Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het Eerste Capittel.

Moab valt van Israël af, vers 1, etc. Ahazia soeckt uyt den afgodt Baal-Zebub te vernemen de uytkomste sijner sieckte, 2. maer Elia voorseyt sijne doot, 3. dat wort Ahazia aengeseyt, 5. Dese sendt twee Hooftmannen, den eenen na den anderen, elck met vijf hondert mannen, om Eliam tot hem te brengen, die met vyer uyt den hemel verslonden worden, 9. met den derden gaet Elia tot den Koningh, 13. ende voorseyt hem sijne doot, 16. hy sterft, ende Ioram regeert in sijne plaetse, 17.

1

ENDE ¹ Moab ² viel van Israël af, ^a na Achabs doot.

1 Dien David onder het gewelt der Israëliten door macht van wapenen gebracht hadde, 2.Sam. c. 8. vers 2. siet van desen afval breeder ond. 3.4, 5.

2 Anders, overtradt tegen Israël. siet van ’t Hebreeusch woort 1.Reg. 12. op vers 19.

a 2.Reg. 3.5.

2

Ende Ahazia ³ viel door eene tralie in sijn opperzale, die te Samaria was, ende wert kranck: ende hy sondt boden, ende seyde tot hen; Gaet henen, vraget ⁴ Baal-Zebub den Godt van ⁵ Ekron, of ick van dese kranckheyt ⁶ genesen sal.

3 T.w. wandelende op het dack van sijn huys, daer in eene tralien-venster was, om de opperkamer licht te geven.

4 De naem eenes afgodts, beteeckenende eenen heere, ofte, meester der vliegen. Alsoo is hy genoemt geweest (gelijck men meynt) om dat hy aengeroepen wert tot verdrijvinge van sekere schadelicke vliegen, daer mede de inwoonderen van Palestina geplaeght waren, ofte, om dat in sijnen tempel altijt vele vliegen waren, sittende op de offerhanden der beesten, die hem ter eere in groote menighte geslacht werden: ofte oock, om dat dese afgodt de gedaente eener vliege (gelijck eenige schrijven) gehadt heeft. Desen naem hebben de Ioden den Oversten der duyvelen gegeven, Matth. 12.24. Marc. 3.22. soo uyt haet, ende verfoeyinge des afgodts, als tot verkleeninge, ende versmadinge van de macht des duyvels.

5 Siet van dese stadt Iosu. 15.45. ende 19.43. Iudic. 1. vers 18.

6 Hebr. leven sal. alsoo Numer. 21.8, 9.

3

Maer de Engel des HEEREN sprack tot Elia den Tisbiter, Maeckt u op, gaet op, den boden des Koninghs van Samaria te gemoete: ende spreeckt tot hen; Is’t, om datter ⁷ geen Godt in Israël en is, dat ghylieden henen gaet, om Baal-Zebub den Godt van Ekron ⁸ te vragen?

7 Te weten, die soo wijs soude mogen zijn, dat hy toekomende dingen soude weten; soo goet, dat hy die den sijnen soude willen openbaren; soo machtigh, dat hyse in haren noot soude konnen helpen. Verstaet dit na het dwaes gevoelen, ende ongeloovigh herte des Koninghs Ahazia. Alsoo in het volgende. Ofte, Is’t niet daerom, dat ghy dit gedaen hebt, om dat ghy dwaselick meynt, datter geen Godt, etc.

8 T.w. of hy van sijne kranckheyt opstaen soude; als in het voorgaende vers.

4

Daerom nu seyt de HEERE alsoo: Ghy en sult niet af komen van dat bedde, daer op ghy geklommen zijt; maer ghy sult⁹ den doot sterven: Ende Elia gingh wech.

9 Hebr. stervende sterven. Alsoo onder versen 6, 16.

5

Soo quamen de boden weder tot [kolom] ¹⁰ hem: ende hy seyde tot hen; ¹¹ Wat is dit [dat] ghy weder komt?

