: ende hy ¹ verswagerde sich aen Achab.

1 Hebbende sijnen soon Ioram laten trouwen met Athalia, de dochter Achabs, ende Izebels, 2.Reg. 8.18.

2

Ende ^a ten eynde van [eenige] ² jaren toogh hy af tot Achab na Samaria; ende Achab ³ slachtede schapen, ende runderen voor hem in menighte, ende voor ’t volck, dat met hem was, ende hy porde hem aen, om op te trecken na ⁴ Ramoth in ⁵ Gilead.

a 1.Reg. 22.2.

2 Alsoo wort het woort dagen, alleene gestelt zijnde, voor eenige dagen genomen, Genes. 4.vers 3. siet d’aenteeckeninge aldaer. Men houdt dat dit geschiet zy ontrent het seventiende jaer der regeeringe Iosaphats, alsoo af te nemen is uyt 1.Reg. 22.52.

3 Dat is, vereerde hem met eene groote maeltijt. siet Genes. cap. 31. op vers 54.

4 Eene stadt van den stam Gads den Leviten gegeven, 1.Chron. 6. vers 80. siet van deselve oock 1.Reg. 4.13, etc.

5 Dat is, gelegen in ’t lant van Gilead: van het welcke siet Genes. 31. op vers 21. waerom dese stadt oock genoemt wort Ramoth in Gilead, Deut. cap. 4.vers 43. 1. Chron. 6.80. tot een onderscheyt van een ander Ramoth gelegen in Issaschar, 1.Chron. 6.73.

3

Want Achab de Koningh Israëls seyde tot Iosaphat den Koningh van Iuda; Sult ghy met my gaen na Ramoth in Gilead? ende hy seyde tot hem; ^{6 b} Soo sal ick zijn, gelijck ghy zijt, ende gelijck u volck is, sal mijn volck zijn, ende wy sullen met u zijn in desen krijgh.

6 Siet de verklaringe hier van 1.Reg. cap. 22. op vers 4. in welck Capittel dese historie, by na van woorde te woorde verhaelt wort, daerom is daer oock de meeste verklaringe deses Capittels te vinden.

b 1.Reg. 22.4.

4

Voorder seyde Iosaphat tot den Koningh Israëls: ^c Vraeght doch als heden na het woort des HEEREN:

c 1.Sam. 23.2. 2.Sam. 2.1.

5

Doe vergaderde de Koningh Israëls de ⁷ Propheten, vier hondert mannen, ende hy seyde tot hen: Sullen wy tegen Ramoth in Gilead ten strijde trecken, ofte sal ick het nalaten? ende sy seyden; Treckt op, want Godt ⁸ salse in de hant des Koninghs geven.

7 Sy worden de Propheten Achabs genoemt, ond. vers 21. die gestelt worden tegen de Propheten des Heeren, dewelcke Iosaphat sochte te hooren in het volgende vers.

8 Namelick, de Syriers, als onder vers 14. ofte de stadt, ofte, beyde.

6

Maer Iosaphat seyde; Is hier niet noch een Propheet des HEEREN, dat wy van hem vragen mochten?

7

Doe seyde de Koningh Israëls tot Iosaphat: Daer is noch een man, om door hem den HEERE te vragen; maer ick hate hem; want hy en propheteert over my ⁹ niet goets, maer ¹⁰ altijt quaet; dese is Micha de soon van Iimla: ende Iosaphat seyde; De Koningh en segge niet alsoo.

9 Alsoo 1.Reg. cap. 22. vers 8. Hebr. niet ten goede, maer ten quade. Welck even veel is, als of hy seyde: Hy en propheteert my niet, dat my tot eere, vermaeck, ofte profijt strecken mochte, maer al wat dient tot mijne schande, ongenoeghte, ende schade. Soo oordeelt desen afgodendienaer van al ’t gene, dat de Propheet hem tot nalatinge van sijnen valschen Godesdienst, ende sondigh leven voorgedragen hadde.

10 Hebr. alle sijne dagen, Dat is, soo lange, ende dickwils, als hy in sijn leven my yets gepropheteert heeft.

8

Doe riep de Koningh Israëls eenen kamerlingh: ende hy seyde, Haelt haestelick Micha den sone Iimla.

9

De Koningh Israëls nu, ende Iosaphat de Koningh van Iuda, saten elck [kolom] op sijnen throon, bekleet met ¹¹ [hare] kleederen, ende sy saten op de pleyne aen de deure der poorte van Samaria: ende alle de Propheten propheteerden ¹² in hare tegenwoordigheyt.

11 T.w. die boven hare gewoonlicke uytstaken, ende vertoonden hare Konincklicke majesteyt. Siet 1.Reg. 22. op vers 10.

12 Hebr. voor hare aengesichten.

10

Ende Zedekia de soon van Knaana hadde sich yseren hoornen gemaeckt: ende hy seyde, Soo seyt de HEERE, ¹³ Met dese sult ghy de Syriers stooten, tot dat ghyse gantsch verdaen sult hebben.

