Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiiij Capittel.

Amazia in het begin sijner regeeringe is vroom, vers 1, etc. hy straft de vermoorders sijnes vaders, 5. overwint de Edomiten, 7. biedt den Koningh Israëls de oorloge aen, 8. wort van hem geslagen, 12. van sijn eygen volck verjaeght, gedoot, begraven, 19. Sijn soon Azaria regeert, 21. Ierobeam is Koningh over Israël, 23. sijne daden, 25. hy sterft, ende sijn sone Zacharia regeert na hem, 29.

1

IN het tweede jaer Ioas des soons Ioahaz, des Koninghs Israëls; wert ¹ Amazia Koningh, de sone Ioas des Koninghs van Iuda.

1 Hebr. Amatsiahu.

2

^{2 a} Vijf en twintigh jaer was hy oudt, doe hy Koningh wert, ende regeerde ³ negen en twintigh jaer te Ierusalem: ende sijner moeder naem was ⁴ Ioaddan van Ierusalem.

2 Hebr. een soon van twintigh, ende vijf jaer.

a 2.Chron. 25.1.

3 In dit getal zijn begrepen twaelf jaren, in dewelcke hy ballingh is geweest te Lachis, zijnde van sijne eygene ondersaten verdreven, onder vers 19.

4 Hebr. Iehohaddan.

3

Ende hy dede dat recht was in de oogen des HEEREN, nochtans ⁵ niet als sijn vader David: hy dede na alles, dat sijn vader ⁶ Ioas gedaen hadde.

5 Dat is, niet met een oprecht herte, 2.Chron. 25.2.

6 Want gelijck Ioas in de eerste jaren sijner regeeringe, soo lange als de Priester Iojada leefde, hem wel gedragen hadde, hebbende den suyveren Godesdienst, die vervallen was, opgericht, ende gehanthaeft, maer daer na door den raet der Vorsten tot afgoderije geweken was, boven cap. 12. vers 3. 2.Chron. 24.17, 18. Alsoo heeft Amazia hem in het eerste wel gedragen, maer is daer na tot afgoderije vervallen, 2.Chron. cap. 25. vers 7, etc. ende vers 14, etc.

4

⁷ Alleenlick en werden de hooghten niet wech genomen: het volck offerde, ende roockte noch op de hooghten.

7 Vergel. 1.Reg. 3. vers 2. ende de aent. item bov. 12.3.

5

Het geschiedde nu, als het Koninckrijcke in sijne hant versterckt was; dat hy sijne knechten ⁸ sloegh, ⁹ die den Koningh sijnen vader geslagen hadden.

8 D. metter doot strafte. siet Gen. 8. op vers 21.

9 Siet bov. 12.20, 21.

6

Doch de kinderen der dootslagers, en doodde hy niet: ¹⁰ gelijck geschreven is in het wetboeck Mose, daer de HEERE geboden heeft, seggende; ^{11 b} De vaders en sullen voor de kinderen niet gedoodet worden, ende de kinders en sullen voor de vaders niet gedoodet worden; maer een yeder sal om sijne sonde gedoot worden.

10 Siet Deut. 24.16.

11 Siet Deut. 24. op vers 16.

b Deut. 24.16. Ezech. 18.20.

7

Hy sloegh de Edomiten in het ¹² Soutdal tien duysent, ende nam ¹³ Sela in met

12 Het welcke was in Idumea. Siet breeder van ’t selve 2.Sam. 8.13. ende Psalm 60.2.

13 D. rotzsteen. De hooftstadt van het steenachtigh Arabien: dewelcke op eene steenrotze gelegen zijnde, van die, ende van het lant haren name hadde. Vergelijckt 2.Chron. 25.12.

[fol. 168v\Joas ende Amazia. Azaria. Jerobeam.]

krijgh, ende naemde haren naeme, ¹⁴ Iokteël, ¹⁵ tot op desen dagh.