10 Namelick, den Koningh Ahazia.

11 Hy vraeght dit, om dat hy uyt de haestigheyt van hare wederkomste konde oordeelen, datse te Ekron by den afgodt niet geweest en waren.

6

Ende sy seyden tot hem; Een man quam op ons te gemoete, ende seyde tot ons; Gaet henen, keeret weder tot den Koningh, die u gesonden heeft, ende spreket tot hem; Soo seyt de HEERE: ¹² Is’t, om datter geen Godt in Israël en is, dat ghy sendt Baal-Zebub den Godt van Ekron te vragen? Daerom en sult ghy van dat bedde, daer op ghy geklommen zijt, niet af komen, maer ghy sult den doot sterven.

12 Siet boven op vers 3.

7

Ende hy sprack tot hen; Hoedanigh was ¹³ de gestalte des mans, die u te gemoete opgekomen is, ende dese woorden tot u gesproken heeft?

13 Hebr. het oordeel. Welck woort hier van vele genomen wort voor de hoedanigheyt, ende gestaltenisse der kleederen: van andere, voor de forme, of gedaente des lichaems. Uyt de antwoorde der boden in het volgende vers, schijnt het, dat de vrage te verstaen zy van de gestalte, ende het fatsoen der kleedinge. Het selve woort is Exod. 26. vers 30. gebruyckt van de gestalte, forme, fatsoen des tabernakels: waer voor het woordeken voorbeelt gestelt wort, Exod. cap. 25. vers 40. Het welcke Actor. 7.44. ende Hebr. 8.5. met het Griecks woort typus uytgedruckt wort.

8

Ende sy seyden tot hem: Hy was een ¹⁴ man met een hayrigh [kleet,] ende met eenen lederen gordel gegordet om sijne lendenen: doe seyde hy; ’t Is Elia de Tisbiter.

14 Hebr. een man heere des hayrs, D. een man, die veel hayrs aen hadde. Siet van sulcke maniere van spreken Genes. 14. op vers 13. ende verstaet dit van des Propheten opperste kleet van hayre gemaeckt. Het welcke men houdt geweest te zijn de mantel daer van gesproken is 1.Reg. cap. 19. vers 19. Siet de aenteeckeninge ende vergelijckt Zachar. 13.4. Matth. 3.4. Andere duyden dit op de lanckheyt van het hayr, ende den baert des Propheten.

9

Ende hy sondt tot hem eenen Hooftman van vijftigh, met ¹⁵ sijne vijftige: ende als hy tot hem opquam; (want siet, hy sat op de hooghte eenes berghs) soo sprack hy tot hem; Ghy ¹⁶ man Godts, De Koningh seyt, Komt af.

15 Die onder des hooftmans gebiedt stonden: Dese alle waren niet gesonden, om den Propheet met eerbiedinge te geleyden, maer met vyantschap te dwingen, ende gevangen te nemen, indien hy soude weygeren met hem te trecken.

16 Siet Iudic. 13. op vers 6. Soo heeft hy Elia genaemt, niet uyt eerbiedinge, maer trotzender wijse, bereyt zijnde om tegens hem gewelt te gebruycken.

10

Maer Elia antwoordde, ende sprack tot den Hooftman van vijftige, ¹⁷ Indien ick dan een man Godts ben, soo ^b dale ¹⁸ vyer van den hemel, ende verteere u, ende uwe vijftige: doe daelde vyer van den hemel, ende verteerde hem, ende sijne vijftige.

17 Het is soo veel, als of hy seyde: Met eene trotzende tonge naemt ghy my een man Godts; maer ick bidde Godt dat hy dadelick bewijse met het teecken, het welck ick nu begeere, dat ick soodanigh in der waerheyt zy.

b Luce 9.54.

18 T.w. dat Godt extra-ordinaerlick door sijne wonderbare kracht uyt de lucht gesonden heeft. Vergel. Numer. 11.1. ende siet d’aenteeckeninge.

