Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xvj. Capittel.

De Propheet Iehu propheteert tegen Baësa, vers 1, etc. sijn sone Ela succedeert hem, 8. dien Zimri doot, ende wort Koningh, 9. van Omri belegert zijnde verbrant hemselven, 15. Omri de overhant hebbende over Tibni, wort Koningh, 21. hy bouwt Samaria, 24. volght de sonden Ierobeams, 25. ende sterft, 28. sijn sone Achab komt in sijne plaetse, 29. die is goddelooser, dan de voorgaende, 30. Hiël bouwt Iericho, 34.

1

DOe geschiedde ’t woort des HEEREN tot ¹ Iehu den soon ² Hanani tegen Baësa, seggende:

1 Van desen Propheet leest men oock 2.Chron. 19. vers 2. ende 20.34. ende is te onderscheyden van Iehu, die Koningh van Israël geweest is, onder 19. vers 16. ende van andere, die desen naem mede gehadt hebben, 1.Chron. 2. vers 38. ende 12.3.

2 Die mede te onderscheyden is van andere, die den selven naem gehadt hebben, 1.Chro. 25. vers 4. Ezr. 10.20.

2

Daerom ^a dat ick u ³ uyt het stof verheven, ende u tot eenen Voorganger over mijn volck Israël gestelt hebbe; ende ghy ⁴ gewandelt hebt in den wegh Ierobeams, ende mijn volck Israël hebt ⁵ doen sondigen, my tot toorn verweckende door hare sonden;

a 1.Reg. 14.7.

3 Dat is, uyt eenen seer leegen, ende geringen staet. Vergel. 1.Sam. c. 2. vers 8. Psalm 113.7. Het woordeken stof, is dickwils genomen voor leegheyt, verachtinge, onvermogen, droefheyt, nietigheyt, Iob 16.15. Psal. 7.6. en 119. vers 25. Iesa. 26.5. Thren. 3.16.

4 Siet boven 15. op vers 26.

5 Siet boven 14. op vers 16.

3

Siet, ⁶ soo sal ick de nakomelingen van Baësa, ende de nakomelingen van sijn ⁷ huys wech doen; ende ick sal u huys maken, ^b gelijck het huys Ierobeams des soons Nebats.

6 Anders, soo sal ick doen branden achter Baësa ende achter sijn huys.

7 Dat is, geslachte: alsoo in het volgende. Siet boven cap. 14. op vers 10.

b 1.Reg. 15.29.

4

⁸ Die ^c van Baësa in de stadt sterft, sullen de honden eten; ende die van hem in het velt sterft, sullen de vogelen des hemels eten.

8 Siet boven 14. op vers 11.

c 1.Reg. 14.11. ende 15.29. ende 16.12.

5

Het overige nu der geschiedenissen van Baësa, ende dat hy gedaen heeft, ende sijne macht; zijn die niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

6

Ende Baësa ontsliep met sijne vaderen, ende wert begraven te ⁹ Tirza: ende sijn sone Ela regeerde in sijne plaetse.

9 Siet van dese stadt boven 14. op vers 17.

7

¹⁰ Alsoo geschiedde oock het woort des HEEREN, door ¹¹ den dienst des Propheets Iehu des soons van Hanani, tegen Baësa, ende tegen sijn huys, ende dat om al het quaet, dat hy gedaen hadde, ¹² in de oogen des HEEREN, hem tot toorn verweckende door ¹³ het werck sijner handen, om dat hy was gelijck het huys Ierobeams, ^d ende om dat hy ¹⁴ het selve verslagen hadde.

10 De sin is; Gelijck te voren het woort des Heeren geschiet was door den Propheet Ahia tegen Ierobeam, boven 14.7. dat oock alsoo het selve geschiet is door den Propheet Iehu tegen Baësa, ende dat beyde de voorseggingen elck op haren tijt vervult zijn.

11 Hebr. door de hant, alsoo onder vers 12. Siet Levit. 8. op vers 36.

12 Alsoo onder versen 19, 25, 30. Siet Genes. 38. op vers 7. ende boven 11. op vers 6.

13 Het welcke meest tweederley was: I. afgoderije, in dewelcke hy Ierobeam was gelijck geweest.
II. moordadigheyt, ende tyrannije tegen des selven huys bedreven: gelijck de volgende woorden deses vers uytwijsen. Vergelijckt Hose. 1. op vers 4.

d 1.Reg. 15.29.