14 Dese naem kan verduyscht worden de gehoorsaemheyt Godts, D. de gehoorsaemheyt aen Godt bewesen. Amazia schijnt dese stadt soo genaemt te hebben, om dat hy de veroveringe der selver gehouden heeft voor een loon der gehoorsaemheyt, die hy Godt bewees, als hy de Israëliten op het gebodt des Propheten heeft afgedanckt, die hy voor hondert talenten hadde aengenomen, etc. Siet 2.Chron. 25.8, 9.

15 D. tot op desen tijt, in welcken dit boeck geschreven is, blijft dese name.

8

Doe sondt Amazia boden tot Ioas den soon van Ioahaz des soons Iehu, den Koningh Israëls, seggende; Komt, ¹⁶ laet ons malkanders aengesichte sien.

16 Dat is, laet ons tegen malkanderen strijden. Alsoo onder vers 11. item Cap. 23. vers 29. 2.Chron. 25. versen 17, 21. ’t schijnt dat hy de doot sijner vrienden, door desen aengenomenen krijgh, heeft willen wreken, daer van te sien is boven cap. 9. vers 27. ende 10.14. ofte immers de moetwilligheyt, ende rooverije der afgedanckte Israëliten, in sijn lant geschiet. Daer van siet 2.Chron. 25. vers 13.

9

Maer Ioas de Koningh Israëls sondt tot Amazia den Koningh van Iuda, seggende; ¹⁷ De distel, die op den ¹⁸ Libanon is, sondt tot den ceder, die op den Libanon is, seggende; Geeft uwe dochter mijnen sone ter vrouwe; maer het gedierte des velts, dat op den Libanon is, gingh voorby, ende vertradt den distel.

17 De Koningh Israëls vergelijckt alhier den Koningh van Iuda by een distel, ofte doornstruyck, ende hemselven by eenen cederboom, sijne krijghslieden by ’t wildt gedierte des Libanons, ende de schade die de Koningh Iuda te verwachten hadde, by de vertredinge van den distel. Het is soo veel als of hy seyde: Indien ghy, die in macht van volck, ende heerlickheyt des Koninckrijcks, by my niet meer en zijt te vergelijcken, dan een veracht distel, by eenen verhevenen cederboom, tot my om vrede, ende vrientschap gesonden hadt, ’t en soude u niet geluckt hebben; hoe veel min sal u dese vyandige vermetentheyt wel bekomen? daerom indien ghy wijs zijt, doet afstant, u wachtende voor schade.

18 Siet 1.Reg. 4. op vers 33.

10

Ghy hebt de Edomiten ¹⁹ dapper geslagen, daerom heeft u herte u verheven: hebt de eere, ende blijft in u huys; want waerom soudt ghy u in ²⁰ het quade mengen, dat ghy vallen soudt, ghy, ende Iuda met u?

19 Hebr. slaende geslagen. siet bov. vers 7.

20 T.w. der oorloge. Ofte, waerom soudt ghy u mengen, ofte, inlaten [in den strijt] met schade?

11

Doch Amazia en hoorde niet: Daerom ²¹ toogh Ioas de Koningh Israëls op, soo dat hy, ende Amazia de Koningh van Iuda, ²² malkanders aengesichten sagen te ²³ Beth-Semes, dat in Iuda is.

21 Overmits hy den inval van Amazia niet en wilde verwachten in sijn eygen lant, maer liever hem bejegenen in ’t sijne.

22 D. streden tegen malkanderen. Siet boven op vers 8.

23 Eene stadt gelegen aen de lantpale der stamme Iuda, Ios. 15.10. den Leviten toege-eygent, Iosu. 21.16. ingenomen van de Philistijnen onder Achaz, 2.Chron. 28.18. ende te onderscheyden van een ander Beth-Semes, gelegen in de stamme Naphtali, Iudic. 1. vers 33.

