Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xj. Capittel.

Rehabeam soeckt den Israëliten de oorloge aen te doen, vers 1. maer het wert hem van Godt verboden door den Propheet Semaja, 2. hy bouwt sterckten, dewelcke hy voorsiet van allerley voorraet, 5. ontfanght, ende herberght de Priesters, ende Leviten, die Israël verlaten om de afgoderije Ierobeams, 13. neemt vele vrouwen, ende bywijven, by dewelcke hy vele kinderen krijght, 18. die hy tot Gouverneurs maeckt sijner stercke steden, 23.

1

^{a 1} DOe nu Rehabeam te Ierusalem gekomen was, vergaderde hy het ² huys Iuda, ende ³ Benjamin, een hondert, ende tachtentigh duysent uytgelesene, ⁴ geoeffent ter oorloge, om tegen Israël te strijden, op dat hy het Koninckrijcke weder aen Rehabeam brachte.

a 1.Reg. 12.21.

1 Siet de breeder verklaringe deses Capit. 1.Reg. 12.vers 21, etc.

2 D. den stam van Iuda. Siet 1.Reg. cap. 15. op vers 27.

3 Verst. het deel deses stams, het welcke den stam van Iuda volghde.

4 Of, bedreven in de oorloge. Hebr. doende krijch, ofte oorloge.

2

Doch het woort des HEEREN geschiedde tot Semaja ⁵ den man Godts, seggende:

5 D. Propheet. siet Iudic. 13. op vers 6.

3

Seght tot Rehabeam den sone Salomons, den Koningh van Iuda; ende tot het gantsche Israël ⁶ in Iuda, ende Benjamin, seggende:

6 D. die in Iuda, ende Benjamin woonden, ende Rehabeams ondersaten waren, genaemt 1.Reg. cap. 12. vers 23. het overige des volcks.

4

Soo seyt de HEERE; ^b Ghy en sult niet optrecken, nochte strijden tegens ⁷ uwe broederen, een yeder keere weder tot sijn huys; want dese sake is ⁸ van my geschiet: ende sy hoorden de woorden des HEEREN, ende sy keerden weder van tegen Ierobeam te trecken.

b 1.Reg. 12.24

7 Namel. de kinderen Israëls: welcke verklaringe uytgedruckt is 1.Reg. 12. vers 24. Broederen worden genaemt, die van eene natie, ende volck zijn, Exod. 2. vers 11. Levit. 10.6. Deut. 15.12. Rom. 9.3.

8 Siet 1.Reg. cap. 12. op vers 15.

5

Rehabeam nu woonde te ⁹ Ierusalem: [kolom] ende hy ¹⁰ bouwde steden tot vastigheden n ¹¹ Iuda.

9 De hooftstadt sijnes Koninckrijcks.

10 Verst. dit meest van de versterckinge deser steden, die te voren gebouwt waren. alsoo ond. 14.6. ende 16.1, 5.

11 D. in dat deel des lants, dat noch met hem hieldt, ende onder sijn gebiedt stont, als voornemelick de stamme van Iuda; daer onder dat oock quam een deel van Simeon, ende van Benjamin.

6

Hy bouwde nu ¹² Beth-Lehem, ende ¹³ Etam, ende ¹⁴ Tekoa.

12 Gelegen in de stamme Iuda, ende daerom genaemt Bethlehem Iuda, Matth. 2.5, 6. onderscheyden van een ander Bethlehem gelegen in Zebulon, Iosu. 19.15. Siet Genes. 35. op vers 19. alwaer dit Bethlehem in Iuda oock genaemt wort Ephrata.

13 Een stadt in Simeon, ontrent de west-pale van de stamme Iuda, 1.Chron. 4.31, 32.

14 Dese stadt, ende de drie volgende zijn in Iuda gelegen. Siet van dese viere, Ios. 12.15. ende 15 versen 35, 58. 2.Sam. c. 14. vers 2. 1.Chro. cap. 2.versen 24, 45.

7

Ende Beth-Zur, ende Socho, ende Adullam:

8

Ende ¹⁵ Gath, ende ¹⁶ Maresa, ende Ziph:

15 Siet van dese stadt, 1.Reg. 2. op vers 39.

16 Dese stadt, ende de vier volgende waren in Iuda gelegen. Siet van deselve, Iosu. 10.10. ende cap. 15.vers 24. 2.Reg. c. 14. vers 19. 1.Chron. 2. vers 42. ende 4.21. Ier. 34. vers 7.

9

Ende Adoraim, ende Lachis, ende Azeka:

10

Ende ¹⁷ Zora, ende ¹⁸ Aialon, ende ¹⁹ Hebron, dewelcke in Iuda, ende in Benjamin de vaste steden waren.

17 Men leest van een Zora in den stam Iuda, Iosu. 15.33. ende van een ander in Dan, Ios. 19.41.

18 Daer waren oock meer steden van desen naem, maer verstaet hier een Ajalon in Benjamin, ende onder het Rijck van Iuda sorteerende. Vergel. Ios. cap. 19. vers 42. 1.Chron. 8.13.

19 Siet Genes. 23. op vers 2.

11

Ende hy sterckte dese vastigheden, ende leyde ²⁰ Overste daer in, ende schatten van spijse, ende olie, ende wijn:

20 Verst. Gonverneurs, ende Bevelhebbers, den welcken hy de bewaringe der selver steden, ende des lants daer onder, ende daer ontrent gelegen, tegen allen vyandelicken inval heeft bevolen. Hier toe heeft hy sijne sonen verkoren. Siet onder vers 23.

