Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xj. Capittel.

Athalia doot het gantsche Konincklicke geslachte, vers 1, etc. uytgenomen Ioas, 2. die seven jaren oudt zijnde, door het beleyt van Iojada, Koningh wort van Iuda, 4. Athalia, die het regiment tot haer getrocken hadde, wort gedoot, 13. Het verbont wort vernieuwt, tusschen Godt, den Koningh, ende het volck, 15. de Baals-dienst uytgeroeyt, 18. ende de Koningh in sijnen Konincklicken throon geset, 19.

1

DOe nu ¹ Athalia ^a de moeder van ² Ahazia sagh, dat haer sone doot was; soo maeckte sy haer op, ende bracht ³ al het Konincklicke zaet om.

1 Dewelcke was Achabs dochter, de huysvrouwe van Ioram, ende moeder van Ahazia, dien Iehu gedoot hadde, boven 8.18. ende 9. vers 27.

a 2.Chron. 22.10.

2 Siet bov. 9.27.

3 Hebr. al ’t zaet des Koninckrijcks, D. alle de Princen van den bloede, op dewelcke de successie der kroone mochte komen. Verstaet dit van Athalias voornemen, niet van de volle daet: want een is ontkomen; gelijck het volgende vers uytwijst.

2

Maer ⁴ Ioseba de dochter des Koninghs Iorams, de suster van Ahazia, nam ⁵ Ioas den sone van Ahazia, ende stal hem uyt het midden van des Koninghs sonen, die gedoot werden, ⁶ [settende] hem, ende sijne voedster in ⁷ eene slaepkamer: ende ⁸ sy verberghden hem ⁹ voor Athalia, dat hy niet gedoot en wert.

4 Hebr. Iehoschebah. And. Iehoschabbath. 2.Chron. 22.11. alwaer oock staet datse was de huysvrouwe van den Hoogenpriester Iojada, maer men meynt datse uyt eene andere huysvrouwe Iorams, dan uyt de afgodische Athalia geboren was.

5 Hebr. Ioasch. And. Iehoasch, ond. 12.2.

6 Dit woort is hier ingevoeght uyt 2.Chron. 22.11.

7 Hebr. een kamer der bedden, Dat is, in eene der kameren, die aen den tempel getimmert waren, daer in de bedden der Priesters waren, waer op sy sliepen, als sy op hare beurte den Godtsdienst moesten waer nemen. siet Ierem. 35.2.

8 T.w. Iojada, ende Ioseba.

9 Hebr. voor ’t aengesichte van Athalia.

3

Ende hy was met haer versteken in den Huyse des HEEREN ses jaren: ende Athalia regeerde over het lant.

4

In den ^b sevenden jare nu sondt ¹⁰ Iojada, ende nam de ¹¹ Overste van hondert met de Hooftmannen, ende met de Trauwanten, ende hy brachtse tot sich, in ’t Huys des HEEREN, ende ¹² hy maeckte een verbont met hen, ende hy be-eedighdese in het Huys des HEEREN, ende hy toondese den sone des Koninghs.

b 2.Chron. 23.1.

10 Hebr. Iehojadah, de soon Azarias, des soons Ahimaaz, des soons Zadoks, Hoogepriester, ende onderscheyden van Iojada de vader van Benaja, die leefde ten tijden Davids, 2.Sam. 8. vers 18.

11 Dese waren vijve in getale, ende worden genoemt 2.Chron. 23.1. Sy schijnen Priesters geweest te zijn, gelijck men mach afnemen uyt versen 5, 7, 9.

12 T.w. om Athalia te dooden, Ioas in het Koninckrijcke te stellen, de afgoderije te weeren, ende den suyveren Godesdienst weder op te richten.

5

Ende hy geboodt hen, seggende: Dit is de sake, die ghy doen sult: een derde deel van ¹³ u, die op den Sabbath ¹⁴ in gaen, sullen de wacht waer nemen, van het ¹⁵ huys des Koninghs.

13 Verstaet Priesteren, ende Leviten, 2.Chron. 23.4.

14 T.w. in den tempel. De Priesters, ende de Leviten waren verdeelt in vier en twintigh beurten, 1.Chron. cap. 24. na welcke verdeelinge sy by beurte alle weke in den tempel quamen, om den Godtsdienst na de gestelde ordre te versorgen: ’t welck wort genoemt ingaen, T.w. in den tempel, om de wacht waer te nemen. And. die in de weke ingaen.

15 D. aen de kamer in den tempel, daer de jonge Koningh wert verborgen gehouden.

6

Ende een derde deel sal zijn aen de poorte ¹⁶ Sur; ende een derde deel aen de poorte ¹⁷ achter de Trauwanten: soo sullet ghy waernemen de wacht van dit huys, ¹⁸ tegens inbrekinge.

