Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het x. Capittel.

Iehu doot seventigh sonen Achabs, vers 1, etc. ende ’t maeghschap des Koninghs Ahazia, 12. komt met Ionadab den Rechabiter te Samaria, 15. daer hy, alle de Priesters, ende Propheten Achabs doot, sijne beelden, ende tempel afbreeckt, 18. maer hanght de sonde Ierobeams aen, 29. wort verdruckt van Hazaël, de Koningh van Syrien, 32. sterft, sijn sone Ioahaz regeert, 35.

1

AChab nu hadde ¹ seventigh sonen te Samaria: ende Iehu schreef brieven, dewelcke hy sondt na Samaria, tot ² de Overste van Iizreël, de ³ Oudtste, ende tot de ⁴ Voedsterheeren Achabs, seggende:

1 Die hem sonder twijffel uyt verscheydene vrouwen geboren waren; zijnde oock onder deselve begrepen sijnes soons Iorams, ende anderer sonen kinderen, van dewelcke Achab grootvader was. siet onder vers 3.

2 Verstaet, eenige voortreffelicke Hovelingen, dewelcke, ofse schoon hare ordinarise wooninge te Iizreël hadden, waren nochtans van Ioram na Samarien gesonden, om acht te nemen op de Koninclicke kinderen, terwijle hy in de oorloge tegen de Syriers besigh was.

3 Soo genoemt, ofte van wegen haer ampt, om datse Raetsheeren waren, ofte uyt oorsake van haren ouderdom, om datse niet bequaem zijnde tot de oorloge, nochtans de gemeynte met raet, ende de jeught met autoriteyt konden voorgaen.

4 Die als vooghden, ende mombaren sorge droegen voor de opvoedinge, ende onderwijsinge deser jonge heeren.

2

⁵ Soo wanneer nu desen brief tot u sal gekomen zijn, dewijle uwes heeren sonen by u zijn: oock de wagenen, ende de peerden by u zijn, mitsgaders eene ⁶ vaste stadt, ende wapenen:

5 Alsoo begint oock de brief des Koninghs van Syrien aen den Koningh Israëls, boven cap. 5. vers 6.

6 Namelick, Samaria.

3

Soo siet na den ⁷ besten, ende gerechtighsten van de sonen uwes ⁸ heeren, ⁹ dien settet op sijnes vaders throon: ende strijdet voor het huys uwes heeren.

7 Hebr. die goet, ende recht is: Dat is, die bequaemst is, om te regeeren.

8 Namelick, Achabs, ofte Iorams.

9 Dit en meent hy niet, maer hy wil de Overste der Samaritanen beproeven, om te weten hoese gesint waren, ende met wien datse ’t hielden. Yemant op den stoel sijnes vaders setten, is hem in de plaetse sijnes vaders Koningh te maken. Siet 1.Reg. cap. 2. op vers 24. ende vergelijckt onder vers 5.

4

Doch sy vreesden ¹⁰ gantsch seer, ende seyden; Siet, ¹¹ twee Koningen en bestonden niet voor sijn aengesichte: hoe souden wy dan bestaen?

10 Hebr. seer, seer.

11 Namelick, Ioram de Koningh Israëls, ende Ahazia de Koningh van Iuda. boven cap. 9. versen 24, 27.

5

Die dan over het huys was, ende die over de stadt was, ende de Oudtste, ende de Voedsterheeren sonden tot Iehu, seggende; Wy zijn uwe knechten, ende al wat ghy tot ons seggen sult, sullen wy doen: Wy en sullen niemant Koningh maken, doet wat goet is in uwen oogen.

6

Doe schreef hy ten tweeden mael tot hen eenen brief, seggende; Soo ghy mijne zijt, ende ghy na mijne stemme hooret, ne-

[fol. 166v\Jehu verdelght Achabs huys. Baals Priesters gedoot.]

met de hoofden van de ¹² mannen, de sonen uwes heeren, ende komet tot my morgen ontrent dese tijt na Iizreël: (de sonen nu des Koninghs, seventigh mannen, waren by de ¹³ Groote der stadt, diese ¹⁴ opvoedden.)