12

Ende in ²¹ elcke stadt ²² rondassen, ende spiessen; ende stercktese gantsch seer: soo was Iuda, ende Benjamin sijne.

21 Hebr. alle stadt ende stadt. siet Gen. cap. 7. op vers 2.

22 Verstaet allerley wapentuygh, soo wel tot beschadinge van sijnen vyant, als tot sijns selfs bescherminge dienende.

13

Daer toe de Priesteren, ende de Leviten, ²³ die in het gantsche Israël waren, stelden sich by hem uyt alle hare lantpalen.

23 Dat is, die door het gantsche gebiedt, ende Koninckrijcke Ierobeams met hare wooningen verspreyt waren.

14

Want de Leviten verlieten hare voorsteden, ende hare besittinge, ende quamen in Iuda, ende in Ierusalem: want ^c Ierobeam, ende sijne sonen haddense verstooten, van het ²⁴ Priesterdom den HEERE te mogen bedienen.

c 2.Chron. 13.9.

24 Vergelijckt 1.Reg. 12.27, etc.

15

Ende hy ^d hadde sich Priesteren gestelt voor de ²⁵ hooghten, ende voor de ²⁶ duyvelen, ende voor de ²⁷ kalveren, die hy gemaeckt hadde.

d 1.Reg. 12.31.

25 T.w. die hy den afgoden ter eere, ende ten dienste hadde laten oprichten, 1.Reg. 12.31. van de hooghten, siet Levit. 26. op vers 30.

26 Siet Levit. cap. 17. op vers 7.

27 Siet 1.Reg. 12.28, 29. ende d’aenteeck.

16

Na ²⁸ die quamen oock uyt alle stammen Israëls tot Ierusalem, die haer herte begaven, om den HEERE den Godt Israëls te ²⁹ soecken, datse den HEERE den Godt harer vaderen offerhande deden.

28 Namel. Leviten; van dewelcke in ’t voorgaende 14 vers gesproken is.

29 D. recht te leeren kennen, suyverlick te dienen, vyerighlick aen te roepen, trouwelick te gehoorsamen, ende in allen desen gestadelick te volherden, om hier na in eeuwigheyt met hem te leven. Alsoo ond. 15. versen 2, 12, 15. Psalm 69.33. Ier. 50.4. Amos 5.4.

17

Alsoo sterckten sy het Koninckrijcke van Iuda, ende bekrachtighden Rehabeam den sone Salomons drie jaren: want ³⁰ drie jaren ³¹ wandelden sy in den wegh van David, ende ³² Salomo.

30 Daer na verlieten sy den Heere. siet ond. 12.1.

31 Siet 1.Reg. 15. op vers 26.

32 Salomo wort alhier den lof der Godtvruchtigheyt toegeschreven, ten aensien van de eerste jaren sijner regeeringe, ofte oock ten aensien van het eynde, om dat men houdt, dat hy sich voor sijne doot van sijne sonden, ende ydelheden bekeert heeft, ende tot bewijs daer van het boeck genoemt Ecclesiastes, ofte, de Prediker, in sijnen ouderdom schijnt geschreven te hebben. Overweeght insonderheyt de twee laetste verssen des laetsten Capittels.

18

Ende Rehabeam nam sich, ³³ beneven Mahalath, de dochter Ierimoths des soons Davids, ter vrouwe, Abihail de dochter ³⁴ Eliabs des soons Isai.

33 Van dit woordeken siet 1.Reg. 11. op vers 1.

34 Oock genaemt Elihu, 1.Chron. 27.18.

19

Dewelcke hem sonen baerde, Ieüs, ende Semaria, ende Zaham.

20

Ende na haer nam hy ^{35 e} Maacha de dochter ³⁶ Absaloms: dese baerde hem Abia, ende Atthai, ende Ziza, ende Selomith.

35 Oock genaemt Michaja, ond. 13.2.

e 1.Reg. 15.2.

36 Verstaet niet den sone des Koninghs Davids: want die sonder kinderen na te laten gestorven was, maer eenen van Gibea, anders Uriël genaemt, onder 13.2.

21

Ende Rehabeam hadde Maacha Absaloms dochter liever dan alle sijne wijven, ende sijne ³⁷ bywijven, want hy hadde achtien wijven genomen, ende sestigh bywijven: ende hy gewan acht en twintigh sonen, ende sestigh dochteren.

37 Siet Genes. 22. op vers 24.

22

Ende Rehabeam stelde Abia den sone van Maacha ³⁸ tot een Hooft, om een Overste te zijn onder sijne broederen: want het was om hem Koningh te maken.

38 Waer in hy sondighde tegen de wet, Deut. 21.versen 15, 16. Indien Abia de eerstgeboren niet en was, gelijck hy uyt het vers 19. niet en schijnt geweest te zijn; ’t en ware, dat hy om dit te doen een speciael bevel door eenigen Propheet van Godt gehadt hadde: waer van niet geschreven en staet.

23

Ende ³⁹ hy handelde verstandelick, dat hy van alle sijne sonen door alle landen van Iuda, ende Benjamin, in alle vaste

39 Hebr. hy verstont, ende verspreydde, etc. Te weten, vreesende voor vorderen afval.

[fol. 192v\Sisak. Rehabeam sterft. Abia Koningh.]

steden verspreydde; ⁴⁰ den welcken hy spijse gaf in overvloet: ende hy ⁴¹ begeerde de veelheyt van wijven.

40 T.w. sijnen sonen: om het volck niet te belasten.

41 Verstaet, dat hy vele vrouwen van der selver ouderen voor sijne sonen heeft versocht: ofte dat hy voor hem selven tot veelheyt der vrouwen genegen was.