14 T.w. het huys Ierobeams. Siet boven 15.29.

8

In het ses en twintighste jaer van Asa de Koningh Iuda, wiert Koningh Ela de soon Baësa over Israël, te Tirza, [ende regeerde] ¹⁵ twee jaren.

15 Verstaet, niet ten vollen twee jaren; maer, tot in het tweede jaer. Want in het ses en twintighste jaer des Koninghs Asa, is hy Koningh geworden, gelijck in dit vers geseyt is, ende in het seven en twintighste is hy omgebracht, onder vers 10. Het is de gewoonte der heylige Schrift, een effen getal te gebruycken voor een oneffen, ofte een volkomen voor een onvolkomen. Siet Genes. cap. 15. op vers 13. item boven cap. 7. vers 15. ende cap. 15. versen 25, 33. ende vers 10, etc.

9

Ende Zimri sijn knecht, Overste van de helft der wagenen, maeckte eene verbintenisse tegens hem, als hy te Tirza was, sich droncken drinckende in het huys van Arza de ¹⁶ Hof-meester te Tirza:

16 Hebr. die over het huys was, T.w. des Koninghs: Verstaet daer door het geheele hofgesin. Die nu daer over gestelt is, wort by ons Hofmeester genoemt. Vergel. boven 4. vers 6. ende d’aenteeck. daer op.

10

Soo quam ^e Zimri in, ende sloegh hem, hem, ende doodde hem, in ¹⁷ het seven en twintighste jaer van Asa den Koningh van Iuda: [kolom] ende hy ¹⁸ wert Koningh in sijne plaetse.

e 2.Reg. 9.31.

17 Siet bov. op vers 8.

18 T.w. den tijt van seven dagen. siet onder vers 15.

11

Ende het geschiedde als hy regeerde, als hy op sijnen ¹⁹ throon sat, dat hy het gantsche huys van Baësa sloegh; hy en liet hem niet over ²⁰ die aen de wandt pist, nochte ²¹ sijne bloetverwanten, nochte ²² sijne vrienden.

19 Op desen te sitten, is, als Koningh te regeeren: welck woort hier oock tot verklaringe voor gaet, als boven c. 1. vers 13. Siet voorts aldaer d’aenteeck.

20 Siet boven 14. op vers 10.

21 Hebr. sijne lossers, dien het toequam de wrake des dootslaghs wettelick te versorgen: dewelcke waren de naeste van den bloede, Num. 35. vers 12.

22 D. sijne goede beminde, ende bekende, ofse schoon door maeghschap hem niet en bestonden.

12

Also verdelghde Zimri het gantsche huys van Baësa; ^f na het woort des HEEREN, dat hy over Baësa gesproken hadde, door den dienst des Propheten Iehu:

f Bov. versen 1, 2, etc.

13

Om alle de ²³ sonden van Baësa, ende de sonden van Ela sijnen sone, daer mede sy gesondiget hadden; ende daer mede sy Israël hadden doen sondigen, tot toorn verweckende den HEERE den Godt Israëls, door hare ²⁴ ydelheden.

23 Op dewelcke Godt gesien heeft, die aldus sijne gerechtige wrake uytvoerde, ende niet Zimri, die alleen sijnen ongerechtigen moedtwille volghde, boven vers 7. Vergel. oock bov. 15. d’aenteeck. op vers 29.

24 D. afgoden, die gantsch niets en zijn in de werelt, 1.Cor. cap. 8. vers 4. ende cap. 10. vers 19. siet Levit. 19. op vers 4.

14

Het overige nu der geschiedenissen van Ela, ende al wat hy gedaen heeft; is dat niet geschreven ²⁵ in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

25 Siet boven 14. op vers 19.

15

In het seven en twintighste jaer van Asa de Koningh van Iuda, regeerde Zimri seven dagen te Tirza: ende het volck hadde sich gelegert tegen ²⁶ Gibbethon, dat der Philistijnen is.

