Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxij. Capittel.

Een seer heerlick lof en danckliedt Davids, waer in hy met alle kracht sijns geestes sijnen Godt ten hooghsten roemt, seer levendigh afmalende sijne uytterste nooden ende perijckelen, daer in hy geweest is van wegen de bittere vervolginge aller sijner vyanden, die hem t’onrecht gehaet ende steeds na sijn verderf getracht hebben: daer neffens met seer hooghgaende woorden beschrijvende, de onbegrijplicke genade ende almogende hant des Heeren, die hem (zijnde onschuldigh, ende in alle oprechtigheyt voor hem wandelende) seer wonderbaerlick altijt verlost, verhooght, alle sijne vyanden gedempt, ende hem tot ruste eyndelick gebracht heeft. Ondertusschen wijst hy door den Prophetischen geest op ’t bestandigh, eeuwigh ende onoverwinlick Koninckrijck onses Heylants Iesu Christi, wiens voorbeelt hy was, betuygende de toekomstige beroepinge der Heydenen tot de gehoorsaemheyt ende gemeenschap des Heeren Christi ende sijner Kercke.

1

ENde David sprack de woorden deses liedts tot den HEERE: ten dage als de HEERE hem verlost hadde uyt de hant aller sijner vyanden, ¹ ende uyt de hant Sauls.

1 D. voornemelick uyt Sauls hant, wiens vervolginge de aldergevaerlickste voor David was. Vergel. Marc. 16.7.

2

Hy seyde dan: ^{a 2} De HEERE is my mijne ³ steenrotze, ende mijn borcht, ende mijn uythelper:

a Psalm 18.2. etc.

2 Vergel. met dit liedt den 18 Psalm.

3 Siet Deut. 32. op versen 4, 31. Alsoo onder vers 47.

3

⁴ Godt is mijne rotze, ^b ick sal op hem ⁵ betrouwen: mijn schildt ende den ⁶ hoorn [kolom] mijns heyls, mijn ⁷ hoogh vertreck, ende mijne toevlucht, mijn verlosser, van gewelt hebt ghy my verlost.

4 Hebr. Godt mijns rotzsteens.

b Hebr. 2.13.

5 Ofte, tot hem toevlucht nemen: alsoo vers 31. Vergelijckt Ruth 2. op vers 12.

6 Dat is, die my met sijne sterckte voorvecht, beschermt ende behoudt: Eene gelijckenisse genomen van de beesten, die haer met de hoornen verweeren ende beschermen. Vergelijckt Num. 23.22. ende 24.8. Deuter. 33. op vers 17.

7 Hebr. eygentlick, hooghte, hooge plaetse. Als eene hooghte, daer ick my berge ende versekert ben. Dese ende andere gelijckenissen zijn genomen van de middelen, die men doe gebruyckte om sich voor der vyanden gewelt te bergen ende te beschermen, als op rotzen, hooghten, torens, borchten, vestingen, etc.

4

Ick ⁸ aenriep den HEERE ⁹ die te prijsen is, ende ick wert verlost van mijne vyanden.

8 Hebr. eygentlick, sal aenroepen: ende soo dickwils in ’t volgende. De Hebreen gebruycken veel in het verhalen van gepasseerde geschiedenissen, woorden, die andersins eygentlick den toekomenden tijt beteeckenen: gelijck syse somtijts oock gebruycken voor den tegenwoordigen tijt, ofte yets, dat doorgaens ende gewoonlick geschiet.

9 Of, gepresenen.

5

Want ¹⁰ baren des doots hadden my omvangen: beken ¹¹ Belials verschrickten my.

10 Met dese seer schoone, hooghgaende verbloemde redenen wil David seggen, sijne nooden soodanigh geweest te zijn, dat hy sonder Godts wonderlicke ende krachtige verlossinge een verloren man ware geweest.

11 D. van heyloos ende ondeugende gespuys, of, des duyvels ende sijner instrumenten. Siet Deut. 13. op vers 13.

6

Banden der ¹² helle omringhden my: stricken des doots bejegenden my.

