Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxiiij. Capittel.

Door een rechtveerdigh oordeel Godts wort David met hooghmoedt aengedreven om ’t volck te tellen, versen 1, 2. Ioab ende anderen raden het hem af, maer te vergeefs, 3. Daer na gevoelt ende bekent David sijne sonde, 10. Godt laet hem door den Propheet Gad drie plagen voorstellen, om eene daer uyt te verkiesen, 11. waer over hy seer benauwt zijnde, de pestilentie verkiest, die een groot getal van den volcke wech neemt, 14. Godt gebiedt den slaenden Engel, dat hy ophoude, daerom oock David, den Engel siende, ootmoedighlick bidt, 16. Gad beveelt David van Godts wegen, dat hy eenen altaer sal oprichten ende offeren op den dorschvloer van Aravna, 18. David koopt den dorschvloer, ende gereetschap tot de offerhande, van Aravna, ende offert aldaer: alsoo houdt de plage op, 19.

1

^a ENde de toorn des HEEREN ¹ voer voort te ontsteken tegen Israël: ende ² hy porrede David aen ³ tegen haerlieden, ⁴ seggende; Gaet, telt Israël ende Iuda.

a 1.Chro. 21.1, etc.

1 Dit schijnt te sien op den voorgemelden driejarigen honger, waer van boven 21. vers 1, etc.

2 T.w. de Heere. Niet dat hy sulcks soude hebben ingegeven, maer, om dat hy, na sijn rechtveerdigh oordeel, door sijne verborgene regeeringe, den satan sulcks heeft willen toelaten, ende hem gebruycken, tot een verdiende straffinge der Israëliten, ende tot kastijdinge ende vernederinge van David: uyt vergelijckinge van 1.Chron. 21.1. alwaer dese historie wort wederhaelt.

3 T.w. tegen de Israëliten, D. tot straffe der Israëliten. And. onder haerlieden.

4 Siet boven 16. op vers 10. ende vergelijckt 1.Sam. 26.19 ende 1.Reg. 22.22.

2

De Koningh dan seyde tot Ioab, den Krijghs-oversten, die by hem was; Treckt nu om, door alle stammen Israëls, van ⁵ Dan tot BerSeba toe, ende ⁶ tellet het volck, ⁷ op dat ick het getal des volcks wete.

5 De twee uyterste lantpalen van Canaan, Dan in het Noorden, ende Berseba in het Zuyden.

6 Ghy, ende u geselschap, dat ghy mede sult nemen, sullen tellen alle, die tot den strijt bequaem zijn, van twintigh jaren af ende daer boven. Siet Num. 1.3. ende onder vers 9. Doch sommige meynen dat Davids sonde principalick daer in bestaen hebbe, dat David oock bevolen hebbe te tellen die onder de twintigh jaer waren ten strijde bequaem. Waer uyt oock (na haer gevoelen) ontstaen soude de verscheydenheyt van het getal, verhaelt hier vers 9. ende 1.Chron. 21.5.

7 Hier mede toont David, dat hy door enckele nieusgierigheyt, ende hooghmoedt gedreven wort: het welcke Ioab ende andere Overste merckende, gesocht hebben David dit t’ontraden. Vergelijckt 1.Chron. 21.3, 6, ende 27.23.

3

Doe seyde Ioab tot den Koningh; Nu doe de HEERE uwe Godt tot desen volcke, soo als ⁸ dese ende die nu zijn, hondert

8 Soo als elcke stam nu is.

[fol. 144v\David bidt ende offert. De plage houdt op.]

mael meer, dat de oogen mijns heeren des Koninghs het aensien: Maer waerom heeft mijn heere de Koningh lust tot dese sake?

4

Doch des Koninghs woort nam de overhant tegen Ioab, ende tegen de Overste des heyrs: Also toogh Ioab uyt, met de Overste des heyrs van des Koninghs aengesichte, om het volck, Israël, te tellen.

5

Ende sy gingen over de Iordane, ende legerden hen by Aroër, ter rechter hant der stadt, die ⁹ in het midden is van de beke Gads, ende aen ¹⁰ Iaëzer.

9 Aroër was gelegen in de stamme Gads, midden tusschen de beyde beken Arnons, waer van de eene afliep in de Iordane, de andere tot in de doode zee. siet oock Deut. 2.36.