26 Siet boven 15. op vers 27.

16

Het volck nu dat sich ²⁷ gelegert hadde, hoorde seggen; Zimri heeft ²⁸ eene verbintenisse gemaeckt, ja heeft oock den Koningh verslagen: daerom maeckte het gantsche Israël ten selvigen dage ²⁹ Omri den Krijghs-oversten Koningh over Israël, in ’t leger.

27 Namelick, voor Gibbethon.

28 Siet boven 15. op vers 27.

29 De vader van Achab, met den welcken hy in het stuck van valschen Godesdienst, ydele superstitien, ende quade wercken gevoeght wort, Mich. 6.16. ende wort in desen verklaert erger geweest te zijn dan alle de Koningen, die voor hem geweest waren, ond. vers 25.

17

Ende Omri toogh op, ende gantsch Israël met hem van Gibbethon, ende belegerden Tirza.

18

Ende het geschiedde, als Zimri sagh dat de stadt ingenomen was; dat hy gingh in het palleys van het huys des Koninghs, ende verbrandde ³⁰ boven sich het huys des Koninghs met vyer, ende sterf:

30 Dat is, het huys daer in hy was, verbrandde hy met sich selven. Eene gelijcke maniere van spreken is Iudic. 12.1.

19

Om sijne sonden die hy gesondight hadde, doende dat quaet was ³¹ in de oogen des HEEREN, ³² wandelende in den wegh Ierobeams, ende in ³³ sijne sonde, die hy gedaen hadde, doende Israël sondigen.

31 Siet boven 11. op vers 6.

32 D. volgende de sonden Ierobeams. Siet boven 15. op vers 26.

33 Siet boven 14. op vers 16.

20

Het overige nu der geschiedenissen van Zimri ende sijne ³⁴ verbintenisse, die hy ³⁵ gemaeckt heeft; zijn die niet geschreven in het ³⁶ boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

34 Siet boven 15. op vers 27.

35 Hebr. verbonden heeft.

36 Hier uyt blijckt dat dit boeck niet te verstaen en is van de twee boecken der Chroniken, die in den Bibel achter de twee boecken der Koningen volgen; gelijck aengeteeckent is boven cap. 14. op vers 19. overmits in dese Chroniken niet geschreven en is het gene hier, ende onder vers 27. verhaelt wort.

21

Doe wert het volck Israëls verdeelt ³⁷ in twee helften: de helft des volcks ³⁸ volghde Tibni den sone Ginaths, om hem Koningh te maken; ende de helft volghde Omri.

37 Hebr. in de helft.

38 Hebr. vvas achter Tibni. alsoo in ’t volgende. Siet bov. 1. op vers 7.

22

Maer het volck dat Omri volghde was stercker, dan het volck dat Tibni den sone Ginaths volghde; ende Tibni sterf, ende Omri regeerde.

23

In het een en dertighste jaer van Asa den Koningh van Iuda, wert Omri Koningh over Israël, [ende regeerde] ³⁹ twaelf jaer: te Tirza regeerde hy ses jaren.

39 Zijnde daer onder begrepen de vier jaren, die hy met Tibni geregeert hadde, beginnende van het seven en twintighste jaer des Koninckrijcks van Asa.

24

Ende hy kocht den bergh ⁴⁰ Samaria van Semer, voor twee ⁴¹ talenten silvers; ende bebouwde den bergh; ende noemde den naem der stadt, die hy bouwde, na den naem van ⁴² Semer, des berghs heere, ⁴³ Samaria.

40 Hebr. Schomeron. Is een bergh gelegen in den stam Ephraims, ontrent de palen des stams Manassis; van den welcken de stadt Samaria, daer op gebouwt, ende het geheel omliggende lantschap, sijnen naem gekregen heeft. Vergelijckt boven cap. 13. d’aenteeckeninge op vers 32.

41 Siet van het gewichte eens talents Exod. 25. op vers 39.

42 Onderscheyden van de andere, die desen naem gehadt hebben, 1.Chron. 6.46. ende 7.34.

43 Eene stadt gebouwt op het voorgemelte geberghte; in dewelcke de Koningen Israëls, na datse Tirza verlaten hadden, haer hof, ende wooninge gehadt hebben, boven de twee hondert jaren eer Salmanasser dese stadt ingenomen, het Rijcke Israëls uytgeroeyt, ende de tien stammen gevangelick in Assyrien vervoert heeft, 2.Reg. 17.5, etc.

