Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxiiij. Capittel.

Iojakim wert des Koninghs Nebucadnezars knecht, maer valt van hem af, vers 1, etc. Sijn lant wort afgeloopen van de vyanden, 2. Hy sterft, ende sijn sone Iojachin komt in sijne plaetse, 6. den Koningh van Egypten wort veel lants afgenomen, dor den Koningh van Babel, 7. Iojachins regeeringe, 8. Ierusalem wort van de Chaldeen belegert, ende berooft, 10. Iojachin met vele Ioden gevangelick wech gevoert na Babel, 14. Matthania, anders genaemt Zedekia, wort Koningh, ende valt van den Koningh van Babel af, 17.

1

IN ^{a 1} sijne dagen toogh Nebucadnezar de Koningh van Babel op, ende Iojakim wert ² sijn knecht drie jaren; daer na keerde hy sich om, ende rebelleerde tegen hem.

a 2.Chron. 36.6.

1 Te weten, in het vierde jaer sijner regeeringe: het welcke was het eerste jaer van de regeeringe Nebucadnezars, Ierem. 25.1.

2 D. hem dienstbaer, sijn gebiedt onderworpen, cijnsbaer, gehouden hem schattinge te betalen. Alsoo 2.Sam. cap. 8. versen 2, 6.

2

Ende de HEERE sondt tegen hem de ³ benden der ⁴ Chaldeen, ende de benden der Syriers, ende de benden der Moabiten, ende de benden der kinderen Ammons, ende sondtse tegen Iuda, om dat te verderven; ^b na het woort des HEEREN, dat hy gesproken hadde door ⁵ den dienst sijner knechten ⁶ der Propheten.

3 D. hoopen van krijghslieden. Siet boven c. 5. op vers 2. dese waren in den dienst des Koninghs van Babel, makende t’samen sijn leger.

4 Een volck bewoonende het lant van Chaldea, waer van de hooftstadt is Babel. Vergelijckt Ezech. 23.15.

b 2.Reg. 20.17. ende 23.27.

5 Hebr. door de hant.

6 Te weten, niet alleene in het gemeene door Mosen, Levit. c. 26. vers 17. Deuter. capit. 28. versen 25, 36, 68, etc. maer oock in het bysonder door de Prophetesse Hulda, boven 22. vers 16. ende den Propheet Ieremia c. 25. vers 9, etc.

3

Sekerlick geschiedde [dit] na het ⁷ bevel des HEEREN tegen Iuda, dat hyse ⁸ van sijn aengesichte wech dede, om de ⁹ sonden van Manasse, na alles dat hy gedaen hadde.

7 Hebr. mont.

8 Vergel. bov. 17. op vers 18.

9 Siet van dese boven cap. 21. onder dewelcke de afgoderije wel de voornaemste geweest is, die het volck soo na gevolght heeft, dat het van die, nochte door de bekeeringe van Manasse, nochte door het goet exempel van Iosia, ende de goede reformatie by hem gedaen, niet en heeft afgelaten. Waerom oock geseyt wort, dat hy Iuda sondigen dede, boven 21.16.

4

Als oock [om] het onschuldigh bloet, dat hy ¹⁰ vergoten hadde, soo dat hy Ierusalem met onschuldigh bloet vervult hadde: Daerom en wilde de HEERE niet vergeven.

10 Siet boven cap. 21. vers 16. ende de aenteeckeninge.

5

Het overige nu der geschiedenissen Iojakims, ende al wat hy gedaen heeft; is dat niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen van Iuda?

6

Ende Iojakim ¹¹ ontsliep met sijne vaderen: ende sijn soon ¹² Iojachin wert Koningh in sijne plaetse.

11 T.w. in Babel, ofte op den wegh, alsoo hy gebonden na Babel gevoert wert, 2.Chron. 36.6. ende sonder begravenisse te krijgen; gelijck van Ieremia voorseyt was, Ierem. 22. versen 18, 19.