12 Ofte, des grafs, D. benauwtheden, die den doot dreyghden. And. smerten der helle.

7

Als my bange was, aenriep ick den HEERE, ende riep tot mijnen Godt: ende hy hoorde mijne stemme uyt ¹³ sijn palleys, ende mijn geroep ¹⁴ [quam] in sijne ooren.

13 D. uyt den hemel, van waer hy de volgende wonderen tot Davids verlossinge beschickte. And. tempel, D. tabernakel. Siet Psalm 5. op vers 8.

14 Dit woort is hier ingevoeght uyt Psalm 18.7.

8

Doe ¹⁵ daverde ende beefde de aerde, de fondamenten des hemels beroerden sich, ende daverden, om dat ¹⁶ hy ontsteken was.

15 Dit is eene figuerlicke beschrijvinge van aerdbevinge ende schrickelicke tempeesten, waer door Godt, van David aengeroepen zijnde, voor hem ende sijn volck tegen de vyanden gestreden heeft. Vergel. Iud. cap. 5. op versen 20, 21. Psalm 29.5, 6, 7, etc. ende 144. versen 5, 6, 7. van fondamenten, pilaren, ende krachten des hemels, siet Iob cap. 26. op vers 11.

16 Hebr. om dat hem ontsteken was, te weten, de toorn.

9

Roock gingh op van sijner neuse, ende een vyer uyt sijnen mont verteerde, kolen werden ¹⁷ daer van aengesteken.

17 Of, van hem, te weten, den Heere.

10

Ende hy boogh den hemel, ende ¹⁸ daelde neder, ende donckerheyt was onder sijne voeten.

18 Menschelick van Godt gesproken, ten aensien sijner werckingen in de lucht, waer door hy sijne bysondere tegenwoordigheyt bewijst, met stormwinden, slaghregen, donder, blicksem, hagel, etc. als volght.

11

Ende hy voer op eenen ¹⁹ Cherub, ende vloogh: ende wert gesien op de vleugelen des wints.

19 D. Engel. (siet Genes. 3. op vers 24) waer door de Engelsche heyrscharen worden verstaen, die Godt tot sijnen dienst gebruyckt na sijn believen.

12

Ende hy settede duysternisse rontom sich tot tenten; eene ²⁰ t’samenbindinge der wateren, wolcken des hemels.

20 In de dicke swarte wolcken houdt Godt de wateren als t’samen gebonden, ontbindende ende neder stortende deselve als ’t hem belieft. Siet Iob 26.8.

13

²¹ Van den glantz voor hem henen, werden kolen des vyers aengesteken.

21 Beschrijvinge des blicksems, als vers 9.

14

De HEERE donderde van den hemel, ende d’Alderhooghste gaf sijne ²² stemme.

22 Het geluyt der donderslagen. Siet Psalm 29. op vers 3.

15

Ende hy sondt pijlen uyt ende verstroydese; blicksem, ende ²³ verschricktese.

23 Ofte, versloeghse, verdeedse, T.w. de vyanden.

16

Ende de diepe ²⁴ kolcken der zee werden gesien, de gronden der werelt werden ontdeckt, door ’t ²⁵ schelden des HEEREN, van het geblaes des wints ²⁶ sijner neuse.

24 Van de schrickelicke tempeesten, als volght.

25 Siet Psalm 9. op vers 6.

26 Ofte, sijns toorns. Godts toorn wort alsoo beschreven, by gelijckenisse van menschen genomen. Vergel. Iob 4.9. Psalm 74. op vers 1.

17

Hy ²⁷ sondt van der hooghte, hy nam my; Hy trock my op uyt ²⁸ groote wateren.

27 T.w. sijne hulpe, ofte sijne H. Engelen: ofte, hy stack uyt, T.w. sijne rechter hant, als wanneer men yemant van boven aengrijpt ende uyt waters noot optreckt.

28 Of, vele, geweldige wateren, D. uyt diepe nooden ende benauwtheden, in dewelcke ick als versoncken was, die my als een stercke watervloet overvielen, ende dreyghden te versmooren of wech te rucken. Siet oock dese gelijckenisse Iob 22.11. Psalm 32.6. ende 66.12. ende 69.2, 3. ende 124.4. Iesa. 43.2. Ezech. 26.19, etc.

18

Hy verloste my van mijnen stercken vyant; van mijne haters, om datse machtiger waren dan ick.