[fol. 161v\Vyer van den hemel. Ahazia sterft. Elia opgenomen. Elisa.]

11

Ende ¹⁹ hy sondt wederom tot hem eenen anderen Hooftman van vijftigh, met sijne vijftige: Dese ²⁰ antwoordde, ende sprack tot hem; Ghy man Godts, soo seyt de Koningh, Komt haestelick af.

19 Namel. de Koningh. Hebr. hy keerde weder, ende sondt, D. hy sondt wederom. Alsoo vers 13. Siet Numer. 11. op vers 4.

20 D. hy vingh aen uyt te spreken, dat hy van wegen den Koningh den Propheet Elia hadde aen te seggen. Siet 1.Reg. 13. op vers 6.

12

Ende Elia antwoordde, ende sprack tot hen; Ben ick een man Godts, soo dale vyer van den hemel, ende verteere u, ende uwe vijftige: Doe daelde ’t vyer Godts van den hemel, ende verteerde hem, ende sijne vijftige.

13

Ende ²¹ wederom sondt hy eenen Hooftman van de derde vijftige met sijne vijftige: soo gingh de derde Hooftman van vijftige op, ende quam ende ²² boogh sich op sijne knijen voor Elia, ende smeeckte hem, ende sprack tot hem; Ghy man Godts, laet doch mijne ²³ ziele, ende de ziele ²⁴ uwer knechten, deser vijftigen, ²⁵ dierbaer zijn in uwen oogen!

21 Hebr. hy keerde weder, ende sondt. siet boven op vers 11.

22 Hebr. kromde sich op sijne knijen.

23 D. leven: ende alsoo in ’t volgende. Siet Genes. 19. op vers 17.

24 D. die u toegedaen zijn, om u te erkennen, ende eere te bewijsen, als onsen heere.

25 D. verschoont ons leven, dattet ons niet ontnomen en worde, gelijck den tween voorgaenden vijftigen.

14

Siet het vyer is van den hemel gedaelt, ende heeft die twee eerste Hooftmannen van vijftige, met hare vijftige verteert: maer nu, laet mijne ziele dierbaer zijn in uwen oogen!

15

Doe ²⁶ sprack de Engel des HEEREN tot Elia; Gaet af met hem, vreest niet voor sijn aengesicht: Ende hy stont op, ende gingh met hem af tot den Koningh.

26 T.w. door inwendige aensprake, ende ingevinge, ofte door verschijninge, die wel den Propheet sichtbaer was, maer niet den Hooftman. Alsoo wert de Engel des Heeren wel gesien van de ezelinne Bileams, maer in ’t begin niet van Bileam selve, Numer. cap. 22. versen 25, 31.

16

Ende hy sprack tot hem; Soo seyt de HEERE: Daerom dat ghy boden gesonden hebt om Baal-Zebub den Godt van Ekron te vragen, ²⁷ (is’t, om datter geen Godt in Israël en is, om sijn woort te vragen?) daerom, van dat bedde, daer op ghy geklommen zijt, en sult ghy niet afkomen, maer ghy sult ²⁸ den doot sterven.

27 Siet boven op vers 3.

28 Hebr. stervende sterven.

17

Alsoo sterf hy, na het woort des HEEREN, dat Elia gesproken hadde: ende ²⁹ Ioram wert Koningh in sijne plaetse, in het ³⁰ tweede jaer Iorams, des soons Iosaphats, des Koninghs van Iuda: want hy en hadde geenen sone.

29 T.w. sijn broeder, de soon Achabs, onder 3.1.

30 T.w. na dat hy als Stadthouder sijnes vaders begonnen hadde te regeeren: het welck was in het seventiende jaer van ’t Koninckrijck sijns vaders. siet 1.Reg. cap. 22. op vers 42.

18

Het overige nu der saken van Ahazia, die hy gedaen heeft; is dat niet geschreven in ³¹ het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

31 Siet 1.Reg. 14. op vers 19.