13 Het is soo veel, als of hy seyde: Met dese hoornen verklare, ende betuyge ick u, dat ghy de Syriers soo gemackelick sult stooten, slaen, ende verdrijven, als de gehoornde beesten sulcks den ongehoornden doen konnen. Hy wil de ware Propheten nabotsen, die by hare woorden eenige teeckenen gewoon waren by te voegen: gelijck te sien is 1.Reg. 11.30. 2.Reg. 13.15, 16, etc.

11

Ende alle de Propheten propheteerden alsoo, seggende; Treckt op na Ramoth in Gilead, ende ¹⁴ ghy sult voorspoedigh zijn; want de HEERE salse in de hant des Koninghs geven.

14 Siet 1.Reg. 22. op vers 12.

12

De bode nu, die henen gegaen was, om Micha te roepen, sprack tot hem, seggende; Siet de woorden der Propheten zijn uyt eenen monde ¹⁵ goet tot den Koningh: dat nu doch u woort zy, gelijck als eenes uyt hen, ende spreeckt het goede.

15 Siet 1.Reg. 1. op vers 42. ende bov. op vers 7.

13

Doch Micha seyde; [Soo waerachtigh als] de HEERE leeft, het gene dat mijn Godt seggen sal, dat sal ick spreken.

14

Als hy tot den Koningh gekomen was, soo seyde de Koningh tot hem; Micha, sullen wy na Ramoth in Gilead ten strijde trecken, of sal ick het nalaten? Ende hy seyde; ¹⁶ Trecket op, ende ghylieden sult voorspoedigh zijn; want ¹⁷ sy sullen in uwe hant ¹⁸ gegeven worden.

16 Siet 1.Reg. 22. op vers 15.

17 Namel. de Syriers.

18 T. w. van den Heere, 1.Reg. 22.15.

15

Ende de Koningh seyde tot hem; ¹⁹ Tot hoe vele reysen sal ick u besweeren, op dat ghy tot my niet en spreeckt, dan de waerheyt in den naem des HEEREN?

19 Dit zijn woorden van een grimmigh mensche, die alsoo door haestigen toorn uytvaert, dat hy valsheyt spreeckt. Want hy en hadde Micha niet besworen, maer alleen simpelick gevraeght, wat hy in de oorloge, die hy tegen de Syriers voorgenomen hadde, doen ofte laten soude, vers 14.

16

Ende hy seyde; ²⁰ Ick sagh het gantsche Israël verstroyt op de bergen, gelijck schapen, die geenen herder en hebben: ende de HEERE seyde; Dese en hebben geenen heere; een yegelick keere weder na sijn huys in vrede.

20 Siet 1.Reg. 22. op vers 17.

17

Doe seyde de Koningh Israëls tot Iosaphat; Hebbe ick tot u niet geseyt; Hy en sal over my niet goets, ²¹ maer quaet propheteeren?

21 Hebr. ten quade. 1.Reg. 22.18. staet alleen het woordeken quaet. Siet boven op vers 7.

18

Voorder seyde ²² hy; Daerom hooret het woort des HEEREN: Ick sagh den HEERE sittende, op sijnen throon, ende al het hemelsche heyr staende tot sijner rechter, ende sijner slincker hant.

22 Nam. Micha.

19

Ende de HEERE seyde: Wie sal Achab den Koningh Israëls overreden, dat hy optrecke, ende valle te Ramoth in Gilead? ²³ Daer na seyde hy: Dese seyt aldus, ende die seyt alsoo.

23 T.w. de Heere. Wiens woorden oock zijn, die in dit versken voorgaen. Anders, Ende hy seyde, T.w. Micha: sulcks dat de volgende woorden van dit vers, aldus souden moeten overgeset worden: De eene seyde aldus, ende de andere seyde alsoo.

20

Doe quam een ^{24 d} geest voort, ende stont voor ’t aengesichte des HEEREN, ende seyde; Ick sal hem overreden: Ende de HEERE seyde tot hem: Waer mede?

24 Verstaet, een boose geest, die in het volgende vers hemselven eenen leugengeest noemt: gelijck hy oock geheeten wort een leugenaer, ende vader der leugenen, Ioan. 8.44.

d Iob. 1.6.

21

Ende hy seyde; Ick sal uytgaen ende een ²⁵ leugengeest zijn in den mont aller sijner Propheten: ende hy seyde: Ghy sult overreden, ende sult oock vermogen; gaet uyt, ende ²⁶ doet alsoo.