12 Men oordeelt uyt het Hebreeusch woort, dat eenige deser sonen, ofte nakomelingen Achabs tot redelicken ouderdom gekomen waren: dewelcke gelijckse navolgers van Achabs boosheyt konden zijn, oock deelachtigh zijn geworden sijner straffen, na het rechtveerdigh dreygement Godts, Exod. 20.5. Deuter. 5.9.

13 Dat is, de voorneemste van staet, ende weerdigheyt. Vergel. onder 25.9. ende siet d’aenteeck.

14 Hebr. groot maeckten.

7

Het geschiedde dan, als die brief tot hen quam, dat sy de sonen des Koninghs namen, ende seventigh mannen ¹⁵ sloegen: ende sy leyden hare hoofden in korven, diese sonden tot hem na Iizreël.

15 Hebr. slachteden, keelden. Alsoo vers 14.

8

Ende daer quam een bode, ende boodtschapte hem, seggende; Sy hebben de hoofden der sonen des Koninghs gebracht: ende hy seyde; Leghtse in twee hoopen, aen de deure ¹⁶ der poorte tot morgen.

16 Daer men gewoon was recht te doen. siet Genes. 22. op vers 17.

9

Ende het geschiedde des morgens, doe hy uytgingh, dat hy stille stont, ende tot al het volck seyde: ¹⁷ Ghy zijt rechtveerdigh; Siet, ick hebbe eene verbintenisse gemaeckt tegen mijnen heere, ende hebbe hem doot geslagen; ¹⁸ ende wie heeft alle dese geslagen?

17 D. ick verklare u onschuldigh over de doot deser sonen Achabs; dencket niet dat ick gekomen ben, om u daer over te beschuldigen: maer soo ghy yemant de schult daer van soudt willen opleggen, siet op my, die een verbont tegens mijnen heere den Koningh Ioram gemaeckt, ja oock hem gedoot hebbe: doch niet uyt mijn eygen vermeten, maer na des Heeren voornemen, ende uytgedruckt bevel. Daerom gelijck ghy onschuldigh zijt, om dat ghy gevolght hebt mijnen last, alsoo ick mede, om dat ick gevolght hebbe Godes last.

18 Dese waren geslagen van de oudtste van Samaria, uyt last van Iehu: beyde door bestieringe des Heeren, als volght.

10

Wetet nu, ¹⁹ dat niets van den woorde des HEEREN, het welck de HEERE tegen het huys Achabs gesproken heeft, ²⁰ sal op der aerde vallen: want de HEERE heeft gedaen, ^a dat hy door ²¹ den dienst sijns knechts Elia gesproken heeft.

19 Hy betuyght hier mede opentlick, of schoon sijn doen qualick soude mogen geduydt worden, dat hy nochtans anders niet dan na het woort des Heeren gedaen en hadde. siet boven 9. versen 7, 8.

20 Siet 1.Reg. 8. op vers 56.

a 1.Reg. capit. 21. versen 19, 21, 29.

21 Hebr. door de hant. Siet Levit. 8. op vers 36.

11

Daer toe sloegh Iehu alle de overgeblevene van het huys Achabs te Iizreël, ende alle sijne ²² Groote, ende sijne ²³ bekende, ende sijne Priesteren: tot dat hy hem geenen overigen en liet over blijven.

22 Sonder twijfel die door Achab groot, ende mogende geworden waren in staet, rijckdom, ende name.

23 Ofte, bloetverwanten, als Ruth 2. vers 1.

12

Ende hy maeckte hem op, ende toogh henen, ende gingh na Samaria: ende zijnde te ²⁴ Beth-Heked der Herderen, op den wegh,

24 D. het huys van de bindinge der herderen. Sommige meynen, dat dit een dorp is geweest by Samaria aen den wegh gelegen, hebbende sijnen name van binden, om dat de herderen daer hare schapen bonden, om geschoren te worden.