16 Dit was de poorte tegen het Oosten, ende was de grootste poorte des tempels, daerom wort sy oock genoemt de hooge poorte, ond. 15.35. oock de fondament poorte, 2.Chron. 23.5. item de nieuwe poorte, Ier. 26.10. om datse van den Koningh Iotham is vernieuwt, 2.Chron. 27.3.

17 Dese poorte was aen het Zuyden, na den voorhof der Priesteren; die anders (als eenige meynen) genaemt wert Sippim, D. de dorpelpoorte, 2.Chron. 23.4.

18 Of, tegen afruckinge, of, wechneminge, D. ghy sult den tempel alsoo bewaren, dat daer aen niet gebroken en worde, ende dat de Koningh met gewelt daer niet uytgenomen, noch wech gevoert en worde.

7

Ende de twee ¹⁹ deelen van u-lieden, alle die op den Sabbath ²⁰ uyt gaen, die sullen de wacht van ’t Huys des HEEREN waer nemen by den Koningh.

19 Hebr. handen.

20 Verstaet, de gene die uyt den tempel na huys souden keeren, hebbende voor die weke haren dienst op hare beurte volbracht. Want op elcken Sabbath moesten nieuwe in hare plaetse treden.

8

Ende ghy sult den Koningh rontom omcingelen, een yeder met sijne wapenen in sijne hant, ende hy, die ²¹ tusschen de ordeningen intreedt, sal gedoot worden: ende zijt [kolom] ghy by den Koningh, als hy uyt gaet, ende als hy in komt.

21 Of, tusschen de gelederen, die in order gestelt zijn: D. in uwe wacht, als ghy sult optrecken, of rontom den Koningh zijn, om hem te bewaren.

9

^c De Overste dan van hondert deden na al dat de Priester Iojada geboden hadde, ende namen, yeder sijne mannen, die op den Sabbath in gingen, met de gene, die op den Sabbath uyt gingen: ende sy quamen tot den Priester Iojada.

c 2.Chron. 23.8.

10

Ende de Priester gaf den Oversten van hondert de spiessen, ende de schilden, ²² die des Koninghs Davids geweest waren: die in den Huyse des HEEREN waren.

22 D. die David van sijne vyanden hadde genomen, ende mogelick den Heere in den Tabernakel tot eene gedachtenisse geheylight hadde; gelijck het sweert Goliaths, 1.Sam. 21.9. ende de schilden der Syriers, 2.Sam. 8.7. die daer na schijnen van Salomo in den tempel gebracht te zijn, 1.Reg. 7.51.

11

Ende de Trauwanten stonden, yeder met sijne wapenen in sijne hant, van de ²³ rechter zijde des Huyses, tot de ²⁴ slincker zijde des Huyses, na ²⁵ den altaer, ende na ²⁶ het Huys toe, by den Koningh rontom.

23 D. de zuydzijde.

24 D. de noordzijde.

25 T.w. der brand-offeren; dewelcke was by de oostpoorte des tempels.

26 D. den tempel, die van den altaer westwaert stont.

12

Daer na bracht ²⁷ hy des Koninghs sone voort, ende settede hem de kroone op, ende [gaf hem] het ²⁸ Getuygenisse; ende sy maeckten hem Koningh, ende ²⁹ salfden hem: daer toe ³⁰ klaptense met de handen, ende seyden; De Koningh leve.

27 Namelick, Iojada.

28 Het welck hy hem in de hant gaf, ende was het wetboeck daer in Godt getuyght, hoe hy hem in sijne regeeringe moeste dragen. Siet Deuter. 17.18.

29 Die haren vader na de gewoonelicke order in ’t Rijcke succedeerden, wierden, na sommiger meeninge, niet gesalft; maer alleene, die na eenige veranderinge in het regiment, ofte buyten de ordinare wet, ofte uyt vreese van toekomende swarigheyt, Koningh wierden, als Saul, 1.Sam. 10.1. David, 1.Sam. 16.13. Salomo, 1.Reg. 1. vers 34. Iehu, 2.Reg. cap. 9. vers 6. Ioahaz, 2.Reg. 23.30. ende hier Ioas, die sijnen vader gesuccedeert is, na dat Athalia het Rijcke geweldelick, ende tyrannelick aen haer getrocken hadde.

30 Tot een teecken, ende bewijs der vreughde. Alsoo wort de klappinge der handen genomen Ps. 98. vers 8. Ezech. 25.6. elders voor een teecken der droefheyt, Ezech. 6.11.

13

Doe Athalia hoorde de stemme der Trauwanten, [ende] des volcks, soo quam sy tot het volck in ’t Huys des HEEREN.

