Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xvij. Capittel.

Siet den inhoudt deses Capittels, 2.Sam. cap. 7.

1

¹ ’TGeschiedde nu ² als David in sijn huys woonde: dat David tot Nathan den Propheet seyde, Siet ick woone in een cederen huys, maer d’Arke des verbonts des HEEREN onder gordijnen.

1 Dese Historie wort oock beschreven 2.Sam. cap. 7. by na met deselve woorden: siet aldaer breeder verklaringe der duystere plaetsen.

2 D. doe hy tot ruste ende vrede gekomen was.

2

Doe seyde Nathan tot David, Doet alles wat in u herte is, want Godt is met u.

3

Maer het geschiedde in deselve nacht, dat het woort Godes tot Nathan quam, seggende,

4

Gaet henen ende seght tot David mij-

[fol. 183r\Prophetie van Salomo, en Christo. Davids gebedt.]

nen knecht, Alsoo seyt de HEERE: Ghy en sult my geen huys bouwen om in te woonen:

5

Want ick en hebbe in geen huys gewoont van dien dagh af dat ick Israël hebbe ³ opgevoert tot desen dagh toe: maer ⁴ ick ben ⁵ gegaen ⁶ van tente tot tente, ende van tabernakel [tot tabernakel.]

3 2.Sam. 7. vers 6. staet hier by, uyt Egypten.

4 Dit wort geseyt ten aensien, dat de tabernakel in geen vaste plaetse is gebleven, soo wel doe Israël in de woestijne was, als doe het in ’t lant Canaan is geweest.

5 Hebr. geweest.

6 Hebr. uyt de tente in de tente.

6

⁷ Over al daer ick gewandelt hebbe met geheel Israël, hebbe ick wel een woort gesproken tot een van de Richters van Israël, den welcken ick geboodt mijn volck te weyden, seggende, Waerom en bouwt ghylieden my geen cederen huys?

7 D. waer henen de Arke des verbonts gebracht wiert, boven dewelcke ick mijne tegenwoordigheyt betoone.

7

Nu dan, alsoo sult ghy seggen tot mijnen knecht, tot David, Soo seyt de HEERE der heyrscharen, Ick ^a hebbe u van de schaepskoye genomen van achter de schapen, op dat ghy een voorganger over mijn volck Israël soudt zijn.

a 1.Sam. 16.11. Psalm 78.70.

8

Ende ick ben met u geweest over al waer ghy henen gegaen zijt, ende ick hebbe alle uwe vyanden uytgeroeyt van voor u aengesichte: ende ick hebbe u eenen name gemaeckt, gelijck de name is der Grooten die op der aerde zijn.

9

Ende ick hebbe voor mijn volck Israël een plaetse bestelt, ende hem geplant, dat hy aen sijne plaetse woone, ende ⁸ niet meer heen ende weder gedreven en worde, ende de ⁹ kinderen der verkeertheyt en sullen hem niet meer krencken, gelijck als in ’t eerste,

8 Dat is, het en sal van de eene plaetse tot de andre niet vervoert worden.

9 D. de boose menschen, die geheel ter ongerechtigheyt over gegeven zijn.

10

Ende van die dagen af, dat ick geboden hebbe Richters te wesen over mijn volck Israël: ende hebbe alle uwe vyanden ¹⁰ vernedert: Oock hebbe ick u te kennen gegeven ¹¹ dat u ¹² de HEERE een huys bouwen sal.

10 D. gedempt, t’onder gebracht.

11 Dat is, dat hy u nakomelingen geven soude, die u Koninckrijcke souden be-erven. siet onder versen 25, 27.

12 D. ick, want de Heere spreeckt hier.

11

Ende ’t sal geschieden, als ¹³ uwe dagen sullen vervullet zijn, ¹⁴ dat ghy henen gaet tot uwe vaderen, soo ¹⁵ sal ick u zaet na u doen opstaen, ’t welck uyt uwe sonen zijn sal, ende ick sal ¹⁶ sijn Koninckrijcke bevestigen.

13 T.w. de dagen uwes levens.

14 Dat is, dat ghy sterven sult.

15 Vergel. 2.Sam. cap. 7. vers 12. met de aenteeckeninge.

16 Verstaet hier niet alleen Salomo ende andere nakomelingen Davids, maer oock Christum selfs: want Salomons Rijcke en heeft niet altoos geduert, maer ’t Rijcke Christi duert in eeuwigheyt. Vergel. Luce cap. 1. versen 32, 33.

12

¹⁷ Die sal ^b my een Huys bouwen: ende ick sal sijnen stoel bevestigen ¹⁸ tot in der eeuwigheyt.

17 Salomo heeft een huys van hout ende steen getimmert, maer Christus een geestelick huys, welck is sijne Kercke.

b 1.Reg. 5.5. ende 6.12.

18 Dat past alleen op Christum, niet op Salomo.

13

^c Ick sal hem tot eenen vader zijn, ende hy sal my tot eenen sone zijn: ende mijne goedertierenheyt en sal ick van hem niet wenden, gelijck als ick [die] wech genomen hebbe van dien ¹⁹ die voor u geweest is.

c Psalm 89.27, 29. Hebr. 1.5, 6.

19 Hier by verstaet hy Saul, die van wegen sijne ongehoorsaemheyt van het Koninckrijck afgestooten is,

14

Maer ^d ick sal hem in mijn Huys bestendigh maken, ende ²⁰ in mijn Koninckrijcke tot in eeuwigheyt: ende sijnen stoel sal vast zijn tot in eeuwigheyt.

d Luce 1.33.