12

Ende Iuda wert geslagen voor het aengesichte Israëls; ende sy vloden een yegelick in sijne ²⁴ tenten.

24 D. in hare wooningen. Siet boven cap. 13. op vers 5.

13

Ende Ioas de Koningh Israëls greep Amazia den Koningh van Iuda, den soon Ioas des soons Ahazia te Beth-Semes, ende quam te Ierusalem: ende hy brack aen den muer Ierusalems, van de ²⁵ poorte Ephraims, tot aen de ²⁶ Hoeckpoorte, vier hondert ²⁷ ellen.

25 Soo genaemt, om dat men door deselve gingh na het lant Ephraims.

26 Hebr. de poorte des hoecks: Anders genaemt de poorte der hoecken, Zach. 14.10. Item, de uytsiende, dat is, als een hoeck-uytstekende poorte. Siet 2.Chron. 25.23. ende d’aenteeck. Sy was soo genoemt, om datse stont aen een hoeck van de stadt.

27 Siet Genes. 6. op vers 15.

14

Ende hy nam al het gout, ende het silver, ende alle de vaten, die gevonden werden in het huys des HEEREN, ende in de schatten van des Koninghs huys, mitsgaders ²⁸ Gijselaers: ende hy keerde weder na Samaria.

28 Hebr. sonen der borghtochten, of, verpandingen. Verstaet persoonen van sonderlinge afkomste, ende weerde, die de Koningh Ioas uyt Iuda mede nam, tot versekeringe van toekomende vrede.

15

Het overige nu der geschiedenissen van Ioas, wat hy gedaen heeft, ende sijne macht, ende hoe hy gestreden heeft tegen Amazia den Koningh van Iuda; zijn die niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

16

Ende Ioas ontsliep met sijne vaderen, ende wert te Samaria begraven by de Koningen Israëls: ende sijn soon Ierobeam wert Koningh in sijne plaetse.

17

Amazia nu de sone van Ioas Koningh van Iuda leefde na de doot van Ioas de sone Ioahaz des Koninghs Israëls, vijftien jaer.

18

Het overige nu der geschiedenissen van Amazia; is dat niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen van Iuda?

19

Ende ^c sy ²⁹ maeckten eene verbintenisse tegen hem te Ierusalem, dat hy vluchtede na Lachis: maer sy sonden hem na tot ³⁰ Lachis, ende doodden hem aldaer.

c 2.Chron. 25.27.

29 T.w. in ’t vierde jaer na de doot van Ioas, of, van de regeeringe sijns soons Ierobeams.

30 Eene stadt gelegen in de westpale der stamme Iuda. siet van deselve Iosu. 10.31. ende 15.39.

20

Ende sy brachten hem ³¹ op peerden; ende hy wert te Ierusalem begraven, by sijne vaderen, in de stadt Davids.

31 D. op eenen wagen, ofte koetse, die van peerden getrocken, ofte gedragen wiert. Vergel. boven 9.28.

21

^d Ende ³² het gantsche volck van Iuda nam ³³ Azaria (die nu sestien jaer oudt was,) ende maeckten hem Koningh in plaetse van sijn vader Amazia.[kolom]

d 2.Chron. 26.1.

32 T.w. als Amazia vluchtede na Lachis: ende hier uyt komt, dat de elf volgende jaren der regeeringe, niet alleen Amazia, maer oock sijnen sone Azaria toegeschreven worden.

33 Anders genaemt Uzzia, onder 15.13, 30. 2.Chron. cap. 26. Onder desen Koningh begon Iesaia te propheteeren, Iesa. 1.1.

22

Die bouwde ³⁴ Elath, ende brachtse weder aen Iuda, na dat ³⁵ de Koningh met sijnen vaderen ontslapen was.

34 Siet van dese stadt oock Deut. 2.8. Azaria nu wort geseyt die gebouwt te hebben, niet ten aensien van de eerste grontlegginge deser stadt, maer van de herbouwinge der selver, om datse vervallen was.