10 Gelegen aen de beke Arnon, daerse van het Noorden na het Zuyden loopt.

6

Voorts quamen sy in ¹¹ Gilead, ende in ’t ¹² leege lant Hodsi: oock quamen sy tot ¹³ Dan-Iäan, ende rontom by ¹⁴ Zidon.

11 Streckende van de beke Arnon tot aen de noorder palen van Canaan.

12 Hebr. ’t lant Tachtim Chodschi, dat sommige verduytschen, het lant der gener die in de leeghte woonen, nieuwlicks [bewoont, ofte, verkregen:] te weten, by Sauls tijt, als sommige meynen. Siet 1.Chron 5. vers 10. Andere duyden ’t op der Ammoniten ende Moabiten lant, waer van bov. 8.2. ende c. 12. versen 29, 30, 31. Sommige houden het voor eenen eygenen naem van sekere contreije.

13 Dit houdt men te wesen de stadt Dan, de noorder grenze van Canaan, vermelt vers 2. te voren genoemt Lais ende Leschem, Ios. 19.47. Iudic. 18.29.

14 Siet Iudic. 18. op vers 7.

7

Ende sy quamen tot de vestinge van ¹⁵ Tyrus, ende alle steden der Heviten ende der Canaaniten: Ende sy quamen uyt aen het Zuyden van Iuda te Ber-Seba.

15 Siet Iosu. 19. op vers 29.

8

Alsoo togen sy om door het gantsche lant: ende ten eynde van negen maenden ende twintigh dagen quamen sy te Ierusalem.

9

Ende Ioab gaf de somme ¹⁶ des getelden volcks aen den Koningh: Ende in Israël waren ¹⁷ acht hondert duysent strijtbare mannen, die het ¹⁸ sweert uyttrocken, ende de mannen van Iuda waren ¹⁹ vijf hondert duysent man.

16 Hebr. der tellinge.

17 T.w. na sommiger gevoelen, boven ’t ordinaris ende bekent krijghsvolck, bedragende 288000 met d’Overste, hebbende elck onder sich 24000, als verhaelt wort 1.Chron. 27. vers 1, etc. Dese onder dit getal mede gerekent zijnde, vint men ontrent het grooter getal dat 1.Chro. cap. 21. vers 5. staet. siet wijders op vers 2.

18 Siet Iudic. 8. op vers 10.

19 Het ordinaris bestelde krijghsvolck van Iuda, daer onder (na sommiger gevoelen) mede gereeckent zijnde, het welcke 1.Chron. 21.5. zy uytgelaten (om datse daer alreede gereeckent waren onder de elf hondert duysent) ende waer van de Overste verhaelt souden zijn, bov. 23. vers 8, etc. ’t Is oock aenmerckelick, dat Ioab de stammen Levi ende Benjamin niet heeft willen tellen, misschien oock niet de stadt Ierusalem. Siet 1.Chron. 21.6. ende 27.24.

10

Ende ²⁰ Davids herte sloegh hem, na dat hy het volck getelt hadde: Ende David seyde tot den HEERE; Ick hebbe seer gesondight [in] het gene ick gedaen hebbe, maer nu, ô HEERE, ²¹ neemt doch de misdaet uwes knechts wech, want ick hebbe seer sottelick gedaen.

20 Van wegen nadencken, droeffenisse, schrick ende berouw over sijne begane sonde. Siet deselve maniere van spreken 1.Sam. 24.6. met d’aenteeck.

21 Siet bov. 12. op vers 13.

11

Als nu David des morgens op stont, soo geschiedde het woort des HEEREN tot den Propheet ²² Gad, Davids ²³ Siender, seggende:

22 Siet van desen 1.Sam. 22.5. 1.Chron. 29.29.

23 Siet 1.Sam. 9.9.

12

Gaet henen ende spreeckt tot David; Alsoo seyt de HEERE; Drie dingen ²⁴ draeg’ick u voor: Verkiest u een uyt dien, dat ick u doe.

24 Ofte: legg’ ick u op, D. ick stelle u drie plagen voor, welcke ghy sult kiesen, die sal ick u opleggen ofte toesenden.