13

^b Vondt Iehu ²⁵ de broederen van Ahazia, den Koningh van Iuda, ende hy seyde; Wie zijt ghylieden? ende sy seyden; Wy zijn de broederen van Ahazia, ende zijn afgekomen, ²⁶ om de sonen des ²⁷ Koninghs, ende de sonen der Koninginne te groeten.

b 2.Chron. 22.8.

25 Verstaet, de sonen sijner broederen, 2.Chron. 22.8. siet Genes. 13. op vers 8. alwaer het woort broederen soo genomen wort.

26 Hebr. tot de vrede der sonen des Koninghs, ende den sonen der Koninginne, Dat is, op dat wy hen vrede, ende welstant souden toewenschen. Het welcke wy noemen groeten.

27 Namelick, Iorams, ende sijner huysvrouwe. Het schijnt, datse niet en wisten, dat Ahazia van Iehu omgebracht was.

14

Doe seyde hy; Grijptse levendigh: ende sy grepense levendigh; ende sy sloegense by den bornput van Beth-Heked, twee en veertigh mannen, ende hy en liet niet eenen van hen over.

15

Ende van daer gegaen zijnde, soo vondt hy Ionadab, den sone ²⁸ Rechabs hem te gemoete, die ²⁹ hem ³⁰ groetede, ende hy seyde tot hem; ³¹ Is u herte recht, gelijck als mijn herte met u herte is? ende Ionadab seyde; Het is, ja het is, ³² geeft uwe hant: ende hy gaf sijne hant, ende hy dede hem tot sich op den wagen klimmen.

28 Eens vermaerden mans uyt het geslachte der Keniteren, ende afkomstigh van Iethro de schoonvader Mosis, 1.Chron. 2. vers 55. Ierem. 35.6.

29 Namelick, Iehu.

30 Hebr. zegende. Siet Genes. 31. op vers 55.

31 D. zijt ghy my van herten toegedaen, gelijck ick u toegedaen ben met al mijn herte?

32 Dit kan men nemen als woorden van Ionadab, ofte, als andere, van Iehu.

16

Ende hy seyde: Gaet met my, ende siet mijnen ³³ yver aen voor den HEERE: soo deden ³⁴ sy hem rijden op sijnen wagen.

33 Wat yver eygentlick zy, siet 1.Reg. 19. op vers 10.

34 T.w. sijne dienaren, trauwanten, ofte lakeijen.

17

Ende doe hy tot Samaria quam, ^c sloegh hy alle die den Achab te Samaria over gebleven waren, tot dat hy ³⁵ hem verdelght hadde: na het woort des HEEREN, dat hy tot ³⁶ Elia gesproken hadde.

c 2.Chron. 22.8.

35 D. sijn huysgesin, ende geslachte.

36 Siet 1.Reg. 21. vers 21.

18

Ende Iehu versamelde al het volck, ende seyde tot hen; Achab heeft ³⁷ den Baal een weynigh gedient: Iehu sal hem ³⁸ veel dienen.[kolom]

37 Siet 1.Reg. cap. 16. op vers 31.

38 Siet d’aenteeck. op het volgende vers.

19

Nu daerom roepet alle Propheten Baals, alle sijne dienaren, ende alle sijne Priesteren tot my, dat niemant gemist en worde, want ick hebbe ³⁹ eene groote offerhande aen Baal; alle die gemist wort en sal niet leven: doch Iehu dede dat door listigheyt, op dat hy de dienaren Baals ombrachte.

39 Hy spreeckt met leugen ende dobbelsinnigheyt, (welcke middelen niet te prijsen en zijn) meenende den Baal alle sijne Priesters, ende Propheten, ende Dienaren te slachten, ofte dooden; ende alsoo sijne groote offerhande te volbrengen.