12 Oock genaemt Iechonia, 1.Chron. cap. 3. vers 16. ende uyt verachtinge Chonia, Ierem. cap. 22. vers 24.

7

¹³ De Koningh nu van Egypten en toogh voortaen niet meer uyt sijn lant: want de Koningh van Babel hadde van de ¹⁴ ri-

13 Dit verhael is, om aen te wijsen, dat de Koningh van Iuda uyt Egypten geene hulpe, tegen den Koningh van Babel en hadde te verwachten. Wel is waer, dat hy ten tijde van Zedekia pooghde wat te doen, maer te vergeefs, zijnde door de Chaldeen gestuyt, Ierem. 37.6, 7.

14 Genaemt Sichor. Siet Iosu. 13.3.

[fol. 174v\Zedekia. Jerusalem belegert--ende ingenomen, etc.]

viere van Egypten af, tot aen de riviere ¹⁵ Phrath, ingenomen al dat des Koninghs van Egypten was.

15 Anders, Euphrates. Siet Genes. 2. op vers 14.

8

Iojachin was ¹⁶ achtien jaer oudt, doe hy ¹⁷ Koningh wert, ende regeerde ¹⁸ drie maenden te Ierusalem: ende sijner moeder naem was Nehustha, eene dochter Elnathans van Ierusalem.

16 Hebr. een soon van achtien jaer.

17 Te weten, alleen (gelijck eenige geleerde oordeelen) ende volmachtigh Koningh na de doot sijns vaders. Anders, acht jaren oudt zijnde, hadde de vader hem Koningh gemaeckt, om in soo vele beroerten het Koninckrijck in sijn huys te versekeren, ende was alsoo tien jaren langh, dat is, tot dat sijn vader sterf, Koningh geweest, uyt welcke oorsake geseyt wort, dat hy acht jaren oudt was, doe hy Koningh wert, 2.Chro. cap. 36. vers 9.

18 Ende tien dagen, 2.Chron. 36.9. Soo wort dickwils een effen getal gestelt voor een oneffen. siet Genes. 15.13. ende 1.Reg. 16.8. met de aenteeckeninge.

9

Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN; na alles dat sijn vader gedaen hadde.

10

Te ^{19 c} dier tijt togen de knechten Nebucadnezars des Koninghs van Babel na Ierusalem: ende de stadt ²⁰ wert belegert.

19 Te weten, met de wederkomste des jaers, 2.Chron. 36. vers 10. Dat is, met de aenkomste des somers. siet 1.Reg. 20. op vers 22.

c Dan. 1.1.

20 Hebr. quam in belegeringe, Dat is, quam belegert te worden, ofte wert belegert. Alsoo onder cap. 25. vers 2.

11

Selfs quam Nebucadnezar de Koningh van Babel tegen de stadt; als sijne knechten die belegerden.

12

Doe ²¹ gingh Iojachin de Koningh van Iuda uyt tot den Koningh van Babel, hy, ende sijne moeder, ende sijne knechten, ende sijne Vorsten, ende sijne hovelingen: ende de Koningh van Babel ²² nam hem [gevangen] in ’t achtste jaer ²³ sijner regeeringe.

21 Men meynt dat hy dit gedaen heeft door den raet van den Propheet Ieremia, op dat de tempel, ende het volck niet gantsch uytgeroeyt en soude worden.

22 Te weten, om hem gevangen te houden. Siet onder cap. 25. vers 27.

23 Namelick, des Koninghs Nebucadnezars; ende niet Iojachins. Want Iojachin regeerde in volle macht maer drie maenden, ende tien dagen. Siet boven op vers 8. Vergelijckt oock onder cap. 25. vers 8.

13

^d Ende ²⁴ hy bracht ²⁵ van daer uyt alle de schatten van het Huys des HEEREN, ende de schatten van het huys des Koninghs: ende hy ²⁶ hieuw ²⁷ alle gouden vaten af, die Salomo de Koningh Israëls in den tempel des HEEREN gemaeckt hadde, ²⁸ gelijck als de HEERE gesproken hadde.

d 2.Reg. 20.17. Iesa. 39.6.