13

Soo quam Gad tot David, ende maeckte het hem bekent, ende seyde tot hem: Sal u een honger van ²⁵ seven jaren in u lant komen? ofte [wilt] ghy drie maenden vlieden voor ’t aengesichte uwer vyanden, ²⁶ dat die u vervolgen? ofte datter drie dagen pestilentie in u lant zy? Merckt nu, ende siet toe, wat antwoort ick dien sal weder brengen, die my gesonden heeft.

25 De voorgaende drie jaren (waer van bov. 21. vers 1.) ende het vierde (waer in dit geschiedde) daer by gereeckent, zijn het seven jaren: welverstaende den tijt hier onder gereeckent, in welcken den honger heeft opgehouden: anders maer drie, welck getal staet 1.Chron. 21. vers 12. Sommige nemen seven jaren voor eenen langen tijt, waer voor drie jaren staen in de Chroniken. Eenige meynen, dat Godt in het handelen met David eerst wel seven, ende daer na, die versachtende, minder (T.w. drie) hebbe voorgestelt.

26 Hebr. dat hy (te weten een yeder uwer vyanden) u vervolge: verstaet daer by, ende u achterhalende vyantlick handele. Siet 1.Chron. 21.12.

14

Doe seyde David tot Gad: My is seer bange: laet ons doch in de ²⁷ hant des HEEREN vallen, want sijne barmhertigheden zijn ²⁸ vele, maer en laet my in de hant van ²⁹ menschen niet vallen.

27 Alsoo, dat hy ons selfs sonder tusschenkomen van menschen kastijde.

28 Ofte, groot.

29 Hebr. eens menschen: T.w. mijner vyanden, by welcken ick geene barmhertigheyt gevonden hebbe.

15

Doe gaf de HEERE eene pesti-[kolom]lentie in Israël, van den morgen aen ³⁰ tot den gesetten tijt toe: ende daer storven van den volcke, van ³¹ Dan tot Ber-Seba toe, seventigh duysent mannen.

30 Dien Godt door den Propheet Gad hadde uytgedruckt, te weten drie dagen langh. Sommige verstaen door den gesetten tijt, den tijt des avont-offers van den eersten dagh: sulcks dat de tijt door Davids berouw ende gebeden (waer van in het volgende) van Godt verkort zy.

31 D. door ’t gantsche lant: als vers 2.

16

Doe nu de ³² Engel sijne hant uytstreckte over Ierusalem om haer te ³³ verderven, ³⁴ berouwde het den HEERE over dat quaet, ende hy seyde tot den Engel, die het verderf onder den volcke maeckte, Het is genoegh, treckt uwe hant nu af: de Engel des HEEREN nu was by den dorschvloer van ³⁵ Aravna den ³⁶ Iebusiter.

32 Dien Godt daer toe uytgesonden hadde, 1.Chron. 21.15.

33 Door de pestilentie.

34 Siet Genes. 6. op vers 6.

35 Onder vers 18. genoemt Aranja, ende 1.Chron. 21.15 Ornan.

36 Maer bekeert tot de ware religie. Ierusalem was te voren Iebus genoemt, ende van de Heydensche Iebusiten bewoont. Siet Iudic. cap. 19. versen 10, 12 ende 1. vers 21. ende boven 5.6.

17

Ende David, als hy den Engel ³⁷ sagh, die het volck sloegh, sprack tot den HEERE, ende seyde, Siet, Ick, ick hebbe ³⁸ gesondight, ende Ick, ick hebb’ onrecht gehandelt, maer wat hebben dese ³⁹ schapen gedaen? Uwe hant zy doch tegen my, ende tegen mijns vaders ⁴⁰ huys.

37 Want de Engel verscheen in menschen gedaente, tusschen hemel ende aerde, hebbende een bloot sweert in sijner hant, 1.Chron. 21. vers 16.

38 In het tellen des volcks.

39 Hy verstaet het volck, dat wel aen dese sonde Davids geen schult en hadde, maer andersins dese straffe verdient hadde.

40 D. mijne bloetvrienden, die my mede geraden, ofte immers niet ontraden hebben.

18

Ende Gad quam tot David op dien selven dagh, ende seyde tot hem; Gaet ⁴¹ op, richt den HEERE eenen altaer op, op den dorschvloer van ⁴² Aranja den Iebusiter.