20

Voorder seyde Iehu; Heyliget den Baal eenen ⁴⁰ verbodts-[dagh:] ende sy riepen [hem] uyt.

40 D. eenen grooten vyerdagh, op den welcken alle dienstelicke wercken verboden waren. Siet Levit. 23. op vers 36.

21

Oock sondt Iehu in het gantsche Israël; ende alle Baals dienaers quamen, dat niet een man over en bleef, die niet en quam: ende sy quamen in het ⁴¹ huys Baals, dat het huys Baals vervult wert, ⁴² van het een eynde, tot het ander eynde.

41 D. den tempel Baals.

42 Hebr. mont aen mont. Alsoo ond. 21. vers 16.

22

Doe seyde hy tot den genen, die over het ⁴³ kleederhuys was; Brenght voor alle dienaren Baals ⁴⁴ de kleedinge uyt: ende hy bracht voor hen de kleedinge uyt.

43 Ofte, kleederkamer. Verstaet, eene kamer, in dewelcke de kleederen opgesloten waren, die des Baals Priesteren in haren dienst gebruycken moesten. And. de kleederkasse, ofte, de kleederen.

44 Om dat Godt in het Oude Testament sijnen Priesteren eene bysondere kleedinge (die in het Nieuwe Testament met het Priesterdom opgehouden heeft) voorgeschreven hadde, soo heeft de duyvel sulcks in sijne Priesteren willen nabotsen.

23

Ende Iehu quam met Ionadab den sone Rechabs in het huys Baals: ende hy seyde tot Baals dienaren; Ondersoeckt, ende siet toe, dat hier misschien by u niemant en zy van de ⁴⁵ dienaren des HEEREN, maer de dienaren Baals alleene.

45 Dese en wilde hy by dit werck niet hebben, quansuys met desen schijn, op datse het selve door hare tegenwoordigheyt niet en souden ontheyligen, zijnde van eene andere religie; maer in der waerheyt, op datse onder de dienaren Baals niet en souden onwetens omgebracht worden.

24

Doe sy nu inquamen, om slacht-offeren, ende brand-offeren te doen, bestelde sich Iehu daer buyten tachtentigh mannen, ende seyde; Soo yemant van de mannen, die ick in uwe handen gebracht hebbe, ontkomt, ⁴⁶ sijne ziele sal voor ⁴⁷ des selven ziele zijn.

46 D. de ziele des genen, die eenen sal laten ontkomen, sonder hem te dooden. Het woort ziele is hier voor het leven genomen. siet Genes. cap. 19. op vers 17.

47 D. des genen die ontkomt. De sin is, indien yemant der bestelde mannen eenen liete ontloopen, dat hy selve soude moeten sterven.

25

Ende het geschiedde, als ⁴⁸ hy voleyndt hadde het brand-offer te doen, dat Iehu seyde tot de ⁴⁹ Trauwanten, ende tot de Hooftmannen; Komt in, slaetse, dat niemant uyt en kome; ende sy sloegense met de scherpte des sweerts; ende de Trauwanten, ende Hooftmannen ⁵⁰ wierpense wech: daer na quamense tot de stadt, in het ⁵¹ huys Baals.

48 T.w. d’Overste Priester der Baaliten. Ofte, doe men voleyndt hadde, etc.

49 D. tot die tachtentigh mannen, van dewelcke in het voorgaende versken gesproken is.

50 Verst. de doode lichamen der omgebrachten, die buyten de stadt wech geworpen wierden.

51 Dit kan men verstaen van deselve stadt, ofte van elcke stadt daer een huys Baals was. Alsoo in’t volgende vers. siet vers 28.

26

Ende sy brachten de opgerichtte beelden uyt het huys Baals, ende verbranddense:

27

Sy braken oock het opgerichtte beelt Baals af: daer toe brakense ’t huys Baals af, ende maeckten dat tot ⁵² heymelicke gemacken, tot op desen dagh.