24 Namelick, Nebucadnezar.

25 Van Ierusalem.

26 Het Hebreeusch woort beteeckent wel eygentlick afsnijden, ofte, afkorten; maer wort oock wijders genomen voor wech nemen. De sin is, dat hy die vaten heeft wech genomen, ende den tempel daer van berooft. Dat hy eenige geheel gelaten heeft, blijckt uyt Dan. 5.2, 3.

27 D. allerley, by na alle, een goet deel: gelijck af te nemen is onder 25.15.

28 Siet boven 20. vers 17. ende Ierem. cap. 20. vers 5.

14

Ende hy voerde ²⁹ gantsch Ierusalem wech, mitsgaders alle de Vorsten, ende alle ³⁰ strijtbare helden, ³¹ tien duysent gevangene, ende alle timmerlieden, ende ³² smeden: niemant en wert over gelaten, dan het ³³ arme volck des lants.

29 Dat is, het meeste deel der inwoonderen, ende der voorneemsten. Vergelijckt Matth. 3.5.

30 Alsoo Iudic. cap. 6. vers 12. ende boven 5.1. De Hebreeusche woorden kan men oock verstaen van de gene, die machtigh zijn van middelen, als Ruth 2.1.

31 Dat is, de geheele somme der gevangenen, die hier na vers 16. onderscheydelick wort aengeteeckent.

32 Ofte, slootemakers. Siet voorder Ierem. cap. 24. op vers 1.

33 Hebr. de dunheyt van het volck des lants. Alsoo onder 25.12. Ierem. 40.7. ende 52.16. Dat is, van het schamel, geringe, slechte, ende uytgeteerde volcksken des lants.

15

^e Soo voerde hy Iojachin wech na Babel, mitsgaders des Koninghs moeder, ende des Koninghs wijven, ende sijne hovelingen; daer toe de Machtige des lants bracht hy gevangelick van Ierusalem na Babel:

e 2.Chron. cap. 36. vers 10. Esth. 2.6.

16

Ende ^f alle kloecke mannen tot seven duysent, ende timmerlieden, ende smeden tot een duysent, [ende] alle helden die ³⁴ ter oorloge geoeffent waren: dese bracht de Koningh van Babel gevangelick na Babel.

f Ierem. 52.28.

34 Hebr. de oorloge deden, Dat is, die den krijgh volghden. Siet 1.Reg. 12. op vers 21.

17

Ende de ^g Koningh van Babel maeckte Mattania ³⁵ des selven oom Koningh in plaetse van hem, ende ³⁶ veranderde sijnen naem in ³⁷ Zedekia.

g Ierem. 37.1. ende 52.1.

35 Sijnes vaders broeder.

36 Hebr. wendde, ofte, keerde om. Alsoo boven 23.34. ende 2.Chron. cap. 36. vers 4.

37 Hebr. Tsidkiahu.

18

Zedekia was een en twintigh jaer oudt, als hy Koningh wert, ende hy regeerde elf jaer te Ierusalem: ende sijner moeder name was ³⁸ Hamutal, een dochter van Ieremia, van Libna.

38 Als boven 23.31. Anders, Hamital, de moeder van Ioahaz: soo dat Zedekia, ende Ioahaz broeders zijn geweest van vollen bedde, dat is, van eenen vader, ende eene moeder.

19

Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN; na alles wat ³⁹ Iojakim gedaen hadde.

39 Dese was Zedekias broeder, alleen van halven bedde, namelick, van een vader, ende niet van eene moeder. Siet cap. 23. vers 36.

20

Want het geschiedde, ⁴⁰ om den toorn des HEEREN tegen Ierusalem: ende tegen Iuda, tot dat hy haer ⁴¹ van sijn aengesichte wech geworpen hadde: ende Zedekia rebelleerde tegen den Koningh van Babel.[kolom]

40 De Heere willende de sonden des Iodischen volcks straffen, en heeft Zedekia den geest der ware bekeeringe niet gegeven, maer heeft hem daer toe laten vervallen, dat hy door quaden raet, ende sijn eygen moedtwille, meyneedigh is geworden, ende van den Koningh Nebucadnezar afvalligh.

41 Vergel. boven 17. op vers 18.