41 Uyt u slot, na het geberghte, genoemt Morija, daer de huysinge van Aravna was, alwaer Abraham bevolen was sijnen sone te offeren, Genes. c. 22. versen 2, 14. ende naderhant de tempel gebouwt is. Siet 1.Chron. 22.1, etc. ende 2.Chron. c. 3. vers 1.

42 Boven ende onder genoemt Aravna.

19

Alsoo gingh David op na Gads woort, gelijck als de HEERE ⁴³ geboden hadde.

43 Door den Engel, dien Godt bevel gegeven hadde den Propheet Gad sulcks aen te dienen, 1.Chron. 21.18.

20

Ende Aravna sagh toe, ende sagh den Koningh ende sijne knechten tot hem over komen: soo gingh Aravna uyt, ende boogh sich voor den Koningh met sijn aengesicht ter aerden.

21

Ende Aravna seyde; Waerom komt mijn heere de Koningh tot ⁴⁴ sijnen knecht? ende David seyde, Om desen dorschvloer van u te koopen, om den HEERE eenen altaer te bouwen, op dat dese plage ⁴⁵ opgehouden worde van over den volcke.

44 D. tot my.

45 Vergel. Num. cap. 16. vers 48.

22

Doe seyde Aravna tot David; Mijn heere de Koningh neme ende offere dat ⁴⁶ goet is in sijne oogen: siet daer de ⁴⁷ runderen ten brand-offer, ende de sleeden ende het rundertuygh ten ⁴⁸ houte.

46 Dat is, dat hem gelieft ofte behaeght.

47 Want Aravna was in het dorsschen, waer toe men gebruyckte runderen ofte ossen, die den getackten dorschwagen, ofte sleede, over het koorn omtrocken. Siet Deuter. 25. op vers 4.

48 Om de offerhande met vyer aen te steken.

23

Dit alles ⁴⁹ gaf Aravna de ⁵⁰ Koningh aen den Koningh: voorts seyde Aravna tot den Koningh; De HEERE uwe Godt ⁵¹ neme een welgevallen in u.

49 Soo veel hem aengingh: maer David wilde ’t niet aennemen.

50 Sommige meynen dat hy een Koningh genoemt wort, om dat hy sich soo liberael hier droegh , als of hy een Koningh geweest ware: Andere verstaen, dat hy der Iebusiten Koningh geweest zy, eer David de burcht Zion innam. Andere meynen dat, Koningh, sijn toename zy geweest.

51 Dat is, toone, dat hy u, mitsgaders uwe gebeden ende offerhanden, genadighlick in den Messia aensie ende aenneme: waer van gebleken is door ’t vyer, dat Godt van den hemel sondt op den brand-offers altaer, 1.Chron. 21.26.

24

Doch de Koningh seyde tot Aravna; Neen, maer ick sal ’t ⁵² sekerlick van u koopen voor den prijs, want ick en sal den HEERE mijnen Godt niet offeren brand-offeren om ⁵³ niet: Alsoo kochte David den dorschvloer, ende de runderen voor ⁵⁴ vijftigh silvere sikelen.

52 Hebr. koopende koopen.

53 Die my van eenen anderen om niet souden gegeven zijn, maer van het gene dat mijne is.

54 Dit wort verstaen van den prijs der runderen ende des anderen gereetschaps: want de gantsche plaetse heeft hy gekocht voor ses hondert goudene sikelen, 1.Chron. 21.25. Sommige verstaen dat hier gesproken wort van den koop des dorschvloers ende der runderen: maer 1.Chron. 21.25. van den koop der gantscher plaetse daer op de tempel gebouwt is. Van goudene sikelen, siet Genes. 24. op vers 22.

25

Ende David bouwde aldaer den HEERE eenen altaer, ende offerde brand-offeren ende danck-offeren: Alsoo wert de HEERE den ⁵⁵ lande verbeden, ende dese plage van over Israël opgehouden.

55 D. den inwoonderen des lants versoent, door het middel der gebeden, die geschiedden in ’t geloove des Messiae, ende sijnes eenigen Soen-offers, waer van dese offerhanden een voorbeelt waren.

FINIS