25

Ende Omri dede dat quaet was in de oogen des HEEREN; ja hy dede erger, dan alle die voor hem geweest waren.

26

Ende hy wandelde in alle wegen Ierobeams des soons Nebats, ende in sijne sonden, daer mede hy Israël hadde doen sondi-

[fol. 156v\Elia by de beke Crith, en by de we--duwe te Zarphath.]

gen; verweckende den HEERE den Godt Israëls tot toorne, door hare ⁴⁴ ydelheden.

44 Siet boven op vers 13.

27

Het overige nu der geschiedenissen van Omri, wat hy gedaen heeft, ende sijne macht die hy ⁴⁵ gepleeght heeft; ⁴⁶ zijn die niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

45 Hebr. gedaen heeft. And. vvaer door hy het gedaen heeft.

46 Siet boven op vers 20.

28

Ende Omri ontsliep met sijne vaderen, ende wert begraven te Samaria: ende sijn soon Achab regeerde in sijne plaetse.

29

Ende Achab de soon Omri wert Koningh over Israël, in het acht en dertighste jaer van Asa den Koningh van Iuda: ende Achab de soon Omri regeerde over Israël, te Samaria, twee en twintigh ⁴⁷ jaer.

47 T.w. niet volkomen: want het eerste jaer heeft hy gemeyn gehadt met sijnen vader, het laetste met sijnen sone. Siet boven op vers 8.

30

Ende Achab de sone van Omri dede dat quaet was in de oogen des HEEREN; meer dan alle die voor hem geweest waren.

31

Ende het geschiedde ⁴⁸ (was het eene lichte sake, dat hy wandelde in de sonden Ierobeams des soons Nebats?) dat hy noch ter vrouwe nam Izebel de dochter Eth Baals des Koninghs der Zidoniers, ende henen gingh, ende diende den ⁴⁹ Baal, ende boogh sich voor hem.

48 D. was het eene kleyne, ende geringe sonde, dat hy de afgoderije, ende grouwelen Ierobeams navolghde? verstaet, neen het, geensins; maer het was (wil de Heylige Geest seggen) eene afgrijselicke afwijckinge van den waren Godt. Want dese maniere van vragen brenght seer stercke loocheninge mede. Siet Genes. 18. op vers 17.

49 Siet Iudic. 2. op vers 11.

32

Ende hy richtede den Baal eenen altaer op, in ⁵⁰ het huys Baals, het welcke hy te Samaria gebouwt hadde.

50 D. in den tempel, alsoo 1.Sam. 5. vers 2. ende cap. 31. versen 9, 10. bov. 12. vers 31. 2.Reg. 10. vers 21.

33

Oock maeckte Achab een ⁵¹ bosch: soo dat Achab ⁵² noch meer dede om den HEERE den Godt Israëls tot toorn te verwecken, dan alle Koningen Israëls die voor hem geweest waren.

51 T.w. ter eere van den afgodt Baal. Siet Deuter. c. 7. op vers 5.

52 Hebr. toe dede, ofte, toevoeghde te doen. Siet Gen. 8. op vers 10.

34

In sijne dagen bouwde Hiël de Betheliter Iericho: ⁵³ op Abiram sijnen eerstgeborenen sone heeft hy haer gegrontvest, ende op Segub sijnen jonghsten [sone] heeft hy hare poorten gestelt: ^g na het woort des HEEREN, dat hy door ⁵⁴ den dienst van Iosua den sone Nun gesproken hadde.

53 De sin is, dat hy de bouwinge begost heeft met het verlies van sijnen eerstgeboren sone, ende voleynt met het verlies van sijnen jonghsten, waer mede vervult wert de vervloeckinge van Iosua over de vijf hondert jaren tegens den herbouwer deser stadt uytgesproken, Iosu. cap. 6. vers 26.

g Iosu. 6.26.

54 Hebr. door de hant. Vergelijckt Levit. 8.36. ende de aenteeckeninge.