20 Dat is, in mijne Kercke.

15

²¹ Na alle dese woorden, ende na dit gantsche gesichte: alsoo sprack Nathan tot David.

21 D. na alle dese woorden, door gesichten geopenbaert ende bevolen.

16

Doe quam de Koningh David in, ende ²² bleef ²³ voor ’t aengesichte des HEEREN: ende hy seyde, ²⁴ Wie ben ick HEERE Godt? ende wat is mijn huys, dat ghy my ²⁵ tot hier toe gebracht hebt?

22 T.w. soo lange tot dat hy sijn gebedt ge-eyndight hadde, ’t welck hier volght.

23 Verstaet dit alsoo, dat David voor d’Arke des verbonts geseten heeft, die een teecken was van de tegenwoordigheyt des Heeren.

24 Siet Gen. 32. vers 10.

25 T.w. tot de Konincklicke weerdigheyt.

17

Ende dit is kleyn in uwe oogen geweest, O Godt, daerom hebt ghy van het huys uwes knechts ²⁶ tot van verre henen gesproken, ende ²⁷ ghy hebt my ²⁸ na menschelicke wijse versien met dese ²⁹ verhooginge, O HEERE Godt.

26 D. van saken, die noch verre zijn, ende die eerst lange na mijnen tijt souden geschieden.

27 Siet 2.Sam. 7.19. Ofte aldus: Ghy hebt my aengesien na de wijse eens menschen van hoogen staet, (T.w. daer ick maer een schaepherder was.)

28 T.w. my door Nathan seer goedertierentlick aensprekende. Hebr. na de wijse [ofte ordre] eenes menschen.

29 Of, voortreflickheyt, ofte, uytnementheyt.

18

³⁰ Wat sal David meer by u daer toe voegen, van wegen de eere ³¹ aen uwen knecht? doch ghy kent uwen knecht wel.

30 Als of hy seyde, My ontbreken woorden om uwe weldaden na behooren te roemen.

31 T.w. bewesen

19

HEERE, ³² om uwes knechts wille, ende ³³ na u herte hebt ghy alle dese groote dingen gedaen: om alle dese groote dingen bekent te maken. [kolom]

32 Door den knecht des Heeren verstaen hier sommige Iesum Christum den Salighmaker, den vaderen belooft, gelijck Iesa. 49.6. ende elders.

33 D. na uwe goetgunstigheyt.

20

^e HEERE, daer en is niemant gelijck ghy, ende daer en is geen Godt behalven ghy, ³⁴ na allen dat wy met onse ooren gehoort hebben.

e Deuter. 3.24. ende 4.35. ende 6.4. 1.Reg. 8.23, 60. Psalm 86.8. Iesa. 37.16, 20. Dan. 3.29. Hose. 13.4.

34 ’t Welck blijckt ende bewesen wort met alle de wonderwercken ende daden, die ghy van den aenbeginne der werelt hebt gedaen, insonderheyt aen onse vaderen, gelijck wy van deselve gehoort hebben.

21

^f Ende wie is als u volck Israël, een eenigh volck op der aerde: ³⁵ ’t welcke Godt henen gegaen is, sich tot een volck te verlossen, dat ghy u eenen name maecktet van groote ende verschrickelicke dingen, met de Heydenen uyt te stooten van het aengesichte uwes volcx, ’t welck ghy uyt Egypten verlost hebt.

f Deuter. 4.7. ende 33.29. Psalm 147.20.

35 Israël en heeft Godt niet gesocht, maer Godt heeft Israël gesocht, ende sich tot een volck verkoren, om sich toe te eygenen, ende te heyligen. Dit is oock te verstaen van het geestelicke Israël, dat is, de uytverkorene kinderen Godes: want niemant komt tot Christum de fonteyne des levens, ’t en zy dat de Vader hem trecke.

22

Ende ghy hebt u volck Israël u ten volcke gemaeckt tot in der eeuwigheyt: ende ghy HEERE zijt hen tot eenen Godt geworden.

23

Nu dan, HEERE, het woort dat ghy over uwen knecht gesproken hebt, ende over sijn huys, dat worde waer tot in eeuwigheyt: ende doet gelijck als ghy gesproken hebt.

24

Ia ³⁶ het worde waer, ende uwen name worde groot gemaeckt tot in eeuwigheyt, dat men segge, De HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls, is Israëls Godt: ende ’t huys Davids uwes knechts zy bestendigh voor u aengesichte.

36 T.w. dat ghy tot uwen knecht gesproken hebt.

25

Want ghy, mijn Godt, ³⁷ hebt voor de oore uwes knechts geopenbaert, dat ghy hem een huys bouwen soudt: daerom heeft uwe knecht ³⁸ [in sijn herte] gevonden om voor u aengesichte ³⁹ te bidden.

37 T.w. door den Propheet Nathan, hem te kennen gevende, wat ghy in uwen raet over hem besloten hebt.

38 Dit is hier ingevoeght uyt 2.Sam. cap. 7. vers 27.

39 Wat David te deser tijt gebeden hebbe, wort breeder beschreven 2.Sam. cap. 7.

26

Nu dan HEERE, Ghy zijt die Godt: ende ghy hebt dit goede over uwen knecht gesproken.

27

Nu dan, het heeft u belieft te zegenen het huys uwes knechts, dat het in eeuwigheyt voor u aengesichte zy: want ghy HEERE, hebt het gezegent, ende het sal gezegent zijn in eeuwigheyt.