14

Ende sy sagh toe, ende siet, de Koningh stont by den ³¹ pilaer, ³² na de wijse, ende de Overste, ende de trompetten by den Koningh, ende al het volck des lants was blijde, ende blies met trompetten: doe ³³ verscheurde Athalia hare kleederen, ende sy riep; Verraet, verraet.

31 Ofte, gestoelte, D. op het Konincklick gestoelte, dat Salomo van koper gemaeckt hadde, ende stont in ’t voorhof des volcks aen eenen pilaer. siet ond. 23.3. en 2.Chron. 6.13.

32 D. na de maniere van doen; of, gelijck de Koningh gewoone was, aen die colomne te staen, als hy in den tempel quam, om Godt te dienen, ofte het volck aen te spreken. Vergel. ond. 23.3.

33 Een teecken van spijt, droefheyt, ende groote beroeringe des geestes. siet Genes. 37. op vers 29.

15

Maer de Priester Iojada geboodt de Oversten van hondert, die over het heyr gestelt waren, ende seyde tot hen; Brenghtse uyt, tot buyten ³⁴ de ordeningen, ende wie haer volght, doodet met den sweerde; want de Priester hadde geseyt, Laetse in het Huys des HEEREN niet gedoot worden.

34 Siet boven op vers 8.

16

Ende ³⁵ sy leyden de handen aen haer, ende sy gingh ³⁶ den wegh van den ingangh der peerden na het huys des Koninghs: ende sy wert daer gedoot.

35 Anders, sy bestelden aen haer zijdwachte, ofte, sy gaven, ofte, maeckten haer plaetse, T.w. om uyt den tempel te gaen. Hebr. sy setteden haer handen, ofte, zijden, of, ruymten, ofte, plaetsen.

36 D. den wegh van de stadtpoorte Davids, die soo genoemt was, ende noordwaert stont; van waer men gingh na de poorte Ephraims. siet ond. 14. vers 13. Sommige meynen, dat dese wegh den name heeft van den ingangh der peerden, om dat men door den selven bequamelick tot des Koninghs huys te peerde konde rijden.

17

^d Ende Iojada maeckte ³⁷ een verbont tusschen den HEERE, ende tusschen den Koningh, ende tusschen het volck, dattet ³⁸ den HEERE tot een volck soude zijn: mitsgaders tusschen den Koningh, ende tusschen het volck.

d 2.Chron. 23.16.

37 Te weten, eerst een Kerckelick verbont tusschen Godt, ende den Koningh met het volck, aengaende de oprechtinge, en hanthavinge van den suyveren, ende waren Godtsdienst: Daer na oock een Politijck verbont, aengaende het ampt des Koninghs tegen sijn volck, in sijne regeeringe, ende den schuldigen plicht des volcks tegen den Koningh, in politijcke gehoorsaemheyt.

38 D. dattet den Heere alleene voor den waren Godt kennen, ende na sijn woort dienen soude, verwerpende alle afgoderije, ende valschen Godesdienst: welcke verklaringe bevestight wort met hare volgende daet, vers 18.

18

Daer na gingh al het volck des lants in ’t huys Baals, ende braken dat af, sijne altaren, ende sijne beelden verbrakense recht wel, ende Mattan den Priester Baals sloegen sy doot, voor de altaren: De Priester nu ³⁹ bestelde de ampten in den Huyse des HEEREN.

39 Ofte, herstelde: overmits de suyverheyt van den Godtsdienst door de verkeertheyt des tijts seer vervallen was. Siet breeder, ende particulierlicker hier van 2.Chron. cap. 23. versen 18, 19.

19

Ende hy nam de Oversten van hondert, ende de Hooftmannen, ende de Trauwanten, ende alle het volck des lants; ende sy brachten den Koningh af uyt het Huys des HEEREN, ende quamen door den wegh van de ⁴⁰ poorte der Trauwanten tot het huys des Koninghs, ende ⁴¹ hy sat op den throon der Koningen.

40 Genaemt anders de hooge poorte, 2.Chron. cap. 23. vers 20. siet aldaer de aenteeckeninge.

41 Siet 1.Reg. cap. 1. op vers 46.

[fol. 167v\Breucken des tempels verbetert. Hazaël tegen Jerusalem.]

20

Ende alle het volck des lants was blijde, ende de stadt wert stille, na datse Athalia met den sweerde gedoodet hadden ⁴² [by] des Koninghs huys.

42 Anders, in.

21

Ioas was ⁴³ seven jaer oudt doe hy Koningh wert.

43 Men kan hier uyt afnemen, dat Ioas maer een jaer oudt en was, als Athalia hem sochte te dooden, ende hy in den tempel met sijne voedster-vrouwe verborgen wert, want hy daer ses jaren bewaert is geweest, boven vers 3.