19

Sy hadden my bejegent ten dage mijns ²⁹ ongevals; maer de HEERE was my een steunsel.

29 Vergel. 1.Sam. 23.24, 25, 26. Het Hebreeusch woort beteeckent verderf, ondergangh, dootlick gevaer. Siet Deuter. 32.35. Het beteeckent anders, damp, Genes. 2.6. waer by (als oock by duysternisse) de elenden ende perijckelen niet qualick worden vergeleken.

20

Ende hy voerde my uyt in de ruymte, ende ruckte my uyt: want hy hadde lust aen my.

21

De HEERE vergoldt my na mijne ³⁰ gerechtigheyt; Hy gaf my weder na de ³¹ reynigheyt mijner handen.

30 D. onschult, ofte gerechtigheyt mijner sake. Want Davids vyanden hadden ongelijck, hatende ende vervolgende hem t’onrechte. Daer hy ter contrarie bekommert was, om sich aen sijne alderbitterste vervolgers, ofte om harent wille, niet te besondigen, als notoirlick aen Saul gebleken is, ende in het volgende verhaelt wort. Anders wiste David seer wel, dat hy een sondaer was, ende sijne saligheyt by den Heere, uyt genade, door het beloofde zaet, den Messiam, moeste verkrijgen, volgens sijne eygene veelvoudige bekentenissen, selfs alhier in’t 24. vers. Siet bov. capp. 11. 12. ende Psalm 51, etc.

31 Siet Genes. 20. op vers 5.

22

Want ick hebbe des HEEREN wegen gehouden, ende en ben mijnen Godt niet ³² godtlooslick afgegaen.

32 And. ick hebbe niet godtlooslick gehandelt [mits afwijckende] van mijnen Godt.

23

Want alle sijne rechten waren voor my, ende sijne insettingen, daer van en weeck ick niet af.

24

Maer ick was oprecht voor hem; ende ick wachtede my voor mijne ³³ ongerechtigheyt.

33 Dat ick van de verdorventheyt ende boosheyt, die in my is, niet mochte verleyt worden, om yets onrechts te doen.

[fol. 143v\Davids Lofsangh, en--laetste woorden.]

25

Soo gaf my de HEERE weder na mijne gerechtigheyt, na mijne reynigheyt, ³⁴ voor sijne oogen.

34 D. die hy wel wiste, die hem bekent was.

26

By den goedertierenen houdt ghy u goedertieren, by den oprechten heldt houdt ghy u oprecht.

27

By den reynen houdt ghy u reyn, maer by den verkeerden houdt ghy u ³⁵ verdraeyt.

35 Of: als een worstelaer, door wonderlicke, onverwachte, ende dickwils onbegrijpelicke wegen verstrickende, vangende, nedervellende, ende alsoo rechtveerdelick straffende den godtloosen, die kromme ende verkeerde wegen tegen u ende de vrome ingaet. And. onsmakelick, D. wederwilligh, onlustigh, na het gevoelen der gener die verstaen, dat hier een ander woort in ’t Hebreeusch gebruyckt wort, als Psalm 18.27. Vergel. voorts Levit. c. 26. versen 24, 27, 28.

28

Ende ghy verlost het bedruckte volck; maer uwe oogen zijn tegen de ³⁶ hooge, ghy sultse vernederen.

36 D. hooghmoedige, hooghdragende.

29

Want ghy zijt mijne ³⁷ lampe, ô HEERE; ende de HEERE doet mijne ³⁸ duysternisse ³⁹ opklaren.

37 Ofte, keersse, lanteerne, D. oorsake ende autheur van allen mijnen voorspoet, blijdtschap ende troost.

38 D. tegenspoet, droeffenisse, elende. Siet Genes. 15. op vers 12.

39 Hebr. eygentlick, hy doet mijne duysternisse blincken, hy maecktse blinckende.

30

Want ⁴⁰ met u ⁴¹ loop ick door eene bende; met mijnen Godt springh ick over eenen muer.

40 Dat is, door uwe krachtige hulpe.

41 And. verbreeck, ofte, doorbreeck ick.

31

^{c 42} Godts ⁴³ wegh is volmaeckt; ^d de reden des HEEREN is ⁴⁴ doorloutert: ⁴⁵ Hy is een schilt, allen die op hem betrouwen.

c Deut. 32.4. Dan. 4.37. Apocal. 15.3.

42 Hebr. Godt, sijn vvegh is volmaeckt. Anders, Godt is volmaeckt [in] sijnen vvegh.

43 Siet Genes. 18. op vers 19

d Psalm 12.7. ende 119.140. Prov. 30.5.

44 Als een metael, dat van allen schuym ende onsuyverheyt door de konst des goutsmits gesuyvert is. siet Psalm 12.7.

45 De HEERE.

32

Want ^e wie is Godt, behalven den HEERE? ende wie is een ⁴⁶ rotzsteen, behalven onsen Godt?

e Deuter. 32.39. 1.Sam. 2.2. Psalm 86.8. Iesa. 45.5.

46 Als bov. versen 2, 3.

33

Godt is mijne sterckte ⁴⁷ [ende] kracht; ende hy heeft mijnen ⁴⁸ wegh volkomen ⁴⁹ geopent.

47 Of, [in’t] heyr.

48 Mijnen pas, dat ick in spijt mijner vyanden hebbe konnen passeeren, daer ick scheen besloten te zijn.

49 Hebr. los gemaeckt.

34

Hy maeckt mijne voeten ⁵⁰ gelijck als der hinden, ende stelt my op mijne ⁵¹ hooghten.

50 Snel ende licht in’t loopen. Vergel. boven 1.23.

51 Daer ick my op begaf, om tegen mijne vyanden versekert te zijn: gelijck hy ten tijde Sauls dickwils heeft moeten doen. Andersins kan men dit vergelijcken met Deuter. 32.13. ende 33. vers 29. verstaende dit van de vaste sloten ende borchten, die Godt David heeft doen winnen.

35

Hy ⁵² leert mijne handen ten strijde, soo dat een ⁵³ stalen boge met mijne armen verbroken is.

52 D. maecktse bequaem.

53 Ofte, koperen.

36

Oock hebt ghy my gegeven ⁵⁴ den schildt uwes heyls, ende [door] u ⁵⁵ verootmoedigen hebt ghy my groot gemaeckt.

54 D. uwen heylsamen, overwinnenden, verlossenden schildt: of, u heyl, dat my als een schildt geweest is.

55 D. door het kruys, dat my andersins soude hebben moeten bederven, hebt ghy my wonderbaerlick verhooght, machtigh ende groot gemaeckt. And. door u verhooren, D. door dien ghy mijn bidden verhoort hebt. Hier voor staet Psalm 18.36. door uvve sachtmoedigheyt.

37

Ghy hebt mijnen ⁵⁶ voetstap ruym gemaeckt onder my; ende mijne enckelen hebben niet gewanckelt.

56 Of, gangh, trede, dat ick vrijelick ende vastelick in mijnen wegh voort gingh, om mijne vyanden te slaen, ende u volck in sekerheyt te stellen, als in’t volgende verklaert wort.

38

Ick ⁵⁷ vervolghde mijne vyanden, ende verdelghdese, ende en keerde niet weder tot dat ickse verdaen hadde.

57 And. ick sal, etc. ende soo in ’t volgende vers.

39

Ende ick verteerdese, ende doorstackse, datse niet weder opstonden; maer sy vielen onder mijne voeten.

40

Want ghy omgorddet my met kracht ten strijde; ghy deed’onder my neder bucken, die tegen my opstonden.

41

Ende ghy gaeft my den ⁵⁸ necke mijner vyanden, mijner hateren; ende ick vernieldese.

58 Datse voor my vluchteden: ofte, ghy hebt my haren necke als toegehouden, dat ick dien doorhieuw. Siet Genes. 49. op vers 8. Exod. 23.27.

42

Sy sagen uyt, maer daer en was geen verlosser; na den HEERE, maer hy en antwoordde hen niet.

43

Doe vergruysde ickse, als stof der aerden; ick stamptese, ick breyddese uyt als slijck der straten.

44

Oock hebt ghy my uytgeholpen van de ⁵⁹ twisten mijns volcks, ghy hebt my ⁶⁰ bewaert tot een Hooft der Heydenen: ’t volck, [dat] ick niet en kende, heeft my gedient.

59 Die Israël hadde, eensdeels met de omliggende Heydensche vyanden, ende nu door mijne overwinningen zijn ge-eyndight: anderdeels (daer op dit voornemelick schijnt te sien) met my selven, ten tijde van Saul, Isboseth, Absalom ende Seba, die alle elendighlick zijn omgekomen, ende Israël is my eendrachtelick onderworpen.

60 In soo vele perijckelen, tot het Koninckrijck.

45

⁶¹ Vreemde hebben sich my ⁶² geveynsdelick onderworpen: ⁶³ Soo haest als [haer] oore [van my] hoorde, hebben sy my gehoorsaemt.

61 Hebr. sonen, of, kinderen eens vreemden: alsoo in ’t volgende vers. D. vreemde natien, die van Godt ende sijn volck vreemt zijn, hebben my gehoorsaemheyt ende dienstbaerheyt belooft uyt vreese, hoewel sy ’t van herten niet en meenden.

62 Hebr. hebben my gelogen, gehuychelt, geveynst, als huychelaers by der vromen voorspoet plegen te doen. siet Deut. 33. op vers 29.

63 Hebr. ten gehoore, ofte, met het hooren der oore: soo haest als sy hoorden, wat Godt door my gedaen hadde.

46

Vreemde zijn ⁶⁴ vervallen, ende hebben sich ⁶⁵ aengegordet uyt hare sloten. [kolom]

64 Als bladeren ende bloemen, die verwelcken ende afvallen.

65 Om my t’ontmoeten uyt hare vastigheden, ofte, zijn al bevende uyt hare beslotene plaetsen gewapent voort gekomen, zijnde vertsaeght ende vertwijfelende. And. hebben getsittert, als Psalm 18.46. D. zijn al tsitterende verloopen.

47

De HEERE leeft, ende ⁶⁶ gelooft zy mijn rotzsteen: Ende ⁶⁷ verhooght zy Godt, de rotzsteen mijns heyls:

66 Hebr. gezegent.

67 D. hooghlick geroemt.

48

De Godt, die my ⁶⁸ volkomene wrake geeft, ende de volcken onder my neder werpt:

68 Hebr. vvraken, Dat is, volkomene wrake.

49

Ende die my uytvoert van mijne vyanden; ende ghy verhooght my boven de gene die tegen my opstaen, ghy reddet my van den man ⁶⁹ alles gewelts.

69 Hebr. der gevvelden, Te weten, van Saul, die my met ongelijck ende gewelt gedurighlick heeft nagetracht, ende andere, die met wreveligen opset tegen my zijn opgestaen. Siet Psalm 5. op vers 7. ende 140.2, 5.

50

⁷⁰ Daerom sal ick u, ô HEERE, loven onder de ^f Heydenen, ende uwen name sal ick psalmsingen.

70 Hier propheteert David van de beroepinge der Heydenen tot de gemeenschap des Heeren Christi, Rom. 15.9. Gelijck ontwijflick meer andere dingen in desen Lofpsalm mede sien op het Koninckrijcke onses Heeren Iesu Christi, wiens voorbeelt David geweest is.

f Rom. 15.9.

51

[Hy is] ⁷¹ een toren der ⁷² verlossingen sijns ⁷³ Koninghs, en hy doet goedertierenheyt aen sijnen ⁷⁴ gesalfden, aen ⁷⁵ David ende aen sijn zaet, ⁷⁶ tot in eeuwigheyt.

71 And. die groot maeckt, als Psal. 18.51.

72 Of, overvvinningen. Siet bov. 8. op vers 6.

73 Davids.

74 Vergelijckt Psalm 2.2.

75 Die een voorbeelt ende voorvader was (na den vleesche) onses Heeren Iesu Christi, die oock genoemt is, David, Ier. 30.9. Ezech. 34.23, 24. Hose. 3.5. ende gesproten uyt zijn zaet, Actor. 13.23. Rom. 1.3. hebbende oock sijn eygen geestlick zaet, Dat is, de kinderen, die hem Godt gegeven heeft, Hebr. 2.13.

76 Vergelijckt 2.Sam. 7.12, 13.