25 Hebr. een geest der valsheyt, of, des leugens, D. die den mensche valsheyt ende leugen ingeeft. Alsoo wort genaemt de geest der hoererije, die den mensche tot het geestelicke hoerdom, dat is, tot afgoderije verleyt, Hose. 4.12. de geest der onreynigheyt, die tot geestelicke onreynigheyt verweckt, Zach. 13.vers 2. de geest der dwalinge, die dwalinge voort brenght, 1.Ioan. 4. vers 6.

26 Siet 1.Reg. 22. op vers 22.

22

Nu dan, ^c[e] siet de HEERE heeft eenen leugengeest in den mont ²⁷ deser uwer Propheten gegeven, ende de HEERE heeft quaet over u gesproken.

c[e] Iob 12.16, 20. Iesa. 19.14. Ezech. 14.9.

27 Verstaet, aller: welck woordeken uytgedruckt is 1.Reg. 22.23.

23

Doe tradt Zedekia de soon van Knaana toe, ende ^f sloegh Micha op het kinnebacken, ende hy seyde; Door wat wegh is de Geest des HEEREN van my doorgegaen, om u aen te spreken?

f Ierem. 20.2. Marc. 14.65. Actor. 23.2.

24

Ende Micha seyde; Siet ghy sult het sien aen dien selven dage, als ghy sult gaen ²⁸ van kamer in kamer, om u te versteken.

28 Vergel. 1.Reg. cap. 20. vers 30. ende de aenteeckeninge.

25

De Koningh Israëls nu seyde; Nemet Micha, ende brenget hem weder tot

[fol. 195r\Achaz doot. Josaphat stelt Richters.]

Amon, den Oversten der stadt, ende tot Ioas den sone des Koninghs:

26

Ende ghylieden sult seggen; Soo seyt de Koningh; Settet desen in het gevangenhuys, ende spijset hem met broot der bedrucktheyt, ende met water der bedrucktheyt, ²⁹ tot dat ick met vrede weder kome.

29 Hebr. tot mijn wederkomen in vrede.

27

Ende Micha seyde; Indien ghy ³⁰ eenighsins met vrede weder komt, soo en heeft de HEERE door my niet gesproken: Voorder seyde hy: ³¹ Hoort ghy volckeren allegaer.

30 Hebr. wederkomende weder komt.

31 Hy spreeckt sonder twijfel de omstanders toe, die daer uyt vele stammen by een waren, om haer tot getuygen te nemen van het gene hy daer stracks gesproken hadde.

28

Alsoo toogh de Koningh Israëls, ende Iosaphat de Koningh van Iuda op, na Ramoth in Gilead.

29

Ende de Koningh Israëls seyde tot Iosaphat; ³² Als ick my verstelt hebbe, sal ick in den strijt komen, maer ghy treckt uwe kleederen aen: alsoo verstelde sich de Koningh Israëls; ende sy quamen in den strijt.

32 And. ick sal my verstellen, ende in den strijt komen: Of, als hy sich verstelde, ofte, verkleedde, ende in den strijt wilde komen. Siet de verklaringe deser woorden 1.Reg. cap. 22. op vers 30.

30

De Koningh nu van Syrien hadde geboden de Overste ³³ der wagenen, die hy hadde, seggende; Ghylieden en sult niet strijden tegen kleynen, noch grooten, maer tegen den Koningh Israëls alleen.

33 Te weten, in getale twee en dertigh, 1.Reg. 22.31.

31

Het geschiedde dan, als de Overste der wagenen Iosaphat sagen, datse seyden: Die is de Koningh Israëls, ende sy toogen rontom hem, om te strijden: Maer Iosaphat ³⁴ riep; ende de HEERE hielp hem, ende Godt wenddese van hem af.

34 T.w. tot den Heere, om hulpe, gelijck uyt de volgende woorden af te nemen is.

32

Want het geschiedde, als de Overste der wagenen sagen, dattet de Koningh Israëls niet en was, datse van achter hem afkeerden.

33

Doe spande een man den boge in sijne ³⁵ eenvoudigheyt, ende ³⁶ schoot den Koningh Israëls tusschen de gespen, ende tusschen het pansier: Doe seyde ³⁷ hy tot den voerman; ³⁸ Keert uwe hant, ende voert my uyt het leger; want ick ben verwondt.

35 Siet 1.Reg. 22. op vers 34.

36 Hebr. sloegh. siet Genes. 8. op vers 21.

37 Namel. de Koningh Achab.

38 Vergel. 2.Reg. cap. 9. vers 23.

34

Ende de strijt nam op den selven dagh toe, ende de Koningh Israëls dede sich met den wagen staende houden tegen over de Syriers, tot den avont toe: ende hy sterf ³⁹ ter tijt, als de sonne onder gingh.

39 Alsoo staet 1.Reg. 22.35. dat hy des avonts gestorven is.