35 Namel. Amazia sijn vader.

23

In het vijftiende jaer van Amazia den sone van Ioas den Koningh van Iuda, wert te Samaria Koningh, Ierobeam de sone van Ioas Koningh over Israël, ³⁶ [ende regeerde] een en veertigh jaer.

36 Siet van dese ingevoeghde woorden, bov. 13. op vers 1.

24

Ende dede dat quaet was in de oogen des HEEREN: hy en weeck niet van alle sonden Ierobeams des soons Nebats, die Israël sondigen dede.

25

Hy ³⁷ bracht oock weder de lantpale Israëls van den ingangh ³⁸ Hamaths, tot aen ³⁹ de zee des vlacken velts; na het woort des HEEREN des Godts Israëls, dat hy gesproken hadde door ⁴⁰ den dienst van sijnen knecht ^{41 e} Iona den soon van Amithai de Propheet, die van ⁴² GathHepher was.

37 T.w. onder het gebiedt der Koningen Israëls. Siet boven 13. op vers 25.

38 Siet hier van Num. c. 13. vers 21. ende 34.8.

39 Siet oock van dese zee Deut. 3.17.

40 Hebr. door de hant.

41 Dese is deselve die van den Heere na Ninive gesonden wert, ende wiens prophetie wy by de andere Propheten in den Bibel hebben.

e Ione 1.1. Matth. 12.39, 40.

42 Eene stadt gelegen in den stamme Zebulons, Iosu. 19. vers 13.

26

Want de HEERE sagh, dat de elende Israëls seer ⁴³ bitter was, ende datter geene ⁴⁴ opgeslotene, noch verlatene en waren, ende dat Israël geenen helper en hadde.

43 Of, wederspannigh, D. seer hardt ende swaer, welcke wederspannigheyt sommige oock duyden op Israël, als die seer wederspannigh geweest was, ende daerom gestraft.

44 Siet van dese maniere van spreken Deut. 32. op vers 36. item 1.Reg. 14.10. ende 21.21.

27

Ende de HEERE en hadde niet gesproken, ⁴⁵ dat hy den naem Israëls van onder den hemel verdelgen soude: maer hy verlostese door de hant Ierobeams des soons Ioas.

45 De Heere heeft wel korts daer na door den Propheet Hosea laten voorseggen den ondergangh van ’t huys Israëls, ende de eyndelicke verstooringe deses volcks, gelijck men sien mach Hose. 1. versen 5, 6, 9. ende heeft sulcks oock dadelick uytgevoert, 2.Reg. 17.18. Maer hy en heeft dat noch op desen tijt niet willen doen, maer door sijne grondeloose barmhertigheyt Israël noch verschoont, om des verbonts wille, dat hy met haren vaderen gemaeckt hadde. siet oock Cap. 13. vers 23.

28

Het overige nu der geschiedenissen Ierobeams, ende al wat hy gedaen heeft, ende sijne macht, hoe hy gekrijght heeft, ende hoe hy ⁴⁶ Damascus ende Hamath tot Iuda [behoorende,] aen Israël weder gebracht heeft; zijn die niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

46 Dese twee steden zijn door David, ende Salomo gewonnen, 2.Sam. 8.6. ende 2.Chron. cap. 8. vers 3. ende daerom behoordense den Koningen Iuda toe, als sy noch Koningen waren over gantsch Israël. Maer als die daer na verloren, ende door de Syriers hem afgenomen waren, 1.Reg. cap. 11. vers 24. soo heeftse dese Ierobeam in sijnen tijt weder gewonnen, niet voor de Koningen van Iuda, maer voor de Koningen Israëls.

29

Ende Ierobeam ontsliep met sijne vaderen, met den Koningen Israëls: ende sijn soon Zacharia wert Koningh in sijne plaetse.