52 D. tot privaten, ofte secreten, daer de menschen haer gevoegh maeckten: het welck sy gedaen hebben tot versmadinge, ende verachtinge des afgodts, ende afgodendiensts, die daer in gepleeght was geweest. Vergelijckt Iesa. cap. 36. vers 12. In den selven sin worden de afgoden in de Heylige Schrift dreckgoden genaemt. siet Levit. 26. vers 30. ende de aenteeckeninge daer op.

28

Alsoo verdelghde Iehu den Baal uyt Israël.

29

Maer van de sonden Ierobeams des soons Nebats, die Israël sondigen dede, na te volgen, en weeck Iehu niet af: ^d [te weten] van de goude kalveren, ⁵³ die te Bethel, ende die te Dan waren.

d 1.Reg. cap. 12. vers 28.

53 Te weten, in elcke plaetse een.

30

De HEERE ⁵⁴ dan seyde tot Iehu: Daerom dat ghy wel gedaen hebt, doende dat recht is in mijnen oogen, [ende] hebt den huyse Achabs gedaen, na alles dat in mijn herte was, ^e sullen u ⁵⁵ sonen tot het vierde gelidt op den throon Israëls sitten.

54 Namelick, door yemant van de Propheten; gelijck hy oock door eenen der selver den last ontfangen hadde, om dese Goddelicke wrake uyt te voeren. boven cap. 9. vers 7.

e 2.Reg. 15.12.

55 Hebr. sonen der vierden, de vervullinge hier van, siet eerst in Ioahaz, onder vers 35. ende daer na in Ioas, Cap. 13. vers 10. ten derden in Ierobeam, Cap. 14. vers 23. ten vierden in Zacharia, Cap. 15. vers 8.

31

Maer Iehu en nam niet waer te wandelen in de wet des HEEREN, des Godts Israëls, met sijn gantsch herte: hy en weeck niet van de ⁵⁶ sonden Ierobeams, die Israël sondigen dede.

56 Dese sonden worden uytgedruckt boven vers 29.

32

In die dagen begon de HEERE Israël ⁵⁷ af te korten: want ⁵⁸ Hazaël sloeghse in alle lantpalen Israëls;

57 Ofte, af te snijden: D. sijne lantpalen in te trecken, ende te verminderen. Siet het volgende vers. Ende dit is geschiet, achtervolgende de prophetie van Elisa, boven 8.12.

58 De Koningh van Syrien.

[fol. 169[167]r\Joahaz. Joas. Jojada. Athalia--gedoot.]

33

Van de Iordane aen, ⁵⁹ tegen den opgangh der sonne, het gantsche lant ⁶⁰ Gileads, der Gaditen, ende der Rubeniten, ende der Manassiten: van ⁶¹ Aroër, die aen de beke ⁶² Arnons is, ende ⁶³ Gilead, ende Basan.

59 Verstaet, ten aensien van de gelegentheyt des lants van Canaan.

60 Siet Genes. 31. op vers 21.

61 Eene stadt gelegen over de Iordane in de stamme Gads: van dewelcke siet Num. 32.34. Iosu. 12.2.

62 Siet Num. 21. vers 14. Deut. 2.36.

63 Vergelijckt dit met Deuter. cap. 3. versen 12, 13, 14, etc. ende d’aent. daer op.

34

Het overige nu der geschiedenissen Iehu, ende al wat hy gedaen heeft, ende alle sijne macht; zijn die niet geschreven ⁶⁴ in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

64 Siet 1.Reg. 14. op vers 19.

35

Ende Iehu ontsliep met sijne vaderen, ende sy begroeven hem te Samaria, ende sijn soon Ioahaz wert Koningh in sijne plaetse.

36

Ende de dagen, die Iehu over Israël geregeert heeft in Samaria, zijn acht